Olíuæðið í Bandaríkjunum verður ekki langlíft!

Financial Times sagði frá nýlegri árskýrslu Alþjóða Orkustofnunarinnar eða "International Energy Agency - IEA." Það sem er merkilegt er frekari umfjöllun um olíuæðið í Bandaríkjunum. Þar má finna nokkra áhugaverða punkta.

1. "The IEA...now forecasts that the US will displace Saudi Arabia as the world’s biggest oil producer in 2015."
2. "But it expects US light tight oil production, which includes shale, to peak in 2020 and decline thereafter, even as global demand continues to grow to 101m barrels a day by 2035, from about 90m b/d today."
3. "The shale gas boom will boost US manufacturing and jobs until at least 2035..."

Ef maður les úr þessu, þá nær olíuæðið í Bandaríkjunum hámarki kringum 2020, síðan byrjar framleiðsla smá að fjara út - - og kringum 2035 sé æðið að nálgast endamörk.

En yfir þetta tímabil gefi olíuæðið mikinn kraft til orkufrekrar framleiðslu af margvíslegu tagi sbr. stálver, efnaverksmiðjur, álver o.s.frv.

Bandaríska stálbeltið svokallaða gæti a.m.k. um hríð gengið í endurnýjun lífdaga.

International Energy Agency warns of future oil supply crunch

Shale gas boom to fuel US lead over Europe and Asia for decades

Seinni fyrirsögnin eru smá ýkjur þ.s. eftir allt saman erum við einungis að tala um 20 ár rúm.

Þetta er heldur skammlífara "oil boom" en ég hélt að væri á ferðinni.

En sjálfsagt er það vegna þess að "shale" eða leirsteinn, myndar ekki stór forðabúr heldur eru þetta þunn jarðlög á víðu svæði þess vegna þarf svo margar holur, og hver hola um sig nær upp frekar litlu magni.

Það sé frekar fljótlegt að tæma hið vinnanlega magn hvort sem þ.e. olía eða gas.

• Þetta er samt áhugavert í samhengi við hina víðu orku-umræðu.
• En líklega gerir "fracking" ekkert annað en að fresta "peak oil" um kannski 30 - 40 ár eða svo.
• En það eru svæði víðar um heim sem má vinna, m.a. risastórt svæði í Rússlandi: "Fracking" getur framlengt olíuævintýri Rússa um nokkra áratugi til viðbótar!

Hið rússneska Bazhenov svæði er reyndar gríðar stórt, gæti því haft lengri endingartíma en Bakken svæðið í Bandaríkjunum.

 
Niðurstaða

Það sem "fracking" líklega gerir er að kaupa mannkyni tíma, til að þróa betur aðrar aðferðir við það að vinna orku. En eins og útskýrt í síðustu færslu, "Krafa um umtalsverða lífskjaralækkun á Vesturlöndum, felst í þeirri kröfu að Vesturlönd taki hitann og þungann af því að hindra hitun loftslags á Jörðinni," þá eru aðrar aðferðir til að vinna orku töluvert dýrari, það getur vel verið að mannkyn komi til með að sjá eftir því síðar, en eins og er þá mundi það dýpka mjög verulega heimskreppuna og draga mjög úr getu iðnríkjanna til að vaxa frá skuldunum; að ganga mjög langt í því að skipta út olíu og gasi á allra næstu árum - þá bætast áhrifin af auknum orkukostnaði ofan á skuldavandann, og hvort tveggja til samans gæti þá lækkað verulega lífskjör á Vesturlöndum. 

Það virðist ólíklegt að almenningur sé til í að færa slíkar fórnir.

Þannig að líkur séu sterkar á því, að mannkyn velji að kaupa sé þann viðbótar tíma. 

Sem felst í "fracking" aðferðinni.

Það verður að koma í ljós síðar meir hvort það var rangt val. Fell engan dóm á það nú.

 

Kv.

Krafa um umtalsverða lífskjaralækkun á Vesturlöndum, felst í þeirri kröfu að Vesturlönd taki hitann og þungann af því að hindra hitun loftslags á Jörðinni!

Það var töluvert áberandi frétt í hádegisfréttum RÚV: Ríkari lönd gagnrýnd á loftslagsráðstefnu. Það virðist að Loftslagsráðstefna Sameinuðu Þjóðanna, sé að leisast upp í eitthvert allsherjar rifrildi milli svokallaðra þróaðra iðnríkja gjarnan nefnd "Vesturlönd" þó þar á meðal teljist lönd eins og Ástralía, Nýja Sjáland og Japan, kannski S-Kórea einnig - og nýiðnvæddra landa. Í reynd eru Vesturlönd hið gamla bandalag myndað í Kalda Stríðinu gegn tilraun kommúnisma til drottnunar. En þessi lönd hafa haldið áfram að vera í umtalsvert nánu samstarfi í mörgum atriðum, hafa myndað ákveðinn "samstarfs kjarna" innan alþjóða kerfisins t.d. í gegnum Heims Viðskiptastofnunina og/eða í gegnum AGS. Síðan að einhverju umtalsverðu leiti einnig í gegnum Sameinuðu Þjóðirnar.

• Vandinn er sá að það er til staðar sú skoðun er á vaxandi fylgi, að loftslagsvandinn sé á ábyrgð Vesturlanda - því sé það á ábyrgð þeirra að hindra hann.
• En, jafnvel þó að Vesturlönd mundu ákveða einn daginn, að taka upp lifnaðarhætti 17. aldar, án allra nútímaþæginda og CO2 losandi tækni er þá var ekki til, ásamt því að taka aftur upp lífskjör þess tíma - - þá mundi það ekki duga til þess að hindra hækkun hita á Jörðinni.
• Það mundi einungis hægja á hitun.

Risahagkerfi Asíu verða taka mjög virkan þátt, en ef á annað borð á að vera mögulegt að standa við þau markmið, að hnattræn hitun verði einungis 2°C fyrir aldamót.

Mín skoðun er að það sé algerlega öruggt, þá er ég að meina milli 90-95%, að það markmið náist ekki.

Og ég er nokkuð öruggur einnig, að hitun verði nokkuð nærri svartsýnum spám, um e-h í kringum 6°C.

 

Af hverju vilja ríki heims ekki taka á þessum vanda?

Það er einfalt - þetta snýst um lífskjör. 

Ef Asíulönd ættu að grípa til aðgerða sem til þarf, ásamt því að Vesturlönd mundu taka til hendinni - eins og sagt er, þá er það ekki spurning að lífskjör verða lægri en annars.

Skilvirk tækni sem losar minna er miklu dýrari, t.d. ef maður hugsar um Kína, þar er notað gríðarlega mikið af kolum, sem skapar óskaplega mengun í fjölda borga - - þ.e. gert vegna þess að kínv. hagkerfið ræður ekki við það, að viðhalda hagvexti - sem eykur lífskjör og á sama tíma hætta að nota kol.

Kína getur einungis kúplað kol út smám saman á mörgum árum, en það þíðir líklega að í raun og veru minnkar ekki kolanotkun, heldur einungis verður meiri áhersla lögð á aðra orkugjafa - þannig að notkun kola minnkar einungis hlutfallslega.

Vandinn er sá að hinn hraði hagvöxtur þíðir að orkunotkun eykst það hratt, að þó unnið sé að því að reisa orkuver af öðru tagi, þá eykst eftirspurn eftir orku það mikið, að kolanotkun minnkar ekki.

Það er sennilega ekki fyrr að það fer að hægja verulega á vexti í Kína, eftir 2020 lauslega áætlað af AGS: Mun snarlega hægja á hagvexti í Kína eftir 2020! Fólksfjölgunartímasprengjan er að springa nú þegar!. Að Kína getur byrjað að ná fyrir endann á þessu, og fara raunverulega að hefja útkúplun kola.

Það mundi sennilega þíða einhverja áratugi þaðan í frá.

Við erum að tala líklega að heildar losun Kína sennilega a.m.k. 2-faldist í millitíðinni, þar til að það verulega hefur hægt á vexti í Kína, að þar sé unnt að huga að því að minnka losun.

Og Kína getur ekki tekið ákvarðanir sem verulega hægja á lífskjara-aukningu, þ.e. hagvexti - einfaldlega vegna þess að það mundi líklega á endanum leiða til innanlands uppreisnar gegn stjv.

En fátækir Kínverjar krefjast þess að hafa það betra!

 

Hinn raunverulegi fórnarkostnaður felst í lífskjaralækkun!

Við erum að tala um líklega mjög verulega lífskjaralækkun, ef Vesturlönd gerðu raunverulega tilraun til þess að ná markmiðum um loftslagshækkun.

Vandinn er að það er ekki nóg að skipta yfir í rafbíla, en víðast hvar á Vesturlöndum er orka framleidd með olíu eða gasi, í bland við kol og kjarnorku. Af þeim orkugjöfum er það einungis kjarnorka sem ekki veldur hitastigshækkun. En samt vilja umhverfisverndarmenn yfirleitt einnig - afleggja kjarnorkuverin. En þeim fylgja önnur vandamál.

Kjarninn er orkuframleiðslan sjálf - - ef á að minnka losun, þarf að skipta um orkuframleiðsluaðferðir.

Það þarf í reynd að skipta um orkukerfið sjálft, Þjóðverjar með sitt "Energy Wende" eru einmitt að þessu, a.m.k. að hluta. Ætla að skipta út ca. 1/3 sinnar orkuframleiðslu.

Þar eru þeir að skipta út kjarnorku - frekar en að þetta snúist beint um að minnka losun.

En ef þeir hefðu ætlað sér að standa við loftslagsmarkmiðin, hefðu þeir haldið kjarnorkuverunum, en ætlað sér samt að ná fram sömu markmiðum um að skipta úr 1/3 af orkukerfinu.

En það mundi sennilega ekki duga minna, en að skipta út allri annarri orkuframleiðslu - - en vandinn við kerfi þ.s. hátt hlutfall orku er framleitt með sólarhlöðum og vindi.

Er hve sveiflukenndir þeir orkukostir eru - þ.e. suma dagana engin orka, aðra mikil - það þíðir að innan orkukerfisins þurfa að vera til staðar "orkugjafar" sem unnt er að kúpla inn/út eftir þörfum, til að jafna sveiflur.

Ég sé því ekki að þetta sé mögulegt í landi eins og Þýskalandi, án kjarnorku.

Þ.e. nefnilega það kaldhæðna, að "Energy Wende" er að færa Þjóðverja frá markmiðum í loftslagsmálum, því að orkukerfið er að brenna kolum í meira mæli til að mæta þessum sveiflum.

Þannig séð má segja - - að Merkel hafi í reynd ákveðið að yfirgefa Loftslagsmarkmið SÞ er hún ákvað að loka kjarnorkuverunum á liðlega áratug.

• Hafið samt í huga, að svo mikill er kostnaðurinn við þessa kerfisbreytingu í Þýskalandi, að sennilega mun orkukostnaður heimila a.m.k. 2-faldast áður en yfir líkur.

Það auðvitað minnkar aðra neyslu í Þýskalandi, gæti verið hluti skíringarinnar af hverju afgangur af utanríkisviðskiptum Þýskalands er að vaxa allra síðustu misserin.

Þetta minnkar auðvitað neyslu, vegna þess að þetta lækkar lífskjör.

• Ef Þjóðverjar hefðu verið að stefna að Loftslagsmarkmiðunum, sem hefði þítt að skipta út kolum - gasi og olíu, halda kjarnorkunni sennilega fjölga kjarnorkuverum.
• Í reynd skipta út a.m.k. 2/3 af sinni orkuframleiðslu.

• Yrði náttúrulega kostnaðarhækkun til heimila, að sama skapi meiri.

 

Mér sýnist augljóst að Loftslagsmarkmiðin kalli á mikla fjölgun kjarnorkuvera!

En eitthvað þarf að framkalla stöðugleika í orkukerfum landa, vindur og sólarorka eru of óstöðugir kostir. Viðkvæm tæki eins og tölvubúnaður, þolir ekki miklar spennusveiflur.

Vegna þess að það verða alltaf svæði sem ekki njóta sólar eða vinds, þarf að vera mikil umfram framleiðslugeta innan kerfisins. Ef hátt hlutfall orku á að vera í bland framleidd með sól og vindi.

Að auki þarf að vera mikil flutningsgeta á orku, þ.e. mikið af raflínum því möstrum. Því að orku þarf að flytja inn á svæði þ.s. framleiðslan er lítil þá stundina, og öfugt af þeim svæðum þ.s. hún er mikil þá stundina. Síðan kannski daginn eftir snýst það allt við.

En þú þarft einnig að geta mætt álagi t.d. vetri þegar snjóar og stór hluti af kerfinu er ekki að framleiða, þá þurfa að vera til staðar stórir orkugjafar sem unnt er að kúpla inn. Sem unnt er að slökkva á í millitíðinni.

Kola-, gas- og olíurafstöðvar eru mun ódýrari kostir. En eins og Þjóðverjar hafa komist af, þegar notkun þeirra eykst. Þá vinnur það gegn markmiðum um losun.

Þannig að þá þarf eins og ég sagði, kjarnorku í staðinn - - sem varaafl.

• En kjarnorkustöðvar eru einnig dýrar, ef á að fjölga þeim.
• Og auðvitað, að leggja þúsundir km. af nýjum raflínum, eins og Þjóðverjar eru að komast að, er óskaplega dýrt.
• Síðan kostar það ekki heldur smáaura að setja upp heilu skógana af risavindmyllum, og sólarhlöður alls staðar þ.s. þeim verður komið fyrir.

Það er einmitt málið - - kostnaðurinn er óskaplegur.

Sem þíðir að orkuverðið fer fer upp, þ.e. 3-faldast eða 4-faldast.

Það er sennilega að 2-faldast í Þýskalandi við það að skipta út 1/3 af orkunni, en að skipta út 2/3 örugglega a.m.k. 3-faldar orkukostnað heimila og annarra aðila.

 

Það er einmitt málið, lægri lífskjör!

Við skulum ekki gleyma því að Vesturlönd eru í skuldakreppu, þannig að við erum að tala um að 2 - 3 falda orkukostnað, ofan í hana. Heimili eru víð stórskuldug, fyrirtæki það, og ríki sem og sveitafélög.

1. Að auki má ekki gleyma því, að ef orkukostnaður 2-3 faldast, þá minnkar hagnaður fyrirtækja.
2. Svo að laun lækka.
3. Sem kemur þá ofan í hækkun orkukostnaðar til heimila.
4. Líklega hækkar matvælaverð að auki, því að matvæli eru á mörgum framleiðslustigum og einnig í verslunum, varðveitt í kælum.
5. Náttúrulega, minnka skatttekjur ríkisins - vegna minnkaðs hagnaðar fyrirtækja, vegna líklega mikil samdráttar í neyslu þegar áhrif launalækkunar, matvælaverðlagshækkunar og rafmagnshækkunar dynur yfir heimili.

Þegar er meðalatvinnuleysi á evrusvæði 12,2%.

Að sjálfsögðu, þíddi það að hrun yrði í svokölluðum velferðarkerfum.

Það sem ég er að leitast við að setja fram - - er hve krafan um losun byggð á Loftslagsmarkmiðum SÞ er óraunsæ.

• En ef Asíulöndin á sama tíma, en fátt bendir til annars, mundu lítinn eða engan þátt taka í þessu verkefni, þ.e. þau viðhorf sem þar eru að þetta sé Vesturlöndum að kenna.
• Þau beri ábyrgð á losun þeirri sem sé að valda vanda í dag.
• Það sé ósanngjörn krafa gagnvart Asíu, að þau lönd reddi vanda sem Vesturlönd bjuggu til.
• Nú sé komið að þeim að byggja sig upp, Vesturlönd hafi fengið frítt spil fram að þessu - þeim beri að taka á sig hitann og þungann af því að leysa vandann.

• Þá yrði þetta ekkert minna en efnahagslegt sjálfsmorð Vesturlanda.

Asía mundi einfaldlega keyra framúr Vesturlöndum og það rækilega, sennilega í lífskjörum einnig.

Og auðvitað, losun Asíu mundi aukast það mikið - - að minnkun Vesturlanda er kostaði þeirra efnahagslega sjálfsmorð. Mundi hvort eð er ekki hindra hækkun lofthita á Jörðinni.

 

Niðurstaða

Vandinn í hnotskurn er einfaldlega sá að Loftslagsmarkmið Sameinuðu Þjóðanna eru óraunsæ, vegna þess að efnahagslegur kostnaður landa heims - þó verið geti að hann muni verða meiri seinna - yrði það mikill ef á að leitast við að ná þeim markmiðum, að mjög mikið mundi sjá á lífskjörum í löndum heims.

En Vesturlönd geta ekki ein reddað þessu, heldur þurfa lönd Asíu eins og Kína, þegar að stefna að minnkun á losun. Land eins og Indland, yrði að finna leið til að auka sín efnahagslegu umsvif án þess að auka losun. Sama um land eins og Filippseyjar, o.flr. 

Það mundi óhjákvæmilega hægja mjög mikið á efnahagsuppbyggingu í Asíu vegna þess hve miklu dýrari þeir orkukostir eru, sem ekki losa CO2. Og Vesturlönd á sama tíma yrðu að sætta sig við mjög verulega skerðingu lífskjara - þ.e. almenningur.

Sennilega frekar djúpa efnahagslega niðursveiflu á sama tíma.

Það ofan í þá skerðingu sem líklega verður vegna skuldakreppu.

• Það þarf vart að taka fram, að þetta þíddi í reynd efnahagslegt kreppu ástand til mjög margra ára í heiminum, ef raunverulega á að ná þeim markmiðum fram.

1. Þar liggur einmitt vandinn, almenningur - sættir sig ekki við þá lífskjaralækkun.
2. Hvorki á Vesturlöndum eða í löndum Asíu. 

Almenningur mundi kjósa til valda þá sem mundu lofa þeim bættum kjörum.

Lýðræðisríkin geta einfaldlega ekki knúið þessi markmið fram.

Og líklega eiga einræðisríki einnig mjög erfitt með það.

Ég er ekki efasemdarmaður hvað það varðar, að ég er nokkuð viss um það að hitun af manna völdum er virkilega í gangi. Ég hef lesið nægilega mikið af sannfærandi gögnum, þ.e. sem ég tel sannfærandi. Aftur á móti, er ég mjög skeptískur á það að mögulegt sé að hindra þá hækkun.

Tel að augljóst sé að mannkyn standi frammi fyrir aðlögun að þeim breytingum á loftslagi Jarðar sem eru framundan, og þ.e. líklega rétt að líklega mun mikið á ganga þegar þær fara fram.

Ég held samt að þeir svartsýnustu máli of dökka mynd, t.d. mun Grænlandsjökull taka árhundruð að bráðna, S-Skautsjöklar a.m.k. árþúsund. Það er því svigrúm til að hindra bráðnun þeirra jökla.

Þó hitun loftshjúps Jarðar sé ekki hinduð með því að minnka losun, þess í stað á ég von á því að tæknilegum lausnum verði beitt, kenndar við: Geo Engineering.

 

Kv.

Íberíuskaginn á leið í verðhjöðnun ef marka má gögn EUROSTAT

Hagstofa ESB þ.e. EUROSTAT birti í dag uppgjör verðbólgu í ESB og á evrusvæði í október. Það er áhugavert að skoða lokatölur. En fyrr í mánuðinum kom bráðabirgðaniðurstaða.

Sjá: Euro area annual inflation down to 0.7%

Ég er með tvær myndir, því þ.e. áhugavert að bera saman uppgjör október mánaðar við uppgjör september mánaðar.

Myndin að neðan sýnir uppgjör Eurostat á verðbólgu október mánaðar.

Er meðalverðbólga evrusvæðis mældist 0,7%.

Myndin að neðan sýnir uppgjör Eurostat á verðbólgu október mánaðar.

Þá mældist meðalverðbólgan 1,1%.

Á myndinni fyrir neðan má sjá feril yfir verðbólgu á evrusvæði, frá 2005 fram til í lok október 2013.

Weak Eurozone Inflation Outlook Raise Speculations Of Further ECB Easing

Eins og sést er mjög skír þróun til lækkunar, er virðist hafa hafist 2011, en síðan 2012 virðist lækkun verðbólgu hæg og að mestu stöðug, miðað við það hve þróunin er skír - - stefnir í verðhjöðnun.

Nema að til róttækra aðgerða verði gripið.

.lll

Íberíuskaginn á leið í verðhjöðnun?

Mér virðist þetta fréttin sem maður á að lesa úr tölum EUROSTAT, en lækkun verðbólgu á Spáni og í Portúgal í 0% úr 0,5% annars vegar og 0,3% hins vegar mánuðinn á undan - - getur þítt að lönd Íberíuskaga séu við það að sökkva inn í ástand verðhjöðnunar.

Hin áhugaverðu tíðindin eru þá, að Ítalía er enn ekki í bráðri hættu á verðhjöðnun, með mælda verðbólgu upp á 0,8%. En þ.e. mjög lítil breyting miðað við mánuðinn á undan.

Þar virðist því ekki vera hröð niðursveifla í verðbólguhraða.

Það þannig séð eru góð tíðindi fyrir evrusvæði þ.s. skuldir Ítalíu eru þegar ill viðráðanlegar við 133%. Verðhjöðnun mundi gera það ástand enn erfiðar viðureignar.

En á sama tíma er útlitið ekki bjart á Spáni, en þó skuldir ríkissjóðs Spánar séu ívið lægri þ.e. rétt undir 100%, þá er ríkissjóður Spánar með í reynd - - verra rekstrarhalla vandamál en ríkissjóður Ítalíu.

Þar sem að ríkissjóður Ítalíu hefur afgang af frumjöfnuði fjárlaga - bara ekki nógu stóran til að eiga fyrir öllum vaxtagjöldum nema slá lán því hækka enn skuldir ríkissjóðs Ítalíu.

En á sama tíma er ennþá halli á frumjöfnuði fjárlaga á Spáni, það þíðir að spænska ríkið þarf að slá lán fyrir eigin rekstri og á ekki neitt upp í vaxtagjöld - sambærilegur vandi við það ástand sem ríkissjóður Grikklands hefur verið að vandræðast með.

Skv. skýrslu AGS fyrr á árinu, var ekki útlit fyrir að þetta breyttist fyrir 2018. Auðvitað gæti tæknilega séð ríkisstjórn Marihano Rajoy beitt frekari útgjalda niðurskurði, en það verða þingkosningar veturinn 2015. Þannig að Rajoy þarf þá að hamra það stál á nk. ári, en vart sé að ætla annað en að fókusinn árið 2015 verði á annað en kosningarnar þá um veturinn.

Spánn gæti því lent í óþægilegri stöðu þ.e. verðhjöðnun + áframhaldandi halli á frumjöfnuði fjárlaga, að það vandamál væri enn óleyst fyrir kosningar.

• En með því áframhaldi gætu skuldir spænska ríkisins hratt náð skuldastöðu Ítalíu - - en ég bendi á að v. upphaf 2007 var skuldastaða spænska ríkisins rétt neðan við 40%.
• Ótrúlegt en satt.

Það sem ekki síst hindrar spænska ríkið, er að það hefur mikilvægar samfélagslega skyldur - en með nærri 27% atvinnuleysi, þá er til staðar mikill fjöldi einstaklinga og fjölskylda, sem eru háðir/háðar að öllu leiti stuðningi ríkis og héraða, borga og bæja.

Það eru einhver takmörk við því, hve mikið er unnt að lækka bætur, áður en samfélagslegar hörmungar fara að valda raunverulegu neyðarástandi.

Hin eiginlega von spænska ríkisins virðist vera - að hagvöxtur lagi stöðuna.

Vonin að áætlunin virki, þ.e. niðurskurður í bland við umbætur á vinnumarkaði, einföldun regla - endurreisi áhuga fjárfesta á Spáni. Og skili ekki síst, auknum útflutningi.

Nokkur aukning útflutnings hefur verið í gangi, en vandi að útflutningshagkerfið við upphaf þessa árs var einungis 35% af heildarhagkerfinu, meðan að aðrir þættir þess eru annaðhvort í samdrætti eða stöðnun, þá líklega dugar ekki stækkun útflutningshagkerfisins nema fyrir mjög litlum hagvexti í besta falli.

Það sé líklega hvers vegna AGS sá ekki að hallinn spænska ríkisins mundi minnka að ráði fyrir 2018.

 

Niðurstaða

Íberíuskagi í mjög raunhæfri hætti á að detta niður í verðhjöðnun, meðan að Ítalía a.m.k. ekki enn virðist á þeirri brún. 

Á hinn bóginn er ákveðin ný þróun í gangi í sambandi við Ítalíu - en í dag þá sendi Framkvæmdastjórn ESB aðvörun til Ítalíu, þess efnis að nýtt fjárlagafrumvarp ríkisstjórnarinnar væri ekki ásættanlegt.

EU Commission warns Italy on 2014 budget

EU uses new budget powers to demand more austerity in Italy and Spain

En skv. svokölluðum Stöðugleika Sáttmála, hefur ESB í dag rétt til að koma með slíkar athugasemdir við fjárlög áður en þau hafa verið samþykkt af þingum viðkomandi aðildarríkja. Tæknilega getur Framkvæmdastjórnin farið lengra með málið - beitt sektum, jafnvel lagt inn kæru til Evrópudómstóls. En það má vera, að Framkvæmdastjórnin ákveði að beita ekki úrræðum sem fram til þessa hafa ekki verið notuð. En með Stöðugleika Sáttmálanum, getur Framkvæmdastjórnin samt beitt miklum þrístingi.

Skv. viðbrögðum fjármálaráðherra Ítalíu - virtist ekki vera útlit fyrir að hann mundi gera breytingar á fjárlagafrumvarpinu: ""We could have taken even more restrictive measures to reduce our public spending, but I imagine there would be even more cries of pain. I believe our approach is balanced," he said. "It is not necessary to change the budget.""

Það getur verið áhugavert að fylgjast með þessu, hvort það sprettur upp deila milli Ítalíu og Framkvæmdastjórnarinnar - - en ef Ítalía er þvinguð til viðbótar niðurskurðaraðgerða, þá gæti það aukið snarlega líkur á því að ítalska hagkerfið falli einnig í ástand verðhjöðnunar.

Og ef Ollie Rehn beitir spænsk stjv. sambærilegum þrístingi, en eftir allt saman er meira hallarekstrarvandamál á Spáni eins og ég benti á, þá gæti Spánn súnkað dýpra í þá líklegu verðhjöðnun sem virðist þar nú framundan.

 

Kv.

Stutt í að Seðlabanki Evrópu fari að prenta? Skv. EUROSTAT mældist hagvöxtur einungis 0,1%

Í dag kom fram fréttatilkynning frá EUROSTAT þess efnis, að hagvöxtur á evrusvæði hafi einungis verið 0,1% á 3. ársfjórðungi 2013, það þíðir að vonir um að hagvöxtur mundi glæðast með haustinu hafa brostið. Þess í stað hefur hægt á aftur eftir að vöxtur mældist 0,4% yfir sumarmánuðina. Þetta kemur sjálfsagt ekki á óvart, en mig grunaði að þetta hefði að umtalsverðu leiti verið góð ferðamannavertíð, þarna á 2. ársfjórðungi, og að síðan mundi vöxtur minnka aftur.

Það verður síðan forvitnilegt hvort samdráttur mælist að nýju lokamánuði ársins, en ég stakk einnig upp á þeim möguleika, þegar vöxtur mældist 0,4% skv. skv. tölum fyrir 2. fjórðung.

Málið er að það voru einnig ýmsar aðrar vísbendingar komnar fram, ekki síst að verðbólga á evrusvæði hafi súnkað niður í 0,7% eða skv. mælingu á svokallaðri kjarnaverðbólgu, í 0,8%.

Það var vísbending þess, efnahagsleg umsvif væru líklega í kólnun - einnig.

Ekki síst, voru komnar fram tölur frá Spáni er sýndu 0,1% vöxt einungis.

Eurostat - Euro area GDP up by 0.1%

 

Er stutt í að Seðlabanki Evrópu fari að prenta?

Það var mjög forvitnilegt viðtal í Wall Street Journal í gær við einn af meðlimum stjórnar Seðlabanka Evrópu, nánar tiltekið Peter Praet.

ECB's Praet: All Options on Table

En hann var spurður nánar út í það af blaðamanni WSJ hvað Mario Draghi átti akkúrat við, er hann um daginn, þegar vaxtaákvörðun stjórnar Seðlabanka Evr. var kynnt - sagði að ráðið mundi halda áfram að fylgjast með málum, og það réði yfir þeim tækum sem til þyrfti ef ástandið versnaði.

"The balance-sheet capacity of the central bank can also be used," - "This includes outright purchases that any central bank can do."

Þetta eru án vafa merkilegustu ummælin, en þetta er svokallað "Asset Purchasing" gjarnan kallað "QE - Quantitative easing" frasi sem Bernanke notaði, meðan hann var yfirmaður "US Federal Reserve." 

Ég hef nefnt það um töluvert skeið, að Seðlabanki Evr. þurfi einmitt að hefja sambærilegt "kaupa" prógramm, og Seðlabankar Bandar. og Bretlands hafa verið að ástunda nú í nokkur ár samfleytt.

Málið er að ég sé ekki með hvaða hætti öðrum, losað verði um stífluna innan bankakerfis S-Evr.

En stór hluti vandans þar, er að bankarnir eiga of mikið af lélegum eignum - - þannig að þeir hafa neyðst til að skrúfa fyrir útlán, hækka vexti á ný lán, og innkalla eftir getu eldri lán. Til þess að fjármagna þá miklu afskriftir sem þeir hafa búið við.

Þetta auðvitað ýtir undir samdráttartilhneigingar í ríkjum S-Evr.

Seðlabanki Evrópu er í reynd eini aðilinn sem getur leyst þann vanda.

Því einungis Seðlabanki Evrópu, getur keypt upp allt verðlausa draslið sem stíflar útlánagetu banka í S-Evr., neyðir þá til að halda uppi vöxtum á útlán - - sú aðstoð mundi hjálpa verulega hagkerfunum í S-Evr.

Því þá gætu lán aftur orðið ódýrari, bankar gætu orðið sveigjanlegri við viðskiptavini í greiðsluvanda, og ekki síst - gætu aukið framboð af lánsfé.

• En þ.e. algerlega óhjákvæmilegt, að þessi aðgerð sé framkvæmd með seðlaprentun að vopni, en þó að "ECB" mundi prenta til að kaupa verðlausar eignir.
• Þá þarf það ekki að vera verðbólguvaldandi við núverandi aðstæður, því eins og var í Bandar. er "US Federal Reserve" hóf prentun, var hætta á þróun yfir í verðhjöðnun.
• Þ.s. verðbólguáhrif prentunarinnar mundu gera, væri að halda henni uppi við 2% mörkin, eins og gert hefur verið í Bandar. - reyndar þrátt fyrir prentun hefur verðbólga í Bandar. oft mælst undir 2% í núverandi kreppu, þó ekki langt undir eins og mælingar á verðbólgu á evrusvæði sýna.

Það er að vísu það, að ef Seðlabanka Evr. mundi með prentun takast að koma meðalverðbólgu evrusvæðis í um 2%, þá væri hún á sama tíma nær 4% í Þýskalandi.

------------------------------------

Það verður forvitnilegt að fylgjast með vaxtaákvörðunum Seðlabanka Evrópu það sem eftir er af árinu, en miðað við nýjustu hagtölur og þróun verðbólgu á evrusvæði.

Væri ekki spurning að Bernanke hefði sett seðlaprentvélar á útopnu, ef hann væri við stjórn Seðlabanka Evrópu.

En það hefur verið harður kjarni innan bankaráðs Seðlabanka Evrópu með Þjóðverja í forystu, er hafa staðið fyrir hugmyndir sem upphaflega kenndar eru við svokallaðan Austurríkis hagfræði skóla, en sem Seðlabanki Þýskalands síðar meir tók upp á sína arma - og er meir kennt við Þýskaland í dag.

Sá skóli er alfarið á móti prentun, leggur höfuð áherslu á lága verðbólgu og í reynd er ekki andvígur verðhjöðnun, mikill fókus á það að "peningar haldi verðgildi sínu" en þessar hugmyndir virðast njóta töluverðra vinsælda meðal bankamanna á meginlandi Evr. - sem ætti ekki að koma á óvart.

Þ.s. bankar eru gjarnan með mikla peningasjóði í spilum, eru því rökrétt hallir undir hagfræðilega hugmyndafræði er predikar - sem stöðugast verðgildi peninga.

Sá skóli virðist ekki andvígur atvinnuleysi eða efnahagssamdrætti, eða sá vill ekki beita peningastjórnun til að berjast við slíka þætti, heldur treystir á að hagkerfið rétti við sér - þegar það geri það að sjálfu sér.

Mikil áhersla á að ríkið gæti að sér við skuldasöfnun, mikil trú á niðurskurð - halla eigi alltaf að mæta með niðurskurði, með öðrum orðum - - alveg þveröfug hugsun við Keynesíska hagfræði.

•  Vandinn er að þetta er hugmyndafræðilegur ágreiningur - - þýsku hagfræðingarnir telja prentun aldrei réttu leiðina, þá meina ég virkilega, aldrei.

Það má gera ráð fyrir því að ágreiningurinn innan bankaráðsins muni fara vaxandi á næstunni.

Það verður forvitnilegt að sjá, hvernig andstæðingar prentunar bregðast við - þegar þeir standa frammi fyrir henni, t.d. við upphaf nk. árs.

Það gæti það alveg gerst, að meirihluti myndist innan bankaráðsins fyrir - "QE."

Undir lok þessa árs.

• Hversu vitlausir verða Þjóðverjar, ef Draghi hefur fulla prentunaraðgerð?

 

Niðurstaða

Vonir um það að hagtölur sumarsins í Evrópu sýndu að evr. hagkerfið væri við það að taka a.m.k. á loft í lágflug, virðast vera að bregðast. Miðað við mælingu EUROSTAT upp á 0,1% vöxt fyrir evrusvæði fyrir - júlí, ágúst, september.

Í þessu ljósi er þróun verðbólgu evrusvæðis áhugaverð, það að hún hefur falli skarpt í haust og í vetur. Það bendir til þess, að þessi sama þróun að það hægi á sé enn í gangi í október, þegar síðasta verðbólgumæling kom fram. Líklegt að nóvember sýni það sama.

Mario Draghi tók í desember 2011, dramatíska ákvörðun. En þá var hann nýtekinn við sem yfirmaður "ECB." Þ.e. svokallað "LTRO" sem voru lán til banka á evrusvæði til 3-ára með mjög vægum skilyrðum og ekki nema um 1% vöxtum. A.m.k. hluti af því lánsfé var prentað.

Spurning hvort að Draghi taki aftur dramatíska ákvörðun í desember 2013?

 

Kv.

Framkvæmdastjórn ESB ætlar að rannsaka "of mikinn viðskiptaafgang Þýskalands"

Málið er að Þýskaland er farið að brjóta reglur sambandsins, sem það sjálft átti mikinn þátt í að setja. Nefnilega reglur svokallaðs "Stöðugleika Sáttmála." En þegar Merkel samdi við aðildarríkin um hann, þá tókst þeim að fá inn reglu um - hámarks heimilann viðskiptaafgang.

Þetta er ekki sérlega stíf regla, hámarkið sem er heimilað, er 6% af þjóðarframleiðslu.

Sem eiginlega er alltof há heimild, en Þjóðverjar samþykktu þetta ákvæði þó, sennilega til að hindra að stífari regla væri sett upp. 

Málið er að viðskiptajöfnuður Þjóðverja, hefur verið yfir settum mörkum nægilega lengi samfellt, að reglan telst nú formlega vera brotin - - þannig að Framkvæmdastjórn ESB er í fullum rétti að hefja rannsókn.

Ég velti fyrir mér af hverju Merkel samþykkti 6% regluna, sjá mynd, en eins og sjá má hefur Þýskaland verið rétt ofan við 6% múrinn, fremur reglulega síðan 2006.

Brussels launches inquiry into Germany’s current account surplus

Surplus Debate: Berlin's Export Whining Shows Double Standard

Mér líkar sérstaklega viðhorf blaðamanns Der Spiegel, Gregor Peter Schmitz, en hann bendir á það augljósa - - að Þýskaland verði að virða reglur.

Sérstaklega þegar Þýskaland hefur á undanförnum árum eftir að evrukreppan hófst, margítrekað sett sjálft sig á nokkurn háhest, við það að predika yfir öðrum aðildarlöndum - um "góða stjórnun."

Nú sér José Manuel Barroso forseti Framkvæmdastjórnar ESB sér ákveðinn leik á borði, að beita þýsk stjórnvöld þrístingi.

Beina mórölskum ljóskastara að þýskum stjórnvöldum.

En það eru margir þeirrar skoðunar að þýsk stjórnvöld geti gert miklu meira en þau fram að þessu hafa viljað, til að örva eftirspurn innan Þýskalands.

Barroso - “Our problem could never be German competitiveness but whether Germany, the EU’s economic powerhouse, could do more to help the rebalancing of the EU economy.”  - “If there is a country that has emphasised the need to be objective, to respect the rules, it has been Germany.“

Svo er ekki síst sá mikilvægi punktur, að hinn mikli útflutningshagnaður Þýskalands, geti átt sinn þátt í því að gengi evrunnar hefur verið í fremur ákveðinni uppsveiflu sl. ár eða svo, og það skaðar möguleika landa í S-Evr. til að skapa efnahagslegan viðsnúning með því að efla eigin útflutning.

Skv. Financial Times, hafa foringjar helstu stjórnmálaflokka Þýskalands risið upp einni röddu, og hafnað því að nokkur ástæða sé að fetta fingur út stöðu viðskiptahagnaðar Þýskalands.

En eins og þetta hljómar gjarnan í Þýskalandi, að verið sé að gagnrýna - - viðskiptaárangur Þýskalands.

En þ.e. viljandi afflutningur hvers er verið að gagnrýna - - en viðskiptaafgangur þíðir að neysla í Þýskalandi er óþarflega lítil.

Þessi rúmu 6% af þjóðarframleiðslu sem viðskiptaafgangur Þýskalands nemur, má kalla lífskjör sem þýskur almenningur fær ekki að njóta.

Það er í reynd merkilegt að innan Þýskalands skuli vera nær fullkominn "policital concensus" fyrir því, að lífskjör almennings skuli vera lægri en þau þurfa að vera, svo nemi ca. 6% af þjóðarframleiðslu.

• Ég á ekki von á því að þrístingur Framkvæmdastjórnarinnar muni skila miklu.
• Pólitíska elítan í Þýskalandi virðist tala þarna nánast öll einni röddu.
• Alveg sama í hvaða flokki nánast, en líklega hlustar enginn á talsmann "Die Linke."

 

Niðurstaða

Það merkilega er að þetta er ekki í fyrsta sinn sem Þýskaland sjálft brýtur stöðugleika reglur sambandsins, á sl. áratug um tíma brutu bæði Þýskaland og Frakkland reglur um ríkishalla, margir telja að það hafi sett slæmt fordæmi um slaka eftirfylgni á þeirri reglu - að 2 öflugustu löndin skuli hafa sett það fordæmi. 

Nú er Þýskaland sjálft að brjóta "Stöðugleika Sáttmálann" sem var settur skv. þrístingi Þýskalands sjálfs.

Ríkin í S-Evr. munu náttúrulega fylgjast vel með þessari rannsókn Framkvæmdastjórnarinnar, en sjálfsagt með einhverju glotti þó. Barroso mun þurfa að ná fram einhverri tilslökun frá nýrri ríkisstjórn Þýskalands. Til að það líti ekki svo út, að "það sé ekki sama Jón og Séra Jón."

 

Kv.

Hugmyndin að ESB aðstoði við losun hafta dúkkar allaf upp öðru hvoru!

Alþjóða Gjaldeyrissjóðurinn gaf út skýrslu snemma á árinu sem fjallaði um losun hafta, og komst að því að kostnaðurinn við það væri ekki undir 35% af þjóðarframleiðslu. Hafið í huga, að 35% er gólfið í þeirra áætlun. Sjá athugun AGS á losun hafta: Selected Issues.

Ég bendi á þennan áætlaða kostnað, vegna þess að þetta er vandinn í hnotskurn.

Bloomberg tók viðtal við íslenska forstjóra um daginn, og þeir eru bersýnilega á böggum hildar yfir því, að þeim virðist margt benda til þess að losun hafta geti dregist úr hömlu.

Iceland’s EU Snub Provokes CEO Backlash as Euro Dreams Crushed

Forstjórarnir voru greinilega ekki alltof kátir yfir því að aðildarferlið var stöðvað, en mesta athygli vakti þó svar Helga S. Gunnarssonar forstjóra Regins:

"“Removing capital controls is going to be a lot more challenging than people allege these days. It’s going to be painful. It would be easier if we were assisted by the EU.”

 

Ég hef aldrei almennilega séð fyrir mér hvernig ESB mundi aðstoða við losun hafta!

Ég hef aldrei heyrt neina skýra hugmynd eða tillögu um akkúrat hvernig af hálfu aðildarsinna, mér virðist hugmyndir gjarnan frekar - þokukenndar.

En málið er að það eru ekki endalausar útgáfur af því hvernig höft eru losuð.

1. Það er tæknilega séð unnt að skuldsetja ríkið upp á 30-40% til að tryggja þannig losun hafta, með sem minnstum kostnaði fyrir einkaaðila. Sú viðbótar skuldsetning ofan á núverandi skuldsetningu upp á ca. 100% hefði þó margar alvarlegar afleiðingar. Og auðvitað skipta vextir lánsins miklu máli. Það þarf þá að lágmarka þá lánsfjárhæð eins og mögulegt er.
2. Það má ímynda sér að einhver afskaplega góðviljaður, veiti Íslandi stuðning - t.d. að Seðlabanki Evrópu samþykkti tengingu krónu á hagstæðu gengi. Þá mundi Evrópa borga þennan kostnað að mestu leiti. Mig hefur grunað að þetta sé draumur einhverra aðildarsinna. En ég efa að forstjórinn sé þetta óraunhæfur.
3. Tæknilega er unnt að "frysta lánskjaravísitöluna" og losa síðan höft, þá er kostnaðurinn áfram sá sami, en í stað þess að tekið sé lán þá er þeim kostnaði dreift á alla landsmenn sem og eigendur fjármagns til jafns - svona nokkurn veginn. Það felur í sér verulega lífskjaralækkun a.m.k. um skamman tíma, vandinn er að lánaleiðin - einnig felur í sér umtalsverða lífskjaralækkun.
4. Væri skiptigengisleiðin, sú einnig felur í sér umtalsverða lækkun lífskjara en hefur þann kost, að ekki verður nein verðbólga, en þá væri tekinn upp nýr gjaldmiðill t.d. Ríkisdalur, og síðan færi fram skipti á honum og núverandi fjármagni - í fyrirfram ákveðnum skiptihlutföllum. Þetta verður að gilda jafnt fyrir alla til að standast stjórnarskrá, en það mætti hafa þá almennu reglu t.d. að lágar upphæðir t.d. upp í 10 eða 20 milljónir, fari á hagstæðara skiptihlutfalli.

• Málið er að ég kem ekki auga á nokkra leið til losunar hafta - - sem ekki leiðir til lífskjaralækkunar er væri umtalsverð.
• Þess vegna auðvitað hika stjórnvöld.

 

En losun hafta kostar alltaf þessi 35-40% af þjóðarframleiðslu, burtséð frá því hvaða aðferð er beitt!

Varðandi birtingarmynd hugsanlegrar aðstoðar ESB - - sé ég ekki fyrir mér nokkra raunhæfa leið aðra en lán.

Það sé algerlega af og frá að það geti komið til greina, að Íslandi verði veitt hagstæð tenging, þannig að kostnaður við losun hafta lendi á Seðlabank Evrópu - - þó ekki væri nema fyrir það, að honum er bannað algerlega skv. sáttmálanum um Evrópusambandið að "fjármagna ríki."

Bannið gagnvart því að fjármagna ríki hefur einnig aðra afdrifaríka afleiðingu!

Nefnilega þá, að Seðlabanka Evrópu væri óheimilt að lána aðildarríki fé undir markaðsvöxtum.

Það er mjög mikilvægur punktur, en ég sé ekki nokkra leið fyrir Ísland að komast af, eftir að hafa tekið lán upp á 35-40% af þjóðarframleiðslu á 7% vöxtum eða þar um bil.

Tæknilega gæti Ísland gert a.m.k. tilraun, til að fá "aðildarríkin" til þess að lána Íslandi fyrir losun hafta, á lægri vöxtum en markaðs.

Ísland er þó ekki meðlimur að evrusvæði, jafnvel þó það væri gengið í ESB - en um upptöku evru gilda sér reglur, og vanalega tekur það nýtt land fleiri ár að komast inn í evruna, eftir að það er gengið inn.

Utan við evrusvæði, er ég ekki viss að greið leið væri að láni frá "neyðarlánasjóði evrusvæðis" en ef maður ímyndar sér, að í aðildarferlinu legði Ísland megin áherslu á það - að öðlast "hagstæða lánsfjármögnun" - og aðildarríkin fyrir rest samþykkja að veita hana.

Ímyndum okkur það, þá hef ég miklar efasemdir um það, að Ísland mundi sleppa við sambærileg ströng skilyrði um þá lánveitingu, og tja ríki eins og Portúgal eða Grikkland eða Írland.

• Kannski er það þetta sem þessir ágætu herramenn sjá fyrir sér, að Ísland gangi inn - - svo það geti fengið "neyðarlán" frá aðildarríkjum ESB.
• Til að fjármagna með þeim hætti, losun hafta sbr. kostnaður upp á 35-40% af þjóðarframleiðslu.

Hvaða afleiðingar hefði það að skuldsetja landið fyrir 35-40%?

Þær væru auðvitað svakalega, en þá um leið verður skuldastaða ríkissjóðs þyngri heldur en skuldastaða Ítalíu, svipuð og skuldastaða Portúgals.

En það tekur ekki alfarið tillit til þess hvaða hagkerfislegar afleiðingar það hefði, en augljóslega mundi hagkerfið við þetta - skreppa töluvert saman.

En það þarf að minnka verulega neyslu, svo nægur afgangur sé af viðskiptum við útlönd til að ráða við hækkaða skuldastöðu, það minnkar hagkerfið.

Ríkið þarf líklega að hækka skatta verulega, hirða umtalsvert aukið hlutfall tekna almennings, tæknilega væri unnt að hirða þá lífskjaralækkun sem mundi þurfa til - með skattahækkun einni sér.

Ríkið þarf þá auðvitað einnig, að skera mikið niður til viðbótar því, sem í dag er útlit fyrir að það þurfi að skera niður.

Þannig að þjónusta við almenning - gæti beðið mjög umtalsverðan hnekki, þ.e. atvinnuleysisbætur - tryggingabætur - vaxtabætur - örorkubætur - framkvæmdir á vegum ríkisins - viðhald vega og margt fleira.

• Ég er að tala um það, að eftir minnkun hagkerfisins yrði skuldastaðan líklega á bilinu 150-160%.

Eða á svipuðum slóðum og á Grikklandi.

Það mundi síðan taka líklega áratugi að borga þetta til baka.

Við værum því að tala um lækkun lífskjara er mundi vara sennilega a.m.k. 30 ár.

Nema auðvitað, að rosalega yrði mikið um nýjar fjárfestingar - - en ég sé ekki alveg fyrir mér að áhugi fjárfesta mundi vakna á hagkerfi, þess ríkissjóður rambar á hyldýpi gjaldþrots.

En ofur skuldastaða virðist á evrusvæði valda því, að fjárfestar leggja á flótta - fjármagn fremur en hitt leitar annað. Auðvitað mundi fólksflótti af landinu allur færast stórfellt í aukana.

Þannig að ég sé ekki alveg fyrir mér, að þessi skuldsetningar leið - jafnvel þó hún tryggði haftalosun.

Að hún mundi leiða til aukinna fjárfestinga eða aukins trausts.

Ég held að viðbótar skuldsetningin vegi á móti og gott betur.

 

Niðurstaða

Punkturinn er sá, að það er ekki sama hvernig höftin eru losuð. Stjórnvöld verða auðvitað að íhuga sinn gang. Ég get vel skilið að menn hiki þegar staðið er frammi fyrir þessum kaleik. En ef lífskjör lækka um helming aftur - sem getur vel gerst. Þá má reikna með því að almenningur mæti á Austurvöll með potta og tunnur. Það hefur einhvern veginn enginn, leitt almenningi það fyrir sjónir - að losun hafta sé líkleg að vera kostnaðarsöm með þeim hætti, að erfitt verði að forða því að sá kostnaður bitni á almenningi.

Að semja við erlenda eigendur fjármagns sem fast er hérlendis um niðurfærslu þess, getur verið gott - - en ég segi einungis "getur verið" því að mér virðist óhjákvæmilegt að stjórnvöld ætli á endanum að borga þá út, eftir að samið hefur verið um nægilega mikla niðurfærslu.

Viðbótar skuldsetning þannig lágmörkuð. Á hinn bóginn, eins og AGS bendir á sjá hlekk á umfjöllun AGS að ofan þá er það fjármagn einungis ca. "hálfur skaflinn." Hinn helmingur hans er uppsafnað fé lífeyrissjóðanna, og sá skafl hleðst stöðugt hærra því lengur sem höftin eru.

Það verður áhugavert að sjá hvernig menn ætla að glíma við þá hundruð milljarða króna, sem sjóðirnir líklega vilja færa út - - en ef höft eru losuð mun það útstreymi lækka gengi krónunnar mjög verulega.

Þó við tölum eingöngu um útstreymi fjármagns sjóðanna. Þá hækka lán landsmanna hressilega, og það akkúrat gengur ekki.

• Þess vegna er á því, að fyrir rest - þurfi að losa höft með lánskjaravísitöluna í frystingu.

Þá virðislækka sjóðirnir sitt eigið fé hér heima fyrir, er þeir senda fé úr landi. Og jafnframt þá lán landsmanna.

En vegna þess að sá skafl sem hleðst upp af peningum sjóðanna hækkar stöðugt, má þessi losun ekki bíða mjög mikið lengur.

------------------------------

Mér líst eiginlega ekki sérdeilis vel á hugmyndir um aðstoð ESB. Ekki vegna þess að mér sé sérdeilis í nöp við ESB. Heldur vegna þess, að mér líst alls ekki á það hvaða afleiðingar það hefði - að fjármagna losun hafta með skuldsetningu. En við sjáum hve vel Grikklandi vegnar - ekki satt?

 

Kv.

Risahöfn á Austurlandi gæti aukið mjög erlenda fjárfestingu á Íslandi!

Mín kenning um það af hverju ekki hefur verið mikið um erlenda fjárfestingu hérlendis, er töluvert önnur en áhugamanna um aðild að ESB og um upptöku evru.

En ég fókusa á "flutningskostnað" til og frá landinu. Grunar að sá skipti miklu máli.

Það sem hefur lengi vantað hérlendis, er aukin samkeppni í siglingum hingað til lands, en ekki síst. Aukin umferð flutninga um landið.

Þetta skiptir máli, því hvort tveggja aukin umferð og aukin samkeppni, leiðir til minni kostnaðar í flutningum til og frá landinu.

Minni kostnaður, þíðir að ódýrara verður fyrir erlend fyrirtæki að starfa hér á landi.

Ísland verður samkeppnishæfara sem land til að framleiða varning til útflutnings.

Mig grunar einmitt, að stórskipahöfn geti verið lykill að því, að gera Ísland samkeppnishæft, sem "manufacturing" eða framleiðsluland.

Auðvitað skiptir flr. máli - eins og skattaumhverfi, lagaleg umgjörð, jafnvel innanlands pólitík.

Ég legg auðvitað til, að við aðlögum skatta á fyrirtæki að því sem tíðkast á Írlandi, ef við gerum það í ofanálag við það að höfn kemur, þá virkilega gæti opnast fyrir gáttir erlendrar fjárfestingar hér.

Mynd sýnir Langanes og hvar Finnafjörður er!

Það var áhugaverð frétt á Ruv.is í dag: Höfnin í Finnafirði þykir góður kostur

"Hafsteinn Helgason...sagði að þýska höfnin Bremanports hefði valið Finnafjörð vegna þess að þar er mjög aðdjúpt, lítið um vindhviður og ölduhæð lítil."

"Í Finnafirði er nóg flatlendi og það þykir kostur að ekkert fjölmennt þéttbýli sé í grennd. Hafsteinn segir að krafa þýska fyrirtækisins sé sú að hægt sé að byggja óhindrað upp starfsemi á u.þ.b. 1.000 hekturum lands."

"Einnig kom fram í máli Hafsteins að Bremenports ætlaði að ráðast í mikla skógrækt allt í kringum höfnina til að draga úr skafrenningi og snjósöfnun. Enn einn kostur Finnarfjarðar sé að þar er lítil úrkoma og snjólétt. Í upphafi hafi  Bremenports talið að framkvæmdir gætu hafist eftir 10-12 ár en nú hafi sá tími verið styttur í 5-8 ár."

"„Fyrsta fjárfestingin verður um 18 milljarðar íslenskra króna, segja þeir og það er um það bil 1,6 km langur viðlegukantur. Þeir segja að ekki sé byrjað með minna,“ segir Hafsteinn."

"Tveir stórir viðskiptavinir þýsku hafnarinnar Bremenports vilja koma með starfsemi hingað til lands ef áform um stórskipahöfn í Finnafirði verða að veruleika. Fyrirtækin sækjast eftir beinni siglingaleið á Asíumarkað. "

Eðlilegt er að taka slíkum málflutningi með einhverjum fyrirvara, á hinn bóginn bendir margt til þess að siglingar yfir Pólinn séu að vaxa mun hraðar - en svartsýnismenn töldu víst einungis fyrir ári.

Bremenports rekstrarfélag Brimarhafna, hefur tekið að sér að rannsaka aðstöðuna við Finnafjörð, og einnig það að athuga með áhuga annarra fyrirtækja, með þátttöku í verkefninu.

Kínv. félag sem nýverið sigldi yfir pólinn sbr: Kínverska flutningaskipið Yong Sheng mun klára pólsiglingu sína nk. mánudag!. Um er að ræða fyrirtækið Cosco Shipping. Aðilar á vegum þess hafa komið hingað, og virðast hafa áhuga á verkefninu fyrir Austan. Þeir tóku þátt kynningu á þessari hugsanlegu höfn, þ.e. ekkert út í hött að það geti verið, að það höfði til Cosco Shipping, að gerast meðfjárfestig og eiga síðar meir aðstöðu á svæðinu.

• Það virðast a.m.k. ekki blasa við neinar tæknilegar ástæður af hverju risahöfn við Finnafjörð geti ekki orðið að veruleika, það að búið sé að skoða gögn um vind og öldumælingar, sem og úrkomu og snjóalög, bendir til þess að full alvara sé með athuguninni.

Og ef framkvæmdir hefjast eftir 5-8 ár, þá erum við að tala um næsta kjörtímabil - herrar mínir og frúr, sem upphafspunkt framkvæmda.

Ég er þess fullviss að tilkoma slíkrar hafnar verður alger bylting fyrir Ísland, meiri bylting heldur en tilkoma Reykjavíkurhafnar var: Hvað mundi risahöfn í Finnafirði gera fyrir Ísland?

Reykjavíkurhöfn var ástæða þess að þéttbýlið við Reykjavík varð að þungamiðju byggðar á Íslandi.

Þ.e. ekki ástæða að ætla að Finnafjarðarhöfn hafi smærri áhrif, reyndar tel ég þau stærri.

Þarna þarf auðvitað að tala um áhrif nk. 30-40 ára, en á þeim tíma grunar mig að eftir tilkomu Finnafjarðarhafnar, byggist upp í grennd við höfnina, þéttbýli fjölmennara en þéttbýlið við Eyjafjörð.

Þarna verði iðnaðarsvæði tengt fyrirtækjum sem framleiða varning til útflutnings til Asíu, svei mér þá að ég held að það geti virkilega gerst, fyrst að 2-þýsk fyrirtæki eru þegar hálfvolg.

• Reykjavík getur orðið hátæknimiðstöð Íslands, þ.e. hugbúnaðargeirinn.
• En Austurland, gæti orðið "manufacturing center of Iceland" þ.e. framleiðsla á varningi, tækjabúnaði, ekki hugbúnaði. Álverið getur tæknilega spilað rullu þar, en framleiðsla á hlutum úr áli gæti orðið vænlegur iðnaður.
• Ég er ekki viss hvað Eyjafjarðarsvæðið getur gert, þar verður mikill landbúnaður áfram, þar er háskóli, þeir geta haft einhvern hugbúnaðariðnað, en mig grunar að það svæði geti hugsanlega grætt á þjónustu við Grænland. Þ.s. námufyrirtæki sem ætla að hafa starfsemi þar í framtíðinni.

Ég hef ekki nefnt olíu og gas.

Það er einfaldlega vegna þess, hve óvissan um það er risastór.

Tel það ekki með að sinni, nema frekari fréttir berist.

 

Niðurstaða

Málið að ég tel að lykilatriðið fyrir erlenda fjárfestingu hér, sé ekki að taka upp erlendan gjaldmiðil, það sé ekki heldur aðild að ESB, heldur sé það lækkun á flutningskostnaði til og frá landinu.

Í reynd sé hár flutningskostnaður ígildi umtalsverðrar viðskiptahindrunar fyrir Ísland.

Þetta sé í bland vegna fákeppni í flutningum til og frá landinu, en ekki síst vegna lítils flutningsmagns er gerir það að verkum að fáir aðilar hafa áhuga á því að sigla hingað.

Með tilkomu risahafnar sé ég allt það leysast, þ.e. magn þ.s. streymir hér um margfaldast, þannig að við það fara erlend skipafélög að sjá hag sinn af því að sigla hingað.

Þá bæði lækkar kostnaður af völdum þeirrar auknu samkeppni, og vegna þess að aukið magn í flutningum þíðir, að hagkvæmari flutningatæki verða notuð.

Þá um leið, snarbatnar samkeppnishæfni Íslands - gagnvart möguleikanum á erlendum fjárfestingum.

 

Kv.

Klofningur innan bankaráðs Seðlabanka Evrópu vekur athygli!

Það er ekki síst fulltrúar hvaða ríkja greiddu atkvæði gegn tillögu Mario Draghi innan Bankaráðs Seðlabanka Evrópu, um 0,25% stýrivaxtalækkun.

Punkturinn er, að þetta eru einmitt fulltrúar þeirra tilteknu ríkja, sem tæknilega eiga auðveldast með það að yfirgefa evruna, stofna sinn eigin gjaldmiðil.

En Mario Draghi varð að gera eitthvað, til að sporna við þróuninni í átt að verðhjöðnun, vegna þess hve hættuleg sú þróun er fyrir - - framtíð evrunnar.

En þ.e. einmitt málið, Mario Draghi er að berjast fyrir áframhaldi evrunnar.

Það eru tiltekin ríki sem nauðsynlega verða að vera meðlimir áfram, og Ítalía er sannarlega eitt þeirra.

Ítalía er sennilega í augnablikinu það land, sem mest á í hættu að hrökklast út, hafandi í huga að evran líklega getur ekki lifað brotthvarf Ítalíu af. Þá er það virkilegt alvörumál að tryggja stöðu lykillandsins Ítalíu. En Ítalía getur hæglega farið ekki síst vegna þess að Ítalía á öflugt útflutningshagkerfi, er mundi geta náð sér hratt í kjölfar gengisfellingar.

Sannarlega er Þýskaland einnig lykilland - en Þýskaland er ekki við það að hrekjast út, það getur auðvitað sjálfviljugt tekið aðra ákvörðun. En þ.e. ekki að hrekjast út.

ECB split stokes German backlash fears

1. "Last week, two German members of the ECB’s 23-member governing council led a six-man revolt against Thursday’s move to cut the bank’s benchmark lending rate by 25 basis points."
2. "Among those who voted with the two Germans on Thursday were the heads of the Dutch and Austrian central banks."

Tæknilega geta; Þýskaland, Austurríki, Finnland, Holland + hugsanlega einhver flr. ríki mjög nátengd inn í hagkerfi Þýskalands eins og Slóvakía, myndað sinn eigin gjaldmiðil.

Sá mundi verða sterkur - og líklega hækka verulega í virði sbr. v. evruna.

Málið er að þessi tilteknu lönd geta farið án þess að verða gjaldþrota, brotthvart þeirra er því ekki ógn við stöðugleika fjármálakerfis Evr. og þar með ekki við tilvist evrunnar, öfugt við brotthvarf Ítalíu. Þess vegna verður Ítalía að vera innan evrunnar ef evran á að vera til áfram, meðan að ríku löndin geta farið án þess að evran líði undir lok. Ef út í þ.e. farið er Ítalía sennilega hið eiginlega lykilland evrunnar.

• Það áhugaverða er, að ef þessi ríku tiltölulega vel stæðu lönd fara - þá líklega forðar það greiðsluþroti allra ríkjanna í S-Evr. þ.s. við gengisfall evrunnar er af yrði, mundu skuldir þeirra landa er eftir verða þar innan "raunlækka."
• Gengisfallið mundi líklega að auki duga til að endurreisa samkeppnishæfni þeirra landa.

Það verður áhugavert að fylgjast áfram með framvindu mála, en ég er fullviss um að þessi ákvörðun þ.e. stýrivaxtalækkun í 0,25% úr 0,5% dugar ekki til að stöðva þróunina yfir í verðhjöðnunarástand í S-Evrópu.

Mun róttækari aðgerðir þurfi til, en Mario Draghi gaf í skyn að hann ætti meira í pokahorninu sbr.:

Mario Draghi, President of the ECB, Frankfurt am Main, 7 November 2013

"we continue to monitor closely money market conditions and their potential impact on our monetary policy stance. We are ready to consider all available instruments...."

Draghi getur ekki sagt það skírar, að hann fyrirfram útiloki enga þá aðgerð - sem "ECB" er fær um að grípa til.

Rétt er að muna loforð hans frá 2012 um að gera allt þ.s. til þarf til að tryggja framtíð evrunnar.

Ef evran á sér einhvern "champion" er það Mario Draghi. 

Hann ætlar sér að halda þeirri baráttu áfram, en þ.e. líklegt að þær aðferðir sem hann mun þurfa að beita muni mæta síharðnandi andstöðu.

Og hann verður að halda Ítalíu á floti! Hann örugglega skilur það.

Ákvörðunin um lækkun vaxta, var mjög harkalega gagnrýnd innan Þýskalands meðal hægri sinnaðra hagfræðinga og hægri sinna í Þýskalandi almennt.

• Það er dýpkandi gjá milli Draghi, og þess sem þarf líklega til.

• Og þeirra sem vilja halda sig við hina gömlu stefnu Seðlabanka Þýskalands. 

Og eins og ég sagði, verður þessi vaxtaákvörðun líklega hvergi næg eins og sér, þannig að Draghi mun þurfa að seilast dýpra í tólakistuna sína.

Spurningin er hvað gerist - þegar hann fer að prenta peninga?

Bendi einnig á áhugaverða grein í Telegraph:

Reports of the survival of the eurozone may have been greatly exaggerated

Ég er alveg sammála Roger Bootle að klofningurinn sem upp er kominn, muni líklega halda áfram að ágerast.

Það kaldhæðnislega er - að það besta sem hugsanlega getur komið fyrir evruna, er að best stæðu löndin í N-Evrópu fari út.

Að Evran verði að því sem mætti kallað "Líru hina meiri" eða "The Greater Lira."

 

Niðurstaða

Mér virðist líklegt að næsta ár geti verið örlagarýkt. En þróunin yfir í verðhjöðnun virðist líkleg að halda áfram. Munum að hluti af þessu eru vandræðin á Bandaríkjaþingi deilan um ríkishallann og beiting Repúblikana á skuldaþakinu svokallaða sem svipu. Þessi deila mun taka sig upp snemma á nýárinu. Ekkert er í kortunum annað en að hún haldi síðan áfram með hléum eins og á sl. ári. Og að sú deila þar með haldi áfram að skaða bandar. efnahag. Punkturinn er að þetta víxlverkar við vandræðin í Evrópu, minni neysla og hagvöxtur í Bandar. - - þíðir lakari útflutnings tækifæri fyrir Evrópu. Þetta með öðrum orðum á sinn þátt í því að skaða möguleika ríkjanna í vanda, að hefja sig upp.

Þetta þíðir líklega að "US Federal Reserve" heldur líklega prentun áfram á fullum dampi út næsta ár, þrátt fyrir vangaveltur um svokallað "taper."

Sem þíðir, að peningastefna Bandar. verði áfram "lausari" en peningastefna Seðlabanka Evrópu, svo að evran líklega heldur áfram að hækka á kostnað dollarsins.

Nema að Draghi geri e-h virkilega róttækt, eins og að hefja sjálfur - massíva prentun.

En getur hann það, án þess að valda mjög miklum klofningi meðal aðildarríkja evru um peningastefnuna?

Þetta er eins af þessum mikilvægu spurningum sem ekkert augljóst fyrirfram svar er við.

 

Kv.

Það væri rökrétt af vesturveldunum að semja frið við Íran!

Í dag eiga Íranir umtalsvert magn af úrani sem hefur verið auðgað upp í 20%, eins og þ.e. kallað. Þ.s. erlendir fréttaskýrendur segja - er að 20% auðgun sé erfiðasti hjallinn. Eftir það sé tiltölulega auðvelt, að vinna það upp í "weapons grade" svo unnt sé að smíða kjarnasprengju.

Málið er að um leið og Íranir eiga nægilega mikið af auðguðu úrani til að smíða sprengju, þetta er punktur sem ísraelsk yfirvöld hafa verið að benda heiminum á trekk í trekk, þá skiptir engu máli þó að öll kjarnorkuver í Íran væri sprengd.

Þá geta þeir samt notað það efni til að smíða sprengju.

Og ef efnið er varðveitt á mjög öruggum stað, er ekki unnt að eyða því með loftárásum af nokkru tagi.

1. Það sem mig grunar er að Íranir ætli sér að kaupa "öryggi" gagnvart innrás.
2. En þ.s. margir eru búnir að gleyma, að Íran varð einmitt fyrir mjög blóðugri innrás, þ.e. þegar Saddam Hussain réðst á Íran, þ.e. september 1980 - ágúst 1988 stóð það, stríðið kostaði yfir milljón mannslíf, Saddam Hussain beitti efnavopnum gegn írönsku herliði - það án þess að vesturveldin, eða nokkur, mótmælti beitingu þeirra. Þetta er mjög gleymd staðreynd.
3. Þetta gríðarlega manntjón, og það eru örugglega einnig mjög margir örkumlaðir sem lifðu af, hlýtur enn þann dag í dag - að hafa mjög mikil áhrif á sálarástand írönsku þjóðarinnar.
4. Höfum að auki í huga, að vesturveldin studdu Saddam á þeim tíma, þegar það hentaði vesturveldunum, þess vegna létu þau það afskiptalaust er hann beitti efnavopnum gegn Írönum - - sem breyttist síðar meir; en beiting hans á efnavopnum gegn írönskum Kúrdum vakti mikla eftirtekt fjölmiðla, þó enginn vestrænn fjölmiðill hafi mótmælt beitingu Saddams á efnavopnum gegn Írönum.
5. Svo er ágætt að muna auk þess, að vesturveldin studdu ógnarstjórn Resa Palavi, keisarans af Íran - sem íranska byltingin steypti.

Þó ég fari ekki lengra en þetta - þá hafa Íranir margar ástæður til að líta á vesturveldin sem sér óvinveitt.

Þegar svo margt hefur farið á verri veg, sem skapar sárindi og hatur - - getur verið erfitt að stíga til baka, og bera smyrsl á þau sár.

Þessi skemmtilega landslagsmynd af Persaflóasvæðinu - sýnir hve Íran er fjöllótt.

 

Forseti Írans virðist raunverulega vilja frið við vesturveldin!

En honum er þröngur stakkur sniðinn, en svokallaður "Byltingavörður" hreyfing sem er óskaplega öflug innan Írans, eiginlega hliðstæður her við hlið hins hefðbundna herafla Írans - er mjög mótfallinn nokkrum tilslökunum gagnvart vesturveldunum.

Sá hópur virðist ekki trúa því að vesturveldin vilji Íran nokkuð annað en illt. 

Með öðrum orðum, að samningar séu án tilgangs.

Það má segja að byltingavörðurinn sé akkúrat andstæða Líkúdflokksins í Ísrael, en forsætisráðherra Ísraels er fyrir sitt leiti eins harður - segir samninga við Írani tilgangslausa, Íranir geti ekki haft nokkurt gott í hyggju.

Ef þessir tveir hópar fá að ráða - þ.e. hægri sinnaðir Ísraelar annars vegar og íranski byltingavörðurinn hins vegar, þá líklega væri stríð alveg öruggt á endanum.

• En þ.e. a.m.k. tæknilega unnt að forða þeirri útkomu.
• Þ.e. einmitt þ.s. tilboð forseta Írans snýst um.

Að smá mjaka ástandinu frá því sem hefur um nokkurt skeið virst vera þróun í átt að allsherjar stríði í Miðausturlöndum.

• Punkturinn er sá, að vesturveldin geta ekki mögulega grætt á útkomunni - stríð.
• En ef þið skoðið kortið - þá sjáið þið að Íran er við Persaflóa, og beint hinum megin við flóann er Saudi Arabía, og þar eru einnig nokkur mjög olíuauðug furstadæmi.
• Stríð við Persaflóa, muni skapa heimskreppu - - þegar olíuverð mundi rjúka upp úr öllu valdi, ég held að á því geti vart verið nokkur vafi.
• Og ný heimskreppa er ekki beint þ.s. mjög skuldug Vesturveldi, hafa efni á að takast á við.

Það liggur því mikið undir fyrir vesturveldin einnig, að stöðva þessa þróun í átt að allsherjar stríði er virst hefur verið í gangi um nokkurt skeið.

France takes tough line at Iran nuclear talks

Iran nuclear deal unlikely as split emerges in Western camp -diplomats

Iran says nuclear talks could resume soon if no deal on Saturday

Iran nuclear talks end without breakthrough

 

Samkvæmt fréttum náðist ekki samkomulag á laugardag!

Það virðist að Laurent Fabius utanríkisráðherra Frakka, hafi hindrað möguleika á samkomulagi.

"Laurent Fabius, the French foreign minister, told France Inter radio that he would not accept a “sucker’s deal”. He said: “As I speak to you, I cannot say there is any certainty that we can conclude.”"

Það virðist að Bretar og Bandaríkjamenn, hafi verið tilbúnir til þess að afhenda til stjórnvalda Írans - fjármagn fryst var þegar íranska byltingin hófst.

Gegn því, að eftirlitsmenn mundu fá að fylgjast með búnaði þeim sem Íranir hafa verið að nota til þess að auðga úran, og auk þess mundu þeir fá að ganga úr skugga um það - að sú geymsluaðstaða er auðgaða úranið sé varðveitt í sé innsigluð, líklega örugglega einnig að tékka á því að það sé örugglega á staðnum.

En Laurent Fabius, virðist hafa heimtað að auðgaða úranið sé gert "ónothæft" eða með öðrum orðum, ónothæft til sprengjugerðar.

Atriði sem forseti Írans gat augljóslega ekki fallist á!

En auðgaða úranið er augljóslega, þeirra megin - eign eða "asset" þegar kemur að samningum.

Augljóst að ekki kemur til greina, að afhenda það - nema hugsanlega á einhverjum löngum enda, þegar öll önnur mál hafa verið gerð upp.

En að gera það að forsendu þess, að gera nokkurt samkomulag - sé því til þess eins að hindra að nokkur möguleiki sé á samkomulagi yfirleitt.

• Það má velta því fyrir sér hvort Frakkar eru farnir að ganga erinda Saudi Arabíu.
• En Frakkar gerðust fyrir nokkrum mánuðum meðlimir að óopinberum ríkjasamtökum, sem innihalda Saudi Arabiu, furstadæmin við Persaflóa, Frakkland og Bretland - - sem kalla sig "vini Sýrlands" og hafa þ.s. sameiginlegt markmið að dæla vopnum í andstæðinga Assads.

Spurning hvort Frakkar eru íhuga að verða einhvers konar - bestu vinir Sauda, og arabanna við Persaflóa?

Orð Fabius höfða einnig mjög sterklega til forsætisráðherra Ísraels, nánast eins og tekin úr hans munni.

Það er því áhugavert að pæla í því hvaða leik Frakkar allt í einu eru að leika, en Bretar og Bandaríkjamenn hafa örugglega verið að undirbúa þetta mögulega samkomulag um nokkurn tíma, í óformlegum fundum sendimanna.

Ef forseti Írans fær ekki samkomulag - sem hann getur tekið heim með sér, og átt raunhæfan möguleika á að fá samþykkt heima fyrir.

Höfum í huga að það er tímarammi - en á næsta ári verða þingkosningar í Íran, og ef forseti Írans fær ekkert bitastætt úr tilraunum til samninga, þá munu stuðningsmenn Byltingavarðarins græða atkvæði á því, meðan að fylgismenn forsetans þá tapa fylgi og þar með stuðningi.

Hann getur því orðið "lame duck" eða nánast valdalaus, og ófær um að hindra þá þróun í átt að stríði, sem hefur virst á öruggu róli um nokkurt skeið.

En ég á erfitt með að ímynda mér hvað Frakkar geta grætt á því ef það verður stríð.

Ekki nema að Saudar hafi lofað þeim, að tryggja þeim olíu - gegn föstu verði. Þannig að olíukreppa bitni ekki á Frakklandi.

• Tíminn er ekki búinn, það verður örugglega reynd áfram næstu vikur.

En ef það fer á hinn veginn, að forseti Írans fer heim með e-h raunverulega bitastætt, án þess að hafa gefið of mikið eftir. 

Þá styrkir það áhrif og fylgi þeirra sem telja samninga um frið mögulegan, þ.e. þá ekki algerlega útilokað að friðarferli geti formlega hafist.

Slíkir samningar geta hugsanlega tekið einhver ár, en þ.e. mikið að vinna - það að forða mannskæðu stríði, er gæti drepið jafnvel milljónir manna. Orðið eins mannskætt og Fyrri Heimsstyrjöld. Þó það væri ekki eiginleg heimstyrjöld. Eyðileggingin væri einnig óskapleg, milljónir manna færu á vergang. Flóttamanna vandinn gæti orðið eins slæmur, og í lok Seinna Stríðs í Evrópu.

Svo það er virkilega mikils virði að koma í veg fyrir þann harmleik.

 

Niðurstaða

Það eru auðvitað öfl sem vilja að af stríðinu verði, þau sem eru svo ílla haldin af haturs meinsemdinni, að viðkomandi geta ekki séð það sem möguleika. Að andstæðingurinn vilji nokkuð annað en það að ganga á milli bols og höfuðs á þeim. Menn eins og forsætisráðherra Ísraels. Sem trúa því að Íranir ef þeir eru ekki stöðvaðir, muni gera sitt ýtrasta til að eyðileggja Ísrael. Og síðan Saudi Arabar, en þar ræður ríkjum öfgaíslam nefnt Wahabismi, sem er grein af öfgasinnuðum Súnní Íslam. Stjórnendur Saudi Arabíu virkilega virðast hata Írana - af raunverulegri heift. Þeir hafa alveg frá því að byltingin í Íran hófst, gert sitt ýtrasta til þess að skaða írönsk stjórnvöld og írönsku byltinguna. Alveg síðan þá hefur geisað í reynd leynistríð milli Sauda og Írana. Það leynistríð hefur verið í hægri en öruggri stigmögnun, en sú stigmögnun hefur tekið flug síðan borgarastríðið í Sýrlandi hófst. Nú er það stríð nokkurs konar vígvöllur milli Sauda og Írana, með aumingja fólkið í Sýrlandi sem leiksoppa á milli. Assad lítið orðið annað en tæki í höndum Írana. Meðan að Saudar styðja allskonar súnní öfgahópa sem til eru í að berjast við liðsmenn Assads og shítana sem Íranir beita fyrir sig þar einnig.

Þetta er með öðrum orðum á hraðri leið með að enda í allsherjar trúarstríði milli súnní Íslam og shite Íslam.

Það yrði virkilega að miklu eyðileggingarbáli ef þetta heldur þannig áfram alla leið.

Það má að ýmsu leiti líkja Miðausturlöndum við Evrópu rétt fyrir Fyrra Stríð.

 

Kv.

Kjör almennra verkamanna eru að lækka á vesturlöndum, en þeir ríku græða!

Þetta virðist megni til fyrir tilstuðlan "hnattvæðingar" en þ.e. auðvelt að sjá af hverju. En flestir hljóta að sjá að þegar risa lönd eins og Kína, Indland, Indónesía o.flr. eru öll að iðnvæðast samtímis. Við bætast mörg hundruð milljón verkamenn - á mun lægri launum, að vinna meira eða minna samskonar störf. Þá hefur sú aukna samkeppni við þá launamenn, áhrif á kjör launamanna er vinna samskonar störf á vesturlöndum - eðlilegt að þeim áhrifum vaxi fiskur um hrigg eftir því sem iðnvæðing Asíulandanna sækir inn á sífellt flr. svið.

Áhrifin hafa verið að stigmagnast síðan á 10. áratugnum. Síðan þá hefur orðið umtalsverð hnignun á því hlutfalli landsframleiðslu Evrópu- og N-Ameríkulanda sem fellur til fólks í stétt almennra launamanna.

• Stefán Ólafsson, vill kenna um - - stefnu hægri manna.

En vandinn er sá, að þessi þróun er til staðar í öllum löndum í Evrópu og N-Ameríku.

Alveg burtséð frá því hvort það eru hægri stjórnir eða vinstri stjórnir við völd.

Að auki er þetta einnig að gerast í Japan og S-Kóreu, sjá mynd.

Sjá grein The Economist:  Labour pains

Myndin mælir það hvaða hlutfall landsframleiðslu launatekjur eru, eða launakostnaður.

Eins og sjá má, fer þetta hlufall mnnkandi í öllum samanburðarlöndum.

"The Organisation for Economic Co-operation and Development (OECD), a club of mostly rich countries, reckons that labour captured just 62% of all income in the 2000s, down from over 66% in the early 1990s."

Sem þíðir að það hlutfall sem fellur til launatekna launamanna hefur minnkað að meðaltali um 4% af þjóðarframleiðslu í OECD.

"...the share of income earned by the top 1% of workers has increased since the 1990s even as the overall labour share has fallen."

Aukin eftirspurn eftir störfum sem krefjast sérfræðiþekkingar á sama tíma hefur að því er virðist leitt til þess, að þeir launamanna sem eru í hæstu tekjustigum - - fá hlutfallslega meira til sín í dag.

• Hnignunin virðist mest í störfum þ.s. krafa um menntun er lág til miðlungs.
• Sem er algerlega rökrétt, því það eru akkúrat þau störf - - sem lenda í vaxandi verðsamkeppni við ódýrt vinnuafl í Asíu á sama tímabili.

"Workers in America tend to blame cheap labour in poorer places for this trend. They are broadly right to do so, according to new research by Michael Elsby of the University of Edinburgh, Bart Hobijn of the Federal Reserve Bank of San Francisco and Aysegul Sahin of the Federal Reserve Bank of New York."

"Of the 3.9 percentage-point fall in the labour share in America over the past 25 years, 3.3 percentage points can be pinned on the likes of Foxconn."

Með öðrum orðum, stærsti hluti hnignunar tekna launamanna sl. 25 ár - er vegna samkeppninnar við láglaunasvæði Asíu.

Þetta sýni rannsókn Michael Elsby og Bart Hobjin fram á.

 

Niðurstaða

Með öðrum orðum, rannsóknin sem kemur fram í textanum að ofan virðist sanna að stærsti hluti ofangreindrar þróunar, stafi af hinni vaxandi samkeppni við ódýrt vinnuafl í Asíulöndum. Ástæðan sé ekki - eins og Stefán Ólafsson vill halda fram, að hægri menn hafi verið við stjórn. En sömu þróunar gætir í löndum þ.s. vinstri menn stjórna.

Ég held einnig að sú tilfærsla framleiðslustarfa til Asíu sem hefur verið stöðugt að ágerast síðan 1990 ca, sé einnig undirrót núverandi kreppu á vesturlöndum.

Hnignun framleiðsluhagkerfis Evr. og N-Ameríku hafi í reynd smám saman verið að grafa undan lífskjörum á þar, þegar haft er í huga hve augljóst það er hverjum sem kemur í verslun þ.s. seldur er nýjasti hátæknivarningur - að þetta er allt framleitt í Asíu meira eða minna. Þá sést af því, að Asía hefur náð Evr. og N-Ameríku tæknilega. 

Með glatað tækniforskot, sé einfaldlega ekki lengur unnt fyrir Evrópu og N-Ameríku, að viðhalda lengur miklu hærri lífskjörum. Það sé líklega ekki möguleiki á annarri útkomu en, lækkun lífskjara í Evr. og N-Ameríku - þ.s. líklega sé ekki nægilega mikið til af hráefnum á plánetunni. Til þess að Asíumenn lyfti sér í þau lífskjör sem við hér við N-Atlantshaf höfum haft sl. 30 ár eða svo.

Núverandi kreppa muni líklega leiða fram þessa leiðréttingu kjara.

 

Kv.