Fęrsluflokkur: Vķsindi og fręši

Öflugasta sprengigos į Jöršinni ķ 100 įr ķ Tongaeyjaklasanum - gęti sprengingin hafa veriš į viš žrjįr til fjórar Hiroshimasprengjur?

Eldfjalliš sem orsakaši sprengi-gosiš viršist vera mörgu lķkt, Öskju.
Žaš er, um aš ręša eldstöš ž.s. svokölluš askja eša caldera er til stašar.
Askja, Hunga-Tonga-Hunga-Haapai, eldfjallsins er - 6km. vķš.

Ķ sprengingunni, hvarf mišja eyjarinnar sem sést į myndinni.
Einungis uršu eftir endar hennar beggja vegna.

Hunga-Tonga-Hunga-Haapai -- eldfjalliš
Botn öskju į 150m. dżpi.

A map of the seafloor shows the volcanic cones and caldera.

Enginn veit nįkvęma örsök sprengingarinnar en óskaplega öflug var hśn.

Vķdeó frį Japönsku vešurstofunni, sżnir umfang sprengi-skżs!

Skv. Jaršfręšingi er rętt var viš į vef: The Conversation:
Why the volcanic eruption in Tonga was so violent, and what to expect next

  1. We visited in 2016,... Mapping the sea floor, we discovered a hidden “caldera” 150m below the waves ...
  2. Small eruptions (such as in 2009 and 2014/15) occur mainly at the edge of the caldera, but very big ones come from the caldera itself.
  3. These big eruptions are so large the top of the erupting magma collapses inward, deepening the caldera.
  4. Looking at the chemistry of past eruptions, we now think the small eruptions represent the magma system slowly recharging itself to prepare for a big event.
  5. We found evidence of two huge past eruptions from the Hunga caldera in deposits on the old islands. We matched these chemically to volcanic ash deposits on the largest inhabited island of Tongatapu, 65km away, and then used radiocarbon dates to show that big caldera eruptions occur about ever 1000 years, with the last one at AD1100.
  6. With this knowledge, the eruption on January 15 seems to be right on schedule for a “big one”.
  7. The latest eruption has stepped up the scale in terms of violence. The ash plume is already about 20km high. Most remarkably, it spread out almost concentrically over a distance of about 130km from the volcano, creating a plume with a 260km diameter, before it was distorted by the wind.
  8. This demonstrates a huge explosive power – one that cannot be explained by magma-water interaction alone. It shows instead that large amounts of fresh, gas-charged magma have erupted from the caldera.
  9. The eruption also produced a tsunami throughout Tonga and neighbouring Fiji and Samoa. Shock waves traversed many thousands of kilometres, were seen from space, and recorded in New Zealand some 2000km away.
  10. All these signs suggest the large Hunga caldera has awoken.
  11. A warning...each of the 1000-year major caldera eruption episodes involved many separate explosion events.
  12. Hence we could be in for several weeks or even years of major volcanic unrest from the Hunga-Tonga-Hunga-Haapai volcano. For the sake of the people of Tonga I hope not.
  • Žetta er stórgos af tagi er veršur einu sinni per 1000 įr.
  • Stórgosin einkennast af risa-sprengingum, jafnvel nokkrum sprengingum.
  • Litlu gosin sl. įratugi, hafi veriš undirbśningur fyrir stórgosiš.
  • Sprengi-skżiš nįši 260km ummįli, įšur en form žess fór aš aflagast af vindi.

Eins og videóiš sżnir -- nęr žaš žvķ ummįli į óskaplegum hraša.
Ógnarstęrš žess į nokkrum sekśndum, gęti bent til sprengikrafts į viš.
--Nokkrar Hiroshima-sprengjur.

 

Nišurstaša

Risa-sprengi-gos af žessu tagi, eru sem betur fer afar sjaldgęfir atburšir.
Žvķ žau eru óskaplega hęttuleg fyrirbęri.
Žvķ skįrst aš hafa žau sem fjęrst byggšum bólum.
--Menn geta reynt aš ķmynda sér, 130 km vķtt sprengi-skż į Ķslandi!

  • Stęrsta sögulega sprengigos į Ķslandi, var Öręfajökull 1364.
    Er eyddi byggš ķ, Héraši - er eftir gos, nefnist - Öręfi.

Skv. sögulegum heimildum komst enginn af.
Sprengi-gos eru möguleg ķ hafi undan Ķslandi, t.d. undan Reykjanestį.
--En žaš eru mörg nešansjįvar-eldfjöll į Reykjanes-hrygg.

 

Kv.


Loksins sś skynsama įkvöršun tekin aš verja ekki Sušurstrandaveg! Skildi eiginlega aldrei af hverju fólki kom žaš yfir höfuš til hugar svo bersżnilega fullkomlega ómögulegt!

Veruleikinn loksins hefur komist til skila:

  1. Slķk ašgerš mundi aldrei heppnast.
  2. Aš hśn yrši samtķmis afar kostnašar-söm.

Aš slķk tilraun yrši miklu muna dżrari var aš sjįlfsögšu strax ljóst.
Enda svęšiš žar sem hrauniš nś rennur - miklu mun vķšara.
Žar meš aš garšur yrši aš vera samsvarandi stęrri aš lengd.
Žar fyrir utan dugšu ekki 8 metra garšar er prófašir voru.
--Žannig aš spurningin var žį, aš gera mun lengri garš samtķmis hęrri.

Žaš var fyrirfram ljóst aš kostnašur yrši hundrušir milljóna.
Samtķmis aš nęr engar lķkur į aš garšur mundi duga til verks.
--M.ö.o. aš hraun mundi įn nokkurs minnsta vafa, fara yfir fyrir rest.

Žaš viršist einnig misskilningur uppi um Heima-Eyjar-Gos.
En žar var hraun-straumur aldrei stöšvašur af mannavöldum.
Žaš eina sem hraun-kęling gerši var aš hrauniš rann žykkar og hęgar.
--Įstęša žess aš žaš varš redding śr žvķ, aš gosiš hętti.

  • Annars hefši žaš hraun runniš įfram fram og yfir allt ž.s. vonir voru til aš bjarga.
  1. Mašurinn į sér einfaldlega lķtils gegn hraun-straum.
  2. Ef gosiš hętti ekki - heldur, heldur stöšugt įfram.
  3. Ž.e. eldstöš bętir stöšugt ķ, žaš safnast žvķ upp sķfellt meir.
  4. Žannig aš enginn veggur - getur mögulega haldiš.

Hrauniš ķ Nįtthögum - fyrir einum degi sķšan! Ekki rosalega langt til sjįvar!

Ljósleišari Mķlu ķ Nįtthaga kominn undir hraun | Fréttasafn | Mķla ehf

Žetta sagši ég sķšast:

Ekki héldu blessušu stķflurnar lengi er reistar voru ętlaš aš stoppa aš hraun flęddi aš Sušurstrandavegi!.

Fréttir:

Hefši kostaš hundruš milljóna aš verja Sušurstrandarveg

Ekki reynt aš stöšva hraunrennsli yfir Sušurstrandarveg

 

Vegna žess jaršfręšingur er spurš um lengd goss!

Mķnar hugleišingar - aš benda į atburšarįsin hefst ķ kjölfar, rekhreyfingar į svęšinu žarna undir - m.ö.o. aš Reykjanes-rekhriggurinn žarna virkjašist og ķ jaršskjįlftahrinu, fęršist landiš til.
--Žaš er ķ sundur, eins og viš vitum žį rekur Atlantshafsplötu frį Amerķkuplötu.

  1. Ef fólk man aftur allar žęr vikur er jaršskjįlfar gengu yfir -- vikum saman.
  2. Žį smįm saman įttušu jaršfręšingar sig į, aš kvika var farin aš streyma undir landinu į svęšinu viš Fagradals-fjall.
  3. M.ö.o. aš rekhreyfingin rétt į undan, hefši opnaš kviku-gang lóšrétt nišur ķ hyldżpi Jaršar, m.ö.o. 20km. nišur undir skorpuna.
  • Punkturinn er sį, sennilega žarf ašra rekhreyfingu į sama staš, til aš loka aftur.
  • Žaš getur enginn vitaš hve lengi viš žurfum aš bķša eftir nęstu rekhreyfingu į nįkvęmlega sama staš.

--En svo lengi grunar mig žetta gos standi, m.ö.o. įr - įratugi - jafnvel meir en 100 įr.
En dęmi er um svo langt dyngju-gos į Reykjanes-skaga sem meir en 100 įra aš lengd.
Gęti veriš aš žaš hafi veriš - Heišin Hį - er gaus žaš lengi.

  • En punkturinn er sį, aš žetta er lķklega sķgos - er standa mun afar afar lengi.

Žaš er aš sjįlfsögšu af hverju algerlega borin von var um aš stoppa žau hraun sem frį žvķ streyma, žvķ einfaldlega aš eldstöšin hęttir ekkert aš bęta ķ.
--Sem žķšir, aš hrauniš hękkar žį stöšugt baki sérhverjum žeim garši okkur getur komiš ķ hug aš reisa, fer sķšan óhjįkvęmilega yfir.

  • Sem betur fer er žessi tegund gosa afar sjaldgęf į Ķslandi, ž.e. sķšast 8.000 įr.

Gerfihnattamynd sżnir stašsetningu hrauns mišaš viš Grindavķk!

Gervihnattamynd sżnir hraunstrauminn ķ Nįtthaga

Žetta veršur į hinn bóginn lķklega hiš fullkomna tśristagos

Eins og rįša mį į mynd - veršur žaš afar sżnilegur atburšur frį byggšinni viš Grindavķk.
Er hrauniš nęr til sjįvar!
Ég reikna meš aš śtsżnisstašir verši settir upp į ströndinni.
Žannig aš fólk dugar ķ mörgum tilvikum aš staldra viš ķ Grindvķk śt meš strönd innan byggšar.
Og horfa į hrauniš er žaš mętir sjó.
En žar rökrétt verša lęti og hamagangur stöšugt, įsamt grķšarlegri gufu.

Ef eins og lķkum lętur žetta stendur yfir įrum saman, jafnvel įratugum.
Žį veršur žarna lyfibrauš byggšarinnar mikiš žar af.

  • Ég held aš menn žurfi ekki aš sakna vegarins.

Gosiš veršur vęntanlega eitt megiš stopp tśrista er fara um Ķsland.
Og žeir komi žį viš ķ Grindavķk.

 

Nišurstaša

Menn verša aušvitaš aš halda sig į Jöršinni er kemur aš hugmyndum hvaš hęgt sé aš gera.
Mig grunar aš hugmyndir er snśa aš vörn mannvirkja verši afar erfišar ķ framkvęmd.
T.d. er gufuvirkjun ķ Svartsengi, ķ lęgš.
Mjög erfitt aš sjį hvernig sś virkjun yrši varin er hraun streymdi aš.
--En greinilega getur garšur ekki virkaš, er vęri settur žver fyrir.

Hugsanlega mį ķmynda sér - leišigarš.
Slķkur mundi liggja į halla upp ķ hraun-straum, og ętlaš aš leiša hann framhjį mannvirki.
Vandi viš slķkan augljóslega sį - menn žurfa aš hafa hugmynd um lķklega stefnu straums.
--En erfitt aš sjį aš slķkur garšur virki, nema hann liggi rétt į slķkan straum.

En straumur veršur žį aš - geta greišlega runniš mešfram.
Garšurinn verši aš leiša hann greišlega framhjį.
--Žaš lķklega žķši, nįnast sé óhugsandi aš reisa slķkan - nema į sķšustu stundu.

Ž.s. hvar gos akkśrat kemur upp, ręšur öllu um stefnu hraun-strauma.
-------------

Žetta er augljósi vandinn viš hugmyndir um varna-garša fyrir mann-virki.
Aš nįnast óhugsandi sé aš žeir yfir höfuš virki.
--Nema aš menn viti nokkurn veginn hvernig straumur liggur er garšur er reistur.

Žį sé nįnast óhugsandi aš reisa garša fyrir-fram sem sennilegt sé aš yfir höfuš virki.

 

Kv.


Eru einhverjar lķkur į aš varnar-garšur gegn hraunstraum haldi? Mér finnst efasemdir žar um afar skiljanlegar - eftir allt saman er hraun ekki vatn og vatn er ekki 1000°C heitt!

Hugmyndin viršist aš varnar-garšur bśinn til śr efni hróflaš upp meš gröfum śr nęsta nįgrenni, sķšan žjappaš nišur meš vélum; geti stöšvaš hraun-straum.
Žetta er ekki svokallašur - leišigaršur.
Heldur raunveruleg stķfla.
M.ö.o. lokaš er į žį leiš sem hraun-straumurinn liggur.
--Ķ von um aš žaš leiši til žess aš hrauniš hękki mešfram garšinu.
--Garšurinn haldi.

Fyrir rest leiti hrauniš sķšan inn ķ annan dal - ķ ašra įtt.
Sem er stór og hraun tęknilega ef hugmyndin virkaši gęti veriš lengi aš safnast fyrir ķ.

Vilja beina hraunflęšinu ķ Merardalabaškeriš

Mynd tekin af hluta hraunsins śr gosinu!

 https://einarbb.blog.is/users/72/einarbb/img/gos_mynd_hraun.jpg

En eru raunverulega einhverjar lķkur į aš garšurinn haldi, burtséš frį hve mikiš hann er hękkašur?

Gosiš hefur stękkaš -- eina feršina enn, eins og mér kom til huga aš žaš gęti:

Gosiš 2-faldašist aš stęrš ķ gęr, gęti hugsanlega gosiš stękkaš aftur? Sķšan hugsanlega eina feršina enn, jafnvel reglulega į nokkurra vikna fresti?

Meiri kraftur hefur komst ķ steymi hrauns, menn fóru ķ skyndingi aš hrófla upp garši fyrir strauminn --> Žetta viršist skyndi-hugmynd, eins og menn allt ķ einu skyldu, aš žaš vęri yfirvofandi aš hrauniš mundi taka Sušur-stranda-veg.

  1. Spurningin er hvaš gerist meš garšinn, žegar hrauniš far aš safnast upp viš hann.
    --Ekki gleyma žvķ, aš žó yfirborš hraunsins sé storkiš.
    Žį er undir storknaša yfirboršinu, brįšiš hraun.
  2. Spurningin sem ég velti upp, hvaša įhrif hefur žaš į garšinn.
    Žegar hrauniš hlešst upp -- žį hlżtur brįšiš hraun į einhverjum punkti aš liggja upp viš hann, undir storknaša yfirboršinu.
  3. Sjįlfsagt dreyma menn um, aš garšurinn stoppi hrauniš - žį kólni žaš žar viš hann.
    Žaš sem undir sé, storkni žį einnig.
    --Hinn bóginn, er einnig stöšugt aš hlašast meira hraun frį eldstöšinni.
    Hśn mundi halda stöšugt aš bęta meir viš.
    Žar meš, bęta stöšugt viš nżju brįšnu hrauni, er vęri aš streyma undir yfirboršinu.
  4. Vegna žess, grunar mér aš -- brįšiš hraun muni haldast undir, mešan hrauniš safnast upp viš garšinn.
    --Ekki gleyma heldur, aš hrauniš hefur grķšarlegan kraft, eins og risastór jaršķta.
    Hraunš sem bętist viš, žrżstir sér ekki bara undir storknaša yfirboršiš.
    Žaš einnig ķtir storknaša hluta nżja hraunsins į undan sér, viš sem höfum gengiš mešfram hrauninu - höfum heyrt brothljóšin, žegar meš brauki og bramli nżtt streymi hrauns ķtir į ž.s. fyrir er komiš, og virkar eins og jaršķta.
  5. Ž.s. ég vķsa til, aš hraun er mun žéttara en vatn.
    Žar meš mun žyngra, m.ö.o. lķklega ekki minna žétt en efniš ķ garšinum.
    Aš auki, veršur lķklega brįšiš hraun uppi viš garšinn sjįlfan mjög fljótlega.
    --Ž.s. mig grunar, aš brįšna hrauniš -- byrji aš bręša sig undir garšinn.
    M.ö.o. fari aš grafa undan honum.
  6. Sannarlega tęknilega, geta verktakar skóflaš stöšugt meira efni ofan į, er garšurinn hótar aš gefa sig.
    --En spurning er einnig, hve mikla įhęttu meš lķf og limi žeirra mį taka?
    En, eftir žvķ sem meira brįšiš hraun safnast upp.
    Veršur atburšurinn sķfellt hęttulegri.
    --Žega garšurinn lķklega gefur sig eftir rest.
  7. En mig grunar, aš žegar žaš gerist - lķklega allt ķ einu.
    Žį fari stór foss af brįšnu hrauni nišur dalinn sem žeir eru aš verja.
    Ef menn eru ekki bśnir aš fęra tęki frį, žį fari žau lķklega undir hraun meš hraši.
    Fólk gęti įtt fótum fjöri aš launa.

Mįliš er aš mig grunar aš -- garšurinn gefi sig löngu įšur.
En uppsöfnun hraunsins er bśin aš nį žeirri 8 metra hęš garšs sem er fyrirhuguš.
--Ž.e. bęši žaš aš hrauniš er ešlisžungt, mun meir svo en vatn, žvķ meš mikinn kraft.
--Og samhengiš aš grķšarlegur hitinn af hrauninu, mun -grunar mig- veikja garšinn.
Žegar žaš fari saman, žį held ég aš garšurinn endist mun styttri tķma.
En žeir sem eru aš reisa hann, viršast halda.

 

Nišurstaša

Ég skil vel aš žessi garšur er tilraun. Hinn bóginn, er žetta ekki sambęrilegt viš žaš žegar menn kęldu hraun ķ Eyjum į 8. įratugnum. Žaš virkaši ķ Eyjum, vegna žess aš gosiš hętti fyrir rest. Annars hefši hrauniš einfaldlega haldiš įfram, burtséš frį geršum mannsins.

Mig grunar aš hitinn af hrauninu, m.ö.o. hugsanlega svo mikiš sem 1000°C undir yfirboršinu, er hrauniš safnist viš garšinn -- muni veikja undirstöšur garšsins.
Žar fyrir utan, sé žéttleiki hraun mun meiri en žéttleiki vatns, svo krafturinn af hrauni sé mun meiri -- en ef vatn vęri aš safnast upp viš.
--Žéttleiki garšs śr efni, hróflaš upp meš hraši -- sé sennilega ekki grķšarlega mikill.
--Žvķ styrkur žess garšs, ekki žaš rosalegur.

Žess vegna grunar mig aš garšurinn -- fyrir rest einfaldlega taki af staš.
Ž.e. hrauniš, ķti honum fram og hann blandist viš strauminn.
En er hann gefur sig, gęti oršiš foss af hrauni nišur ķ dalinn sem žeir eru aš leitast til viš aš verja -- žaš gęti oršiš hęttuleg stund.
--Vonandi aš enginn lįti lķfiš.

 

Kv.


Gosiš 2-faldašist aš stęrš ķ gęr, gęti hugsanlega gosiš stękkaš aftur? Sķšan hugsanlega eina feršina enn, jafnvel reglulega į nokkurra vikna fresti?

Sķšan hamfarirnar hófust ca. 20/2 sl. meš jaršskjįlftavirkni tengt rekhreyfingu er žį varš - er mašur veršur aš reikna meš aš hafi ręst allt ferliš meš žeim hętti aš opna fyrir kvikuflęši alla leiš upp frį sjįlfum möttli Jaršar žarna undir - ca. 20km. nišur ķ beinni lķnu; žį virtist kvikuflęši į svęšiš undir yfirborši lišlangan tķmann vera ca. 5rśmm./sek.
Nś er gosiš įętlaš ca. 10rśmm./sek.

Kort vķsar til upphaflegu rekhreyfingarinnar

Unwrapped_icelandic--1-

Lengst af var kvikan undir yfirboršinu aš er virtist leikmanni, stöšugt aš leit aš leiš upp į yfirborš - vęntanlega muna allir eftir jaršskjįlfavirkninni er markaši žaš tķmabil.

Allir muna gangavirknina er stóš ķ 3-4 vikur

Monitor-map-40x30-cm-unrest

Gangavirknin bjó til gang er viršist liggja frį SV til NA. Gos hefst sķšan žann 20/3, gos sem margir landsmenn žustu til aš skoša! Afar fallegt gos! Mynd tekin 1. dag goss!

https://www.vedur.is/media/uncategorized/medium/IMG_0481.JPG

Ķ gęr žann 5/4 stękkar gosiš, ca. 2-faldast er nż sprunga myndast NA-viš fyrra gos.
Loftmyndin sżnir vel hve nęrri hin nżja sprunga er fyrri eldstöš, sem enn er virk!

Image

Sķšan var eftirfarandi mynd tekin af jaršfręšingum rétt fyrir myrkur.

Spurningin er; getur gosiš stękkaš aftur - kannski ķtrekaš?

  1. Viš vitum ekki hve mikil kvika hefur safnast undir jaršskorpunni žarna undir į sl. 6-8ž. įrum, en sķšast gaus į Fagradals-elstöšvarkerfinu fyrir 6.000 įrum ca. sbr. Keilir.
  2. Skv. mķnum skilningi, mynda gos jafnvęgi milli kviku-žrżstings aš nešan vs. hve mikinn žrżsting žarf til aš višhalda gosinu, koma kvikunni upp.
  3. Vegna žess aš enginn veit hve mikil kvika er žarna djśpt undir į 20km. dżpi.
    Getur enginn heldur vitaš, hver uppsafnašur žrżstingur allrar žeirrar kviku er.
  4. Gosiš vęntanlege hefur stękkaš žannig.
    A)Aš berglög er liggja mešfram sprungunni er liggur lóšrétt upp.
    Brįšna smįm saman - vegna žess aš kvikan er afar heit.
    B)Sś brįšnun berglaga er sleikja kvikuna er hśn leitar upp.
    Vęntanlega smįm saman vķkkar žann gang eša sprungu er liggur lóšrétt.
  5. Kenningin er žį sś, aš sś vķkkun į lóšrétta ganginum/sprungunni, haldi įfram.
    A)Žannig, er sś vķkkun veršur aukist lóšrétta uppflęšiš aftur.
    B)Aftur fari kvika aš safnast saman žarna rétt undir yfirborši.
    C)Žvķ nśverandi sprunga upp į yfirborš sé žį ekki nęgilega vķš, fyrir allt žaš er vill upp er lóšrétta flęšiš heldur smįm saman įfram aš vaxa.
    D)Žannig aš smįm saman myndist nżr kviku-žrżstingur rétt undir yfirborši er ójafnvęgiš milli streymisins frį 20km. dżpi og žess hve opna leišin upp į yfirborš getur tekiš viš; vex.
  6. Žannig aš hugsanlega aftur aš nokkrum vikum lišnum -- geti nż sprunga opnast ķ annaš sinn, žar meš leišin upp į yfirborš vķkkaš į nżjan leik; gosiš vaxiš ķ annaš sinn.
  7. Ef aftur į móti, kvikužrżstingurinn frį 20km. višhelst enn öflugur -- heldur žaš ferli sem ég nefni ef til vill įfram, aš kvikan į leiš upp bręšir śt frį sér, vķkkar ganginn eša sprunguna er liggur lóšrétt frį 20km. upp ķ ca. 1km. -- sem sagt upp aš svęšinu rétt undir gosinu sjįlfu.
    Ef sķšan žaš magn er vill upp, aftur veršur meira en gosiš getur hleypt upp.
    Žį geti sagan endurtekiš sig ķ 3-ja sinn.
    --Kannski oftar, mįski mörgum sinnum.

Megin įbendingin sé, enginn veit hver kvikužrżstingurinn žarna nišri er.

Falleg mynd tekin ķ gęr, 5/4 - sömu gķgar og į fyrri mynd!

Gosiš hefur vaxiš

Rétt aš benda samt į, aš žó gosiš stękki nokkrum sinnum er žaš ekki risagos!

Skv. upplżsingum um Holuhrauns-gos, var mesta flęši žess: 350rśmm./sek.
Žó aš dęmigert flęši hafi veriš nęr ca. 100-150rśmm./sek.

Sjį: Vorrįšstefna Jaršfręšafélags Ķslands10. mars 2017

  • Gosiš į Reykjanesi nś įętlaš: 10rśmm./sek.
  1. Svo žaš er kannski ekki įstęša aš fara algerlega į taugum, žó gosiš geti stękkaš frekar.
  2. En į móti kemur, aš er gosiš nęr loks jafnvęgi milli kviku-uppstreymis og žrżstings er žarf til aš višhalda žvķ.
  3. Er samt hugsanlegt aš verulega stękkaš gos standi įrum saman!

Aftur sami punkturinn aš engin leiš er aš vita hve mikiš magn af kviku er žarna 20km. nišri.

Lokin mynd er śr lofti er sżnir nżja gosiš horft til žess gamla enn ķ gangi!

Nišurstaša

Nś auglżsi ég eftir einhverjum meš jaršfręši-žekkingu, er geti lagt dóm į sennileika minna vangavelta, žó mig gruni žęr séu sennilegar mį vera jaršfręšingur hafa ašra sżn!
Til aš róa fólk ašeins, žį var Holuhrauns-gos skv. upplżsingum į bilinu 100-150rśmm./sek. lengst af, žó žaš hafi toppaš um tķma upp ķ 350rśmm./sek.
--Enda stęrsta gos į Ķslandi sķšan ca. 1780.

Til samanburšar viš žaš - er nśverandi gos žó stękkaš ķ 10rśmm./sek. enn afar lķtiš.
Žaš vęri enn lķtiš, žó žaš stękkaši ķ 15rśmm./sek. og jafnvel 20rśmm/sek.
--Aušvitaš į einhverjum punkti gęti žaš hętt aš teljast lķtiš.

Jafnvel stękkaš gos gęti stašiš lengi, žó jafnvel žaš stękki frekar - töluvert frekar jafnvel.
Vķsa eina feršina enn ķ žaš aš enginn veit hve mikil kviku-uppsöfnun hefur oršiš žarna 20km. nišur, sl. 6000-8000 įr, magn kviku og kviku-žrżstingur žarna nišri séu hvorar tveggja óžekktar stęršir.
--Žessi atburšarįs getur žvķ reynst afar spennandi og įhugaverš!

Aušvitaš vekur žaš ešlilega ugg, hve nįlęgt byggš gosiš er.
Žó lķklegast viršist aš gosiš ógni henni ekki meš beinum hętti.
Jafnvel žó žaš hugsanlega fęršist til ķ annaš, jafnvel 3ja sinn.
--Hver veit hve oft žaš getur gerst, žaš hugsanlega vaxiš ķ hvert sinn.

Möguleikinn er samt til stašar, svo yfirvöld žurfa vera į varšbergi.
Ég skil af hverju ašgengi aš svęšinu var bannaš. Eftir allt saman sżndi tilfęrsla goss ķ gęr, fram į hve hęttulegt svęšiš er -- eftir allt saman, hjólušu tveir einstaklingar yfir dalinn ž.s. nż sprunga myndašist ķ gęr einungis mķnśtum į undan, įn žess aš vera varir viš nokkra jaršhręringu - er gosiš kom upp kannski 20 mķn. sķšar.

 

Kv.


Upphaf gossins ķ Fragradalsfjalli Reykjanesi sżnir hve erfitt er aš spį fyrir gos! Engin leiš heldur aš spį fyrir lengd goss! Ekki stęrra gos į Hawaii eyjum stóš yfir ķ įratugi!

Ef mašur mundi tķna saman röksemdir žess aš žetta gos gęti oršiš langt:

  1. Er sjįlfsagt rétt aš fyrst nefna, aš vikurnar įšur en gosiš hefst var eins og allir vita virkni į gangi er kvķslašist fyrst ķ NV-frį Fagradalsfjalli meš stöšugum jaršskjįlftum ķ įtt aš Keili.
    Sķšan stoppaši sį gangur, žį fer annar gangur aš kvķslast frį Fagradalsfjalli til SA-einnig meš stöšugri jaršskjįlftavirkni, sś virkni stóš einnig yfir rśma viku sį gangur stöšvast einnig.
    Žį fęrist virkni-mišjan aftur ķ meginfjalliš, Fagradalsfjall -- sś virkni varir ķ um tępa viku įšur en gos hefst. Žaš sem markar žaš 3-ja stig, skjįlftar smęrri - en einnig fęrri yfir daginn.
    --En flest benti til žess, allan tķmann hafi flęši af kviku inn ķ eldstöšvarkerfiš veriš svipaš, ž.e. svipaš vatnsflęši Ellišaįr.
    Nś er gos er hafiš, viršist flęšiš enn ca. žaš sama, ž.e. flęši Ellišaįr.
    --Ž.e. sį stöšugleiki ķ ašstreymi kviku til kerfisins yfir rśmlega 3ja vikna tķmabil ég vķsa til, sem hugsanlega vķsbendingu 1) aš gos gęti varaš nokkurn tķma.
  2. Sķšan eru žekkt gos er voru ekki stór per dag sem žó nįšu aš standa yfir įrum saman!
    --Svipaš stórt gos per dag ķ fjallinu, Kilauea Hawaii, stóš yfir frį janśar 1983 - sept. 2018. Lengsta samfellda gos sem vķsindin hafa fylgst meš!
    --Surtseyjar gos hefst lķklega 13. nóv. 1963 tališ lokiš 5. jśnķ 1967 -- žaš gos var aldrei risa stórt; en ég er ekki viss nįkvęmlega hversu stórt samaboriš viš nśverandi. Heildar-rśmmįl žess goss, deilist aušvitaš į öll įrin sem žaš stóš yfir, žannig aš dag fyrir dag var žaš lķklega aldrei mjög stórt.
  3. Į Ķslandi eru til nokkrar dyngjur sem taldar eru myndašar eftir gos er stóšu mörg įr, ž.e. myndast af grķšarlega mörgum hraunlögum - slķkt gos žarf ekki vera mjög stórt per dag - einungis aš vera nęgilega stöšugt nęgilega lengi - til aš senda frį sér stöšugt nżtt lag af efni yfir eldstöšina er žį smįm saman hlešst upp skref fyrir skref hęrra.
    --Ef um er aš ręša langt hraun-gos, endar eldstöšin hugsanlega sem dyngja.
    --Ef dyngju-gos er samt smįtt per dag, žį žurfa hraunin ekki endilega aš streyma langar leišir, enda žarf hraun aš glķma viš storknun/kólnun - žaš kólnar/storknar aš ofan, en einnig ķ endann -- sem kannski žķšir aš sennilegra vęri frekar aš stöšin ķtrekaš sendi frį sér nżtt hraunlag ofan į, žannig aš hraunin į endanum yršu žikk, en ekki endilega aš žau nęšu mjög langar leišir frį eldstöšinni.
  4. Žetta eru aušvitaš einungis vangaveltur - en į grunni žeirrar žekkingar ég hef.
    Vķsindin į Ķslandi hafa aldrei séš dyngjugos - nema hugsanlega Surtseyjar-gos hafi oršiš dyngja ef žaš hefši oršiš į landi.

Ég er alls ekki aš spį žvķ aš gosiš verši langt.
Einungis aš benda į žaš sem möguleika!

Eiginlega aš segja, allt sé opiš er kemur aš spurningu um lengd goss.

Bęti žessari įhugaveršu frétt viš: Hugsanlegt aš hrauntjörn myndist ķ dalnum.

 

Fjórar myndir!
Mynd tekin 20/3/2021

https://einarbb.blog.is/users/72/einarbb/img/eldgos1.jpg

Mynd tekin 21/3/2021

https://einarbb.blog.is/users/72/einarbb/img/eldgos2.jpg

Mynd tekin 22/3/2021 - greinilega fullt af eldgosamóšu ķ dalnum!

https://einarbb.blog.is/users/72/einarbb/img/eldgos3.jpg

Mynd tekin 23/3/2021 - mikil eldgosamóša!

https://einarbb.blog.is/users/72/einarbb/img/elgos4.jpg

 

Mjög įhugavert aš gos komi ķ Fagradalsfjalli!

Vķsindavefurinn: Hvaš getiš žiš sagt mér um eldvirkni į Reykjanesskaga?

Myndin er sókt į Vķsindavefinn!

  1. Sannarlega er žaš rétt aš ekki hafi gosiš į landi į Reykjanesskaga sķšan 1240.
    En žaš eiginlega nęr ekki alveg yfir - hversu merkilegt Fagradalsfjallsgosiš er.
  2. Mįliš er, aš žetta kerfi hefur ekki gosiš ķ heil 6.000 įr.

Yngsta eldstöšin ķ kerfinu žar į undan er -- Keilir.
Keilir er einmitt u.ž.b. 6000 įra.

  • Punkturinn er aušvitaš sį, aš viš höfum eiginlega enga hugmynd um žaš hvernig žetta eldstöšva-kerfi hagar sér.

Viš heyršum öll vķsindamenn benda į hversu tiltölulega lķtil žau hraungos voru er komu upp į Reykjanesi ķ jaršeldum er stóšu frį mišri 12. öld fram til 1240.
--Sem aušvitaš er engin įstęša til aš véfengja.

Žaš sem ég bendi į, aš žaš sé hugsanlega opin spurning hvort sį samanburšur.
Gefi raunverulega vķsbendingu um hegšan kerfis, sem hafši enga sżnilega virkni žetta lengi!

Mynd af Fagradalsfjalli sjįlfu!

 

Nišurstaša

Žaš aš nś skuli gjósa ķ eldstöšva-kerfi sem ekki hefur gosiš śr ķ 6000 įr. Eiginlega segir manni aš viš į Ķslandi getum ekki afskrifaš nokkra eldstöš į Ķslandi sem er nokkurs stašar nęrri žvķ rekhryggjakerfi er liggur ķ gegnum landiš.
Hengillinn sem dęmi hefur ekki gosiš ķ langan tķma, en er alveg örugglega virkur.

Nżja gosiš ķ Fagradalsfjalli žó lķtiš - viršist stöšugt, auk žessa aušsżna sambęrilegt flęši ca. rennsli Elliša-įr og jaršfręšingar töldu sig greina samfellt rśmar 3-vikur į undan er virkni var ķ gangi er orsakaši grķšarlegan fjölda jaršskjįlfta.
Aš heildar-kviku flęši sé enn žaš sama og tališ var vera vikurnar 3-į undan, gęti veriš vķsbending žess aš žetta gos gęti ef śt ķ žaš er fariš hugsanlega stašiš ķ langan tķma.

Aš sjįlfsögšu er allt opiš žar um, ef nśverandi gosrįs lokast en kvikuašsteymi héldist enn žarna undir, gęti gosiš žį hugsanlega fęrst m.ö.o. opnast į öšrum staš dögum jafnvel vikum sķšar.
Eša aš gosiš einfaldlega višhelst žarna, vikum - mįnušum - jafnvel įrum saman.

Ef žaš yrši mjög langt, gęti žaš alveg fyllt upp žann dal ž.e. nś statt ķ, og hraun fariš aš flęša śt fyrir -- hinn bóginn ef framleišsla gossins vęri įfram lķtil per dag, ef mašur hefur ķ huga aš kvika kólnar stöšugt um leiš og hśn hefur yfirgefiš gig - žį žarf ekki vera aš hraun geti runniš langan veg śt af kólnun.
Kannski mundi frekar hlašast upp sirpa af endurteknum hraunlögum ofan į nokkurn veginn sömu hraunin.

Žetta į aušvitaš allt eftir aš koma ķ ljós, en sķšast svišsmyndin vęri žį sennilega svokallaš -- dyngjugos. Aš gosrįsin endaši fyrir rest sem dyngja. En hraunin frį henni yrši ķ žykkum bunka hraun ofan į hrauni ofan į hrauni.

 

Kv.


Gos getur veriš yfirvofandi į Reykjanesskaga - ķ rįs atburša er getur ķ nokkru lķkst atburšarįs er varš 2014 er gos varš rétt Noršan viš Vatnajökul!

Į fundi Vķsindarįšs Almannavarna var varpaš upp nżrri svišsmynd er setur allt ašra mynd į rįs atburša sl. rśma viku, m.ö.o. nįnar tiltekiš aš kvika sé aš brjóta sér leiš eftir gangi į nokkurra km. dżpi undir yfirborši, jaršskjįlfarnir séu merki žess aš hśn vķkki sprungur nešanjaršar į ferš kvikunnar er viršist til Norš-Austurs frį svęšinu viš Fagradalsfjall.
Ef marka mį fréttir žį stefni gangurinn nokkurn veginn į fjalliš Keili.

Eftirfarandi mynd frį 2014 sżnir gang af sambęrilegu tagi undir Vatnajökli!

Žį braut kvika sér leiš nešanjaršar undir jökli til Norš-Austurs, žar til hśn braust upp į yfirboršiš ķ flęšigosi rétt Noršan viš jökulinn. Tališ aš kvikan hafi komiš frį Bįršabungu-eldstöšinni, kvikuhólfi žašan - gömul fęrsla:  Ef marka mį fréttir, getur veriš stutt ķ gos ķ Noršvestanveršum Vatnajökli.

Skv. upplżsingum Vešurstofu: Nż gögn gefa įstęšu til aš skoša nįnar žį svišsmynd sem snżr aš kvikuinnskoti undir svęšinu viš Fagradalsfjall.

Efirfarandi mynd er sżnir jaršskjįlfa sl. mįnudag!

Yfirfarid_280221

Er žį vęntanlega aš sżna kvikuhreyfingu eftir gangi nešanjaršar!

  1. Žetta viršist alveg umpóla svišsmyndinni sem sérfręšingar hafa veriš aš ręša, žvķ allt ķ einu blasa viš miklu mun stęrri lķkur į gosi, aš viršist.
  2. Lķklegasta skżringin er sś aš kvikugangur sé aš myndast undir žvķ svęši žar sem mesta jaršskjįlftavirknin hefur veriš sķšustu daga.
    --Žetta er haft eftir sérfręšingum almanna-varna.

Ekki er tališ öruggt aš žaš verši gos.
--Kvika geti storknaš ķ ganginum, frekar streymi kviku inn ķ hann hętt, skjįlfahrina hętt.
--Eša, skjįlftahrina heldur įfram, kvika streymir įfram fram nešanjaršar - skjįlfar halda įfram aš sżna ferš hennar nešanjaršar eftir žvķ sem mišja skjįlftanna fęrir sig smį saman NE.

  • Ef atburšarįsin hęttir ekki, vaxa lķkur vęntanlega į aš kvikan rambi į sprungu eša veikleika ķ jöršu er leiši hana greišlega upp į yfirborš fyrir rest.

Mišaš viš nśverandi stašsetningu gangsins, ef kvikan brżst fljótlega upp.
Vęri gosiš į tiltölulega meinlausu svęši -- hraun streymdi vęntanlega įtt til sjįvar humįtt aš Reykjanesbraut.
--Aušvitaš vex spennan žvķ lengra sem kvikan leitar frį Fagradalsfjalli.

Ķ atburšarįsinni undir Vatnakjökli - leitaši kvikan tugi km.
Hinn bóginn gęti jökullinn hafa veriš hluti įstęšu žar um.
--Kvikan viršist hafa fariš einungis skamma vegu śt fyrir jökulsporš.

 

Nišurstaša

Allt ķ einu lķtur atburšarįsin śt sem ašdragandi eldgoss, eftir aš sérfręšingar höfšu dögum saman skiliš hana meš öšrum hętti - sem spennu-losunar-skjįlfa ķ tengslum viš jaršskorpuhreyfingar.
Ég verš aš ętla aš hversu žrįlįtir skjįlftarnir eru aš reynast vera.
Žeir séu ekki ķ rénun, eins og bśist var viš.
Sé undanfari žess aš ašilar hafa teiknaš upp alfariš nżja svišsmynd.

  • Sķšast gaus į landi į Reykjanesi kringum 1240.
    Hinn bóginn viršist ekki hafa gosiš śt frį kerfinu tengt Fagradalsfjalli ķ 6000 įr.

Žaš vęri žar meš nżr spennandi jaršfręšilega atburšarįs ef fyrsta gos sem tengja mį kerfinu veršur nś į nk. dögum eša vikum.

 

Kv.


Kjarnasamruni til rafmagnsframleišslu ķ Bretlandi 2030? Ekki hissa fólk sé skeptķskt

Sérstaklega žegar rętt er fjįlglega um žetta į hęstu stöšum ķ Bretlandi ķ kjölfar kosningasigurs Brexitera ķ Bretlandi nżveriš. Kjarnasamruni til rafmagnsframleišslu hefur veriš draumur nś ķ nokkra įratugi. Fram til žessa hafa allar tilraunir - misheppnast.
--Sannarlega hefur margsinnis tekist aš bśa til plasma į rannsóknarstofum.
--En hingaš til hefur engum tekist aš bśa til sjįlfbęra-samruna.
Žaš er samruna sem višheldur sjįlfum sér, og mikilvęgast af öllu - skilar nettó afli.

Hinn bóginn er enginn vafi aš kjarnasamruni er mögulegur.
Eftir allt saman eru allar virkar stjörnur Sólin t.d. knśnar af kjarnasamruna.

Skżringamynd af svoköllušum Tokamak!

Image result for Tokamak Energy

Vęri aušvitaš stór bylting ef satt

Two British companies confident of nuclear fusion breakthrough

Tokamak Energy

First Light Fusion Ltd

Fyrirtękin Tokamak Energy of First Light Fusion - hafa bęši skv. frétt Financial Times fengiš fjįrmagn frį markašnum - 50 milljón punda og 25 milljón.
--Žetta er ekkert risafjįrmagn.

Hljómar ekki sem einhver risa-įhugi į žeirra hugmyndum žar af leišandi. Ešlilega eru menn skeptķskir eftir ķtrekašar - misvķsandi tilkynningar ķ gegnum įrin.
--Žaš eykur ekki endilega tiltrś aš žetta sé ķ pólitķskri umręšu ķ kjölfar kosninga.

Tokamak Energy a.m.k. er aš fókusa į žį įtt aš gera tilraun til aš višhalda - sjįlfbęrum samruna, mešan aš First Light Fusion er meš allt annan fókus - unnt sé aš fį nettó orku meš žvķ aš skjóta nokkurs konar kślum į miklum hraša į žjappaš tķvetni.
--Hljómar ekki mest sannfęrandi hugmynd sem ég hef heyrt.

Hljómar sem aš hljóti aš brjóta lögmįliš um orku.

 

Spurning um hugsanlega sprengihęttu!

Vetnis-sprengja virkar meš žvķ aš framkalla - samruna innan ķ lofthjśp.
Žaš sem gerist er aš kjarnasprenging ofsahitar lķtiš magn af vetni ķ yfir milljón grįšur, og sį ofsahiti sem brżst śt -- ofshitar og žvķ ofsaženur loftiš ķ kring.
--Sś ofsažensla sé hvaš viš upplyfum sem grķšarlega sprengingu.

  1. Ķ kjarnasamruna veri ž.s. višhaldiš vęri stöšugum samruna ķ magni af tvķvetni.
  2. Er plasmaš er til veršur margra milljón grįša heitt.
  3. Žess vegna, haldiš ķ skefjum af öflugu segulsviši.

Ef einhverra hluta vegna segulsvišiš rofnar t.d. ķ skemmdarverki.
Mundi plasmaš komast ķ snertingu viš hlķfarnar um ofninn sjįlfan.
--Góš spurning žvķ hvort hlķfarnar vęru nęgilega miklar ķ umfangi, til žess aš plasmaš mundi eyša sjįlfu sér algerlega meš žvķ aš -- umbreyta žeim hlķfum ķ lofttegundir.

  • Losun į ofsaheitu plasma śt ķ andrśmsloftiš gęti haft slęmar afleišingar.

Viš vęrum ekki aš tala um - geislavirkni lķklega. En tęknilega mögulega sprengingu.
Žaš ętti a.m.k. aš vera mögulegt, aš hafa hlķfšar-kįpu ętķš žaš žykka.
--Aš plasmaš mundi alltaf eyša sér meš žvķ aš skemma hlķfšarkįpuna.

Ég mundi a.m.k. vilja sjį žęr įętlanir um hlķšfarkįpu sem menn vildu setja upp.
--Metnašarfyllsta įętlunin ķ dag er lķklega: International Thermonuclear Experimental Reactor (ITER)

ITER į aš fara ķ gang 2035 - vekur aušvitaš athygli ķ Brexit Bretlandi, žegar sett er fram įrtališ 2030 -- m.ö.o. 5 įrum fyrr.
--Augljóslega er žaš sjįlfstęš įstęša til aš gera menn skeptķska.

Bendi fólki į aš lesa Wikipedia hlekkinn um Tokamak.
Žar er lķst žeim fjörmörgu óvęntu vandamįlum sem hafa komiš upp.
--Sķnt vķsindamönnum fram į, aš žaš sé miklu flóknara en menn fyrst héldu.


Nišurstaša

Ef mašur gerir rįš fyrir žvķ aš rétt sé aš taka yfirlżsingum frį Bretlandi, aš vera 5 įrum į undan ITER - meš góšum fjölda saltkorna. Žį er örugglega eins rétt ķ dag og fyrir 40 įrum, aš kjarnasamruni sé möguleiki į žvķ aš bśa til grķšarlega orku.
Eins og kemur fram ķ Wikipedia hlekk, žį greinilega reyndist vandinn viš žaš aš bśa til sjįlfbęran samruna miklu flóknari en menn fyrst héldu. Rannsóknir hafi žó leitt vķsindamenn mörgum skrefum nęr skilningi į vandanum. En hvort aš ITER raunverulega komi til meš aš virka stra 2035 getur tķminn einn leitt ķ ljós.
--Ég a.m.k. efa aš Bretar meš miklu minna fjįrmagn aš baki sķnum įętlunum verši į undan.

Ef mašur gefur sér aš ITER virki fyrir rest - gęti žaš alveg veriš aš margvķsleg nż vandamįl rķsi viš rekstur ITER og žaš taki t.d. įratug ķ višbót fyrir ITER aš vera raunverulega rektrarhęfur samruna-ofn.
--En eftir aš vandamįlin eru raunverulega leyst, getur samruni oršiš risatór breyting į tilvist mannkyns.

 

Kv.


Er Tesla Cybertruck framtķš trukkanna? Žegar fręgt er óbrjótanlega rśšan aš sögn Elon Musk var brotin

Śtlitslega veršur aš segja aš farartękiš er klįrlega - öšruvķsi en nokkur annar trukkur į plįnetunni -- hvaš kom upp ķ hugann er mašur sį hann fyrst? Ég man eftir 8. įratugar svoköllušum framtķšar bķlum, er höfšu -- flatar lķnur. Sķšan man mašur einnig eftir myndum er geršar voru į 8. fram į 9. įratuginn, er įttu aš gerast ķ nęr framtķš.
--Elon Musk, talaši sjįlfur um myndina -Blade Runner- sem hugmyndagjafa.

Citroen Karin hugmyndabķll frį 1980!

Lögreglubķll śr BladeRunner

Blade Runner Flying Car 2049

Lotus Kafbįtur ķ James Bond myndinni Spy Who Lowed Me

Flatar lķnur er tķškušust į mörgum bķlum į seinni hluta 8. įratugarins og fram eftir žeim 9. -- rżma frekar viš framtķšar-truck Elon Musks, en mżkri lķnur og bugšur er hafa tķškast frį 10. įratugnum og žašan ķ frį.

Toyota Corolla hatchback 1985

Image result for corolla liftback 85

Spurning hvort Musk er meš žessu aš gefa einhverja yfirlżsingu um hönnun.
Aš honum lķki viš flötu lķnurnar er tķškušust fyrir 30-40 įrum.

  1. En ž.e. įhugavert, aš hann fari til flötu lķnunnar meš sinn truck.
  2. Meš žvķ aušvitaš, kallar hann fram lķnu sem eru gerólķkar žeim sem tķškast ķ dag.

Žetta mį sjį greinilega į myndunum aš nešan!
Cybertruck var sżndur ómįlašur meš hreina - įferš ryšrfżss stįls.

Žessi mynd gefur einhverja hugmynd um pallinn Cybertruck!

Mynd sżnir hvar ljósin į Tesla Cybertruck eru

Tesla Cybertruck tekur 6 ķ sęti

Tesla Cybertruck į aš draga frį 3,1 tonni upp ķ 6,3 tonn

 

Tesla Cybertruck og Elon Musk

Fręgt atriši óbrjótanleg rśša er brotin!

  1. Elon Musk hélt žvķ fram aš ryšfrżju stįlfletirnir į Cybertruck vęru į viš brynvörn er žyldi allt aš 9mm kślur.
  2. Rśšurnar įttu einnig aš vera skotheldar aš sama marki, en eins og sjį mį į video žį eru žęr ekki alfariš óbrjótanlegar.
  3. Hröšun Cybertrucks getur mest veriš 2,9 sek. ķ 100 meš 3. mótorum, en fer nišur ķ 6,5 sek. ķ 100 ķ ódżrustu 1. mótors śtgįfu.
  4. Verš frį 39ž.$ upp ķ 69ž.$.
  5. Dręgi mest 800km. meš stęrstu rafhlöšunni og 3ja mótora śtfęrslu, en minnst 400km. meš minnstu rafhlöšunni og ódżrustu eins mótors śtfęrslunni.
  6. Musk sagši aš bķllinn vęri žaš loftžéttur, aš hann gęti veriš loftžrżstur umfram nęrumhverfiš. Einhverjir draumar um aš keyra į Mars ķ framtķšinni.
  7. Pallurinn kvį vera 1,9m. og bera 1600kg.
  8. Bķllinn į aš innihalda bśnaš, sem geri mögulegt aš tengja beint viš hann - rafknśin verkfęri, jafnvel loftknśin - žó kannski aš loftpressan sé aukabśnašur.
  9. Og fjöšrun į loftpśšum žannig aš hękka mį og lękka hana.
  10. Cybertruck kvį geta dregiš frį 3,1 eša - 4,5 tonn, upp ķ 6,3 eftir fjölda mótora.
  • Ekki fylgdi sögunni hver eigin žyngd Cybertruck vęri, en hśn hlżtur aš vera žónokkur -- kęmi mér ekki į óvart aš hśn vęri vel yfir 3 tonn ķ aflmestu śtgįfu.
    Ef ekki nęr 4 tonnum en 3 žrem.

Stefnt aš framleišslu seinni part 2021 eša fyrri hluta 2022.
Bķllinn gęti tekiš nokkrum breytingum frį hugmyndabķlnum sem Elon Musk sżndi, yfir ķ žann bķl sem endanlega veršur framleiddur.
--Efa t.d. aš framleišslubķll, muni hafa skothelda stįlpanela hringinn ķ kring, eša skotheldar rśšur.

  • Sżningar-bķll Musks er sennilega nęr žvķ aš vera hugmyndabķll - žó žaš žurfi ekki vera aš sį hugmyndabķll - sé fjarri endanlegu śtliti.

Spurning hvort aš Elon Musk kallar fram nżja tķsku!
Žannig aš flötu lķnurnar komi aftur?

 

Nišurstaša

Mį sannarlega segja aš netiš hefur veriš logandi af skošunum žegar kemur aš Cybertruck. Mun fleiri viršast hrauna yfir śtlitiš en žeir sem elska žaš, sem getur bent til žess aš śtlitslega žį sé hann meir frįhrindandi en ašlašandi er kemur aš skošunum mešal mannsins į götunni.

Hinn bóginn, ef hann uppfyllir tęknilega allt ž.s. Musk talar um, žį er hann greinileg ógn viš ašra trukka framleišendur - ef Tesla getur framleitt hann į yfirlżstu verši.
Sumir benda į, aš flatt śtlit bifreišarinnar geti veriš ašferš til aš minnka framleišslukostnaš, ž.s. žaš kosti minna aš smķša flatar hlķšar og panela, fyrir utan aš ef hann er eldur ómįlašur sbr. meš bert ryšfrżtt stįl - žį spari žaš heilmikinn pening einnig.
--Kannski er śtlitiš žį frekar leiš til sparnašar, en tilraun til aš umbylta heimstķskunni ķ śtliti vélknśinna farartękja.

 

Kv.


Sannast sagna lķst mér įgętlega į skipun Trumps aš hefja Tunglferšir aš nżju

Hugmynd NASA er aš setja upp varanlega ašstöšu ķ geymnum, geimstöš -- Gateway. Sś mundi vera į braut um tungliš og geimfarar hefšu žar - varanlega ašstöšu. Ferjur hefšu ašstöšu žar, og gętu lent į tunglinu hvar sem er.
--Žetta er umdeild hugmynd, sem sumum gagnrżnendum finnst brjįlęšislega vitlaus.

Hugmynd aš śtliti Gateway

Lunar Orbital Platform-Gateway.jpg

Til aš skjóta upp geimförum, yrši notuš nż eldflaug ķ Satśrnus V klassa, ž.e. SLS.
Mörgum finnst kostnašur viš geimskot sem NASA įętlar mikill, ž.e. 500 millj. dollara ca. per skot, en flaugin notar samskonar eldflaugamótora er įšur voru notašir fyrir geimskutluna, en ž.s. gagnrżnendum finnst skjóta skökku viš - engin partur endurnżtanlegur.
--Höfum ķ huga, aš tilboš Elons Musks um flaug frį SpaceX sem ekki hefur heldur enn veriš smķšuš, vęri samt ekki beint ódżr - en Musk lofaši kostnaši per skot ca. 300 millj. dollurum.

SLS lyftigeta 130 tonn ķ endanlegri śtgįfu

Sls block1 on-pad sunrisesmall.jpg

Nżja geimhylkiš sem į aš nota, Orion. Lķtur ekkert dramatķskt öšruvķsi śt en gömlu geimhylki Appollo įętlunarinnar sįlugu - ž.e. žó helmingi stęrra ca. auk žess aš nżrri efni og betri tękni tryggir aš ž.e. samt ekki žyngra. Margvķslegur bśnašur er léttari ķ dag, og miklar framfarir hafa oršiš ķ efnum. Ekki sķst, gerbylting ķ tölvubśnaši frį 8. įratugnum.

Tölvumynd, Orion tengt viš ķmyndaš Tunglfar

Ég er eindreginn žeirrar skošunar aš višsnśningur til Tunglsins eigi aš koma į undan, öllum mönnušum feršum hugsanlega lengra!

Mér er slétt sama hvert annaš menn ķmynda sér aš fara!

Why Nasa’s next Moon mission can’t be an Apollo retread

Vandamįliš er aš geimferšum fylgja mörg vandamįl sem enn eru óleyst.
Hingaš til hefur veriš komist hjį žeim flestum, meš žvķ aš fara ekki lengra en upp į braut um Jörš, eša til Tunglsins.

  1. Geislun er aušvitaš stęrsta mįliš: žvķ var stundum ranglega haldiš fram aš žaš geti ekki veriš menn hafi fariš til Tunglsins, śt af geislun. En ž.e. rangt!
    --Geislun er fyrst og fremst vandi, ef geimferšir standa vikur - mįnuši - įr. Örfįir dagar ķ geimnum utan verndar Jaršar, svo fremi menn sleppa viš Sólgos, duga ekki til žess aš skapa hęttulega geislun.
    --Geislun er aš sjįlfsögšu risastórt vandamįl, fyrir feršir utan viš Jaršar/Tunglkerfiš. Žegar feršir munu standa lķklega a.m.k. marga mįnuši, tölum ekki um žaš - ef menn fyrirhuga dvöl utan Jaršar/Tunglkerfisins ķ fleiri įr.
    **Mjög einfalt, fólk einfaldlega - deyr.
  2. Lokuš kerfi til aš višhalda lķfi: Ég sé ekki hvernig geimferšir śt fyrir Jaršar/Tunglkerfiš geta gengiš upp - hvaš žį langdvalir utan žess kerfis.
    Mešan engum hefur enn tekist - aš lįta lokuš kerfi til višhalds lķfs ganga upp.
    --Žaš hljóti aš vera frumforsenda fyrir öllum langdvölum utan Jaršar/Tunglkerfisins, įsamt žróun tękni til aš almennilega skżla geimförum gagnvart geislun.

Mešan bęši žessi vandamįl eru enn óleyst - sé ég ekki aš įform geti gengiš upp. Alveg burtséš frį žvķ hver lofar žvķ, meira aš segja žó sį heiti - Elon Musk.
--Hugmyndir hans um Marsferš, gera rįš fyrir fjölda af aldrei įšur reyndum žįttum.

  • Stórum ferjum hefur aldrei veriš lent į Mars, en lending žar er mun hęttulegri en bęši į Jörš og Tungli - mįliš er aš lofthjśpurinn er alltof žunnur til aš hęgja nęgilega į ferjum eins og lofthjśpur Jaršar gerir, žannig aš žaš žarf heilmikiš eldsneyti til aš klįra lendinguna; žį er lofthjśpurinn til vansa žvķ heitur strókurinn frį eldflauginni mun ofsahita loftiš sem mętir ferjunni į leiš til lendingar - sem vęntanlega žķšir titring og högg, eins gott allt sé vel skrśfaš saman - tengingar góšar.
    --Vandinn er sį, aš ef e-h bilar vęri engin leiš til aš žeir um borš gętu lifaš af.
  • Fjarlęgš Mars žķšir aš žaš er einungis flogiš žangaš į 6-mįnaša fresti. Ef mašur ķmyndar sér aš til stašar vęri - annaš geimfar er sendi birgšir žangaš reglulega. Žaš aušvitaš žķšir, aš ef e-h bilar, er björgun ólķkleg įšur en sį sem žarf aš bjarga er daušur.
    --En vandinn er einnig kostnašarlega, žaš žarf mun kostnašar-samari geimför vęntanlega aš vera ķ reglulegum feršum žangaš.
    **Ég hef ekki enn heyrt nokkurn setja inn - žann mikla kostnaš er fylgdi žvķ, aš žurfa stöšugt aš višhalda feršum žangaš, til aš halda hugsanlegri nżlendu gangandi.
  • Aš sjįlfsögšu žyrfti žaš, allur bśnašur til notkunar žar vęri af žvķ taginu aš vera flókinn - įkaflega sérhęfšur og žvķ viškvęmur, žurfa įn mikils vafa reglulega endurnżjun - einungis Jöršin framleišir hann.
  • Hugmyndir um aš rękta mat į Mars - nota hrįefni į stašnum, eru sennilega allar framkvęmanlegar einhverntķma -- en įn vafa žarf langar tilraunir og žróun til aš lįta žaš almennilega ganga upp.
    --Bendi aftur į, enn hefur ekkert lokaš hringrįsar-kerfi gengiš upp. Og žaš žarf ašgengi aš žeim jaršvegi sem er žar - til aš raunverulega vita, hvaš žarf til aš rękta ķ honum.
    --Engin -sample mission- hefur tekiš magn af jaršvegi, žannig engar tilraunir er geta talist full raunhęfar, geta fariš fram įn ašgengi aš slķkum sżnishornum ķ nęgu magni.
    **Žaš viršist ętlast til žess, aš fariš sé žangaš įn žess sé vitaš, hvort slķk ręktun raunverulega sé möguleg.

M.ö.o. viršist mér hęsta mįta óvarlegt aš ķhuga Mars ferš nk. 20 įrin a.m.k.
--Žaš žurfi kanna plįnetuna töluvert frekar, tęknilega er hęgt aš rannsaka jaršveginn meš žvķ aš senda tęki er mundu taka sżnishorn į fjölda staša.
--Žaš vęri hugsanlega jafnvel hęgt, aš lįta róbót framk. ręktunartilaun.
--Žaš žyrfti aš bora į stöšum nišur fyrir yfirboršslag, til aš sjį hvaš er undir - taka t.d. sżnishorn śr žvķ sem lķklega er vatnsķs - en eina leišin til aš vera viss, er aš bora nišur og taka sżnishorn, og greina žau -- helst taka į einhverjum fjölda staša.

  1. Ég mundi lķta į žį könnun sem naušsynlega, įšur en menn ęttu ķ alvöru aš ķhuga - settlement mission.
  2. Žetta er burtséš frį -- geislunar-vandamįlinu.
    En sį vandi er ekki leysanlegur nema aš hluta meš žvķ aš grafa vistarverur nišur.
    En ķ hvert sinn sem einhver fer upp, yrši viškomandi fyrir skammti af geislun vel umfram nįttśrulega geislun į yfirborši Jaršar.
    --Menn plana vęntanlega ekki aš vera alltaf undir yfirboršinu.
  3. Og eins og ég benti į -- lokuš kerfi til višhalds lķfs verša aš ganga upp.
    --Loftiš į plįnetunni er aušvitaš - banvęnt fyrir utan aš vera alltof žunnt. Žar er einnig alltof kalt.

 

Ķ mķnum huga er Tungliš įgętis tilraunastofa!

Žó Tunglferš sé dżr og dvöl į Tunglinu einnig -- er žó kostnašur bersżnilega miklu mun minni, en žegar snżr aš hugmyndum um dvöl į Mars - bęši ferš žangaš og višhald varanlegrar stöšvar žar, vęri til mikilla muna kostnašarsamari!

  1. Žaš žarf mun minni orku til aš feršast til Tunglsins, en ekki sķst er žaš einnig aš žaš tekur mun minni tķma -- žess vegna er geislun minna vandamįl!
  2. Ég įtta mig į hugmynd NASA um - geimstöš viš Tungliš. Hana vęri vęntanlega hęgt aš gera aš tilrauna-verkefni til aš smķša vel varša geimstöš.
    --En ef langdvöl į aš ganga žar upp, žyrfti hśn strax aš vera gerš śr garši meš žeim hętti, aš veitti umtalsverša vörn gegn geimgeislum.
  3. En vandamįliš meš - vöršu geimstöšina, er žaš sama og leysa žyrfti hvort sem er, ef menn ķhuga aš senda fólk ķ lengri geimferšir.
    --Um leiš og skilvirk hönnun sem veitir góša vernd er komin, virkar hśn fyrir hvort tveggja.
  4. Og aušvitaš, sömu geimstöš mętti nota til aš žróa lokuš kerfi til višhalds lķfs ķ geimnum, aušvitaš ódżrar aš stunda žęr tilraunir og žęgilegar nęrri Jörš.

Sama fólkiš og er gjarnan rasandi yfir žvķ aš NASA vill smķša - Gateway.
Vill gjarnan frekar aš NASA einblżni į ašra įfangastaši en Tungliš.
--En žį standa menn aftur frammi fyrir sama vandamįli, aš žaš žarf aš hanna vel varinn ķverustaš fyrir dvöl ķ geimnum. Og žaš vantar enn lokuš kerfi til višhalds lķfs sem raunverulega virka.
**En ég į viš kerfi sem framleiša sśrefni - endurnżta CO2 - og helst framleiša einnig mat, eru lokaš ferli.

  • Žį skiptir engu mįli, hvort menn ętla vera kyrrir - eša į ferš.
  • En klįrlega vęri brjįlęši aš gera ekki fyrst verulegar rauntilraunir, til fullžróunar slķkrar tękni.

Žį žyrfti vęntanlega hvort sem er aš verja tķma og peningum til aš halda uppi einhverju einhvers-stašar til aš framkvęma žęr rauntilraunir.
--Žannig, sannast sagna kaupi ég ekki rök žeirra, sem halda žvķ fram aš hugmynd um stöš į braut viš Tungl séu peninga-sóun eša rugl.

  1. Vegna žess kostnašur er lęgri, geta mun fleiri žjóšir tekiš žįtt ķ Tunglverkefnum. Žaš vęri vel unnt aš gera slķkt verkefni aš fjölžjóšaverkefni.
  2. Annaš atriši, aš Tungliš eša stöš yfir Tunglinu, gęti hentaš mjög vel sem ašstaša fyrir geimfara, žegar mannkyn hefur vinnslu mįlma ķ smįstyrnum.
    --Žaš vęri tiltölulega įhęttulķtiš, aš vinna mįlmgrżti śr smįstyrnum yfir Tunglinu. Ef e-h fer śrskeišis, žį munar tungliš ekki svo mikiš um einn eša tvo gķga ķ višbót.
    --Sķšan vęri unnt aš senda full-unninn mįlminn, til Jaršar - meš hitahlķf og fallhlķf gęti hann nįš nišur.
    --Eša, hinn möguleikinn, aš nota žį mįlma til aš smķša ķ geimnum.
  3. Raddir eru uppi, aš hentugt vęri aš fęra mįlmbręšslur upp ķ geim.
    --Loftmengun er žį ekki vandi augljóslega.
    --Nóg af orku frį Sólinni.
    Slķkt er aušvitaš langtķma-verkefni. En hentugt vęri augljóslega aš vinna mįlm sem į aš nota til aš smķša śr hluti ķ geimnum, śr smįstyrnum.
  4. Žegar menn eru komnir meš išnaš ķ geiminn - žį aušvitaš veršur mun aušveldar aš - halda uppi starfsemi ķ geimnum utan Jaršar/Tungls.
    --Žį alveg sama hvar annars-stašar.
  5. Žaš žarf varla aš taka fram, aš Tungliš hentar til žróunar geimbśninga - aftur žęgilega nęrri og ódżrar en lengra ķ burtu.
  6. Og einnig til žróunar tękja sem eiga aš starfa ķ loft-tęmi og geislun til langframa.
    --Aftur er kostur aš žaš er tiltölulega nęrri.
  7. Og ekki sķst, aš ž.e. tiltölulega nęrri, žķšir aš betri möguleikar eru į aš unnt sé aš bjarga ef žaš skapast vandamįl, einmitt žvķ björgun tekur mun skemmri tķma.
    --Slķkt er aušvitaš enn stęrri kostur, žegar tęknin er enn ekki sérlega fullkomin eša įreišanleg.

Why Nasa’s next Moon mission can’t be an Apollo retread

 

Nišurstaša

Mķn afstaša til Tunglsins er einfaldlega aš, višsnśningur žangaš sé skynsamlegt takmark. Žaš sé klįrlega ekki eins ęvintżranlega kostnašarsamt og lengra ķ burtu, žó mjög dżrt sé. Nįlęgšin geri žaš aš hentugri tilraunastofu fyrir margvķslega tękni til dvalar ķ geimnum. Sem muni sķšan nżtast til ferša alls stašar annars stašar ķ geimnum sķšar.
--Sannleikurinn sé sennilegast einfaldlega sį, aš geimtęknin sé ekki enn nęgilega fullkomin - til žess aš langdvalir lengra ķ burtu en į Tunglinu - séu įhęttunnar virši.

Mešan aš Tungliš henti sem tilraunastofa til aš fullkomna nęr alla žį tękni er muni sķšar nżtast, žegar og ef menn leita lengra.
--Žetta er gamla sagan - aš lęra aš ganga įšur en menn lęra aš hlaupa - hlaupa įšur en menn lęra aš hoppa, o.s.frv.

Ég vil meina aš -- Tungliš sé eins og dósa-opnari, er opni allt Sólkerfiš upp į gįtt.

--Mér finnst žessi hugsun -been there, done that-- hreinlega heimskuleg.
--Gagnrżnin viršist mér - lķtt ķhuguš.

 

Kv.


Fyrsta mynd tekin af svartholi talin stórmerkur sögulegur atburšur ķ stjörnufręši

Svartholiš sem myndin er af, er ęvintżralegur risi - sem er ķ stjörnužokunni M87, 53 milljón ljósįr frį Jörš. Massi žess er įętlašur - 6.500 milljón Sólar-massar.
--Žaš gerir žetta tiltekna svarthol, eitt žaš allra stęrsta sem žekkt er ķ alheiminum.

  1. Sem dęmi, sé Sagittarius A - svartholiš ķ mišju okkar vetrarbrautar, dvergur - žó žaš teljist žó vera, risasvarthol -- stęršarhlutföll, 1/1.500.
    --Eša, 4,3 milljón Sólar-massar.
  2. Vegna óskaplegt massa svartholsins sem myndin er af, sé - event horizon - ž.e. svarta mišjan į myndinni, 40.000 milljón km. ķ žvermįl.
    --Žaš gerir dökka svęšiš ķ mišjunni, svipaš vķtt og allt okkar Sólkerfi.

Kraftarnir sem eru ķ gangi į mynd eru ķ stęršarhlutföllum utan skilnings!

Black hole

First ever black hole image released

Black Hole Photographed for 1st Time

This is the first photo of a black hole

Astronomers release first-ever image of a black hole

 

Vķsindamenn eru mjög įnęgšir!

Myndin viršist stašfesta - stašal kenningar um svarthol, žarna sé skżrt - event horizon - eins og tališ hefur veriš nś ķ töluveršan tķma.
Aš auki, sést ógnarheitt gas - margar margar milljónir grįša heitt - į óskaplega hröšum snśningi ķ kringum svartholiš.

Bendi į, žetta er ekki -- hefšbundin ljósmynd!

Myndin er sett saman śr gögnum frį radarsjónaukum hringinn ķ kringum okkar plįnetu.
Gögnum hefur veriš safnaš um nokkurt skeiš frį žeim öllum.
--Einkum voru menn aš leita eftir sönnun fyrir, dökku mišjunni ž.s. er ekkert ljós.

Tók nokkurn tķma, aš afmarka vel svęšiš - ž.s. engar ljóseindir greinast.

Meš žvķ, aš öll Jöršin fśnkeraši sem sjónauki, um mįnaša-skeiš.
Meš žvķ, aš mešhöndla gögnin ķ ofurtölvu.
--Tókst aš samžętta óskaplegt gagnamagn, og lesa śt śr žeim žį mynd er blasir viš.

  • Litirnir ķ myndinni, eru žį einungis settir inn - til skilnings.
    --Orkan ķ geisluninni er svo mikil, hśn sé utan žess ramma sem mannlegt auga sér.
  • Ķ athugasemd į erlendum vef, var mér sagt aš litirnir tįknušu - snśning ofurheita gassins, ž.e. bjartari hlutinn vęri snśningur aš okkur, raušari snśningur frį okkur séš -- doppler effect.

Sem sagt, klassķskur snśningur eins og klukkur sem viš erum vön!

  1. Eitt af žvķ merkilegasta er viršist stašfest.
  2. Aš svarthol hafi snśning, ž.e. žau sjįlf, ekki bara gasiš ķ kring.

Svartholiš stašfest, aš hafi einnig sama snśning og klukka, sem ętti ekki aš koma į óvart, aš svartholiš sjįlft hafi snśning ķ sömu įtt - og gasiš sem falli ķ žaš!

EHT's data revealed the M87 black hole is spinning clockwise, team members said today. 

Vķsindamenn segja aš gögnin gefi nęgilegar vķsbendingar til žess aš slķkur snśningur teljist nś stašfestur -- ž.e. aušvitaš stórt skref ķ vitneskju um žaš fyrirbęri sem svarthol er.

 

Nišurstaša

Žetta er aušvitaš ekki fyrsta mikilvęga myndin frį sjónarhóli stjörnufręši sem mašur hefur augum litiš - t.d. komu fyrstu myndir frį Plśtó sérfręšingum įnęgjulega į óvart, eša myndir er sżndu ķ fyrsta sinn aš tungliš Io į braut um Jśpķter hefur virk eldfjöll.

Ég skal ekki segja, hvaš telst mikilvęgari vitneskja - svarthol eru aušvitaš óskaplega öflug fyrirbęri, žar sem kraftar langt umfram allt žaš sem betur fer į sér staš nęrri okkar Sólkerfi eru ķ gangi.

Hafandi ķ huga žį óskaplegu krafta sem gangi eru nęrri mišju M87 - svarthol meš, event horizon, į breidd viš allt okkar sólkerfi. Žį grunar mig, aš örugg fjarlęgš žašan sé lķklega męld ķ ljósįrum.

 

Kv.


Nęsta sķša »

Um bloggiš

Einar Björn Bjarnason

Höfundur

Einar Björn Bjarnason
Einar Björn Bjarnason
Stjórnmála- og Evrópufræðingur. Áhugi á stjórnmálum, Evrópumálum, alþjóðamálum, málefnum Miðausturlanda, trúmálum, vísindum og tækni, og margt fleira.
Mars 2024
S M Ž M F F L
          1 2
3 4 5 6 7 8 9
10 11 12 13 14 15 16
17 18 19 20 21 22 23
24 25 26 27 28 29 30
31            

Eldri fęrslur

2024

2023

2022

2021

2020

2019

2018

2017

2016

2015

2014

2013

2012

2011

2010

2009

2008

Nżjustu myndir

  • Mynd Trump Fylgi
  • Kína mynd 2
  • Kína mynd 1

Heimsóknir

Flettingar

  • Ķ dag (19.3.): 3
  • Sl. sólarhring: 8
  • Sl. viku: 43
  • Frį upphafi: 844893

Annaš

  • Innlit ķ dag: 2
  • Innlit sl. viku: 35
  • Gestir ķ dag: 2
  • IP-tölur ķ dag: 1

Uppfęrt į 3 mķn. fresti.
Skżringar

Innskrįning

Ath. Vinsamlegast kveikiš į Javascript til aš hefja innskrįningu.

Hafšu samband