Er skáli landnámsmannsins í Reykjavík fundinn?

Mér finnst stórmerkilegur fornleifafundur á horni Lækjargötu og Vonarstræti hafa fengið mun minni athygli en ástæða er til. En þarna virðist hugsanlega um að ræða skála frá -landnámsöld. Það sem er merkilegt við hann - er að þessi skáli er miklu mun stærri en sá skáli er fannst fyrir nokkrum árum.

• Hann gæti verið jafn stór og sá skáli sem áður hefur fundist stærstur hér, eða ca. 40 metra langur. En rústirnar virðast a.m.k. 20m. langar. En miðað við stærð og umfang langelds, ef hlutfall skálans er dæmigert miðað við víkinga-aldarskála. Þá sé hann sennilega 2-falt lengri en sá hluti rústarinnar sem finna má í þeim grunni, þ.s. verið er að grafa.
• En þessar upplýsingar komu fram í viðtali við fornleifafræðing i fjölmiðlum.

Óvæntur fornleifafundur breytir byggðasögu Reykjavíkur

Skáli frá land­náms­öld fannst óvænt

Punkturinn er auðvitað sá, að svo stór skáli, hefur verið - höfðingjasetur

Það að til staðar sé langeldur, þíðir mjög líklega að hann sé frá fyrstu tíð byggðar við Faxaflóa. Því að langeldur gengur ekki upp, nema að nóg sé af eldiviði.

Þá hefur ekki enn verið búið að eyða upp skógum og kjarri í grennd.

5,5 metra langeldur hefur þurft mikið magn af eldiviði, til viðhalds.

Ekki undarlegt að hratt hafi gengið á skóga og kjarr, á fyrstu öldum byggðar - þegar menn hafi notast við þessa aðferð, að hafa opinn eld til upphitunar.

1. Það sem ég er eiginlega að pæla í, er að skora á forsætisráðherra, að beita sér fyrir því - að þessar rústir verði ekki gereyðilagðar.
2. Því þær geta verið af fyrstu byggð við Faxaflóa, og jafnvel á - Íslandi.

Ríkisstjórnin getur vel beitt sér, þegar fornleifar líklega með algerlega einstaka þíðingu fyrir sögu lands og þjóðar, dúkka svo óvænt upp.

Þarna þarf að byggja - - safn, ekki hótel.

Og það blasir við - - að huga þarf að uppgreftri á næstu lóð, þ.s. hinn hluti skálarústarinnar er líklega undir.

Þó rústin sé töluvert skemmd, þá virðist hún samt merkilega heilleg.

 

Niðurstaða

Að það finnist leyfar skála af allra stærstu gerð frá víkingaöld við Lækjargötu í Reykjavík, ætti að hafa vakið mun meiri athygli en sá fundur hefur enn gert. Því að stærð skálans bendir til þess, að þar hafi búið auðug fjölskylda - miðað við þann tíma. M.ö.o. að þarna hafi hugsanlega ríkjandi höfðingi þessu svæði sennilega búið.

Þó það eigi ef til vill ekki að taka það fullkomlega hátíðlega, þá sögn að Ingólfur nokkur Arnarson, hafi fyrstur manna sest að í Reykjavík. Þá er alls ekki loku fyrir það skotið, að í þessum skála hafi enn búið aðkomendur fyrstu landnema á Reykjavíkursvæðinu.

M.ö.o. að þessi skálarúst sé þess eðlis, að hana eigi að varðveita - - og þá ekki einungis parta, eins og nú virðist um rætt.

Heldur helst sem allra mest, í heilu lagi. M.ö.o. að það þarf sennilega að finna leið til að grafa einnig á lóðinni við hlið, því þar undir hlýtur restin af skálanum að vera.

 

Kv.

Athugasemdir

[FORNLEIFUR, 10.7.2015 kl. 08:06]

"Það fer ekki allt eftir stærðinni", sagði konan. Ég get svo upplýst, að ekki er komin nein haldbær sönnun þess að rústin sé frá 9. öld. Hún gæti alveg eins verið frá þeirri 10. og jafnvel 11. Ég hef ekki séð neinar upplýsingar um gripi frá Landnámsöld og mér vitanlega er ekki búið að gera kolefnisaldursgreiningu. Landnámslagið finnst vel fast í torfi, svo veggir hafa verið reistir þó nokkru eftir að það lag féll og raskaðist ekki við torfskurð.

Það eina sem mér þykir skrýtið er, að fornleifafræðingurinn sem ég hélt að stæði fyrir rannsókninni er greinilega hætt að koma fram í sjónvarpi. Skyndilega er Adolf F., forstöðumaður sjálfseignarstofnunarinnar með mikilmennskubrjálaða nafnið, Fornleifastofnun Íslands, kominn í stað Lísabetar, sem hingað til hefur greint frá niðurstöðum í Fjölmiðlum.

[FORNLEIFUR, 10.7.2015 kl. 08:14]

Björn, þetta eru fornleifar en ekki Fornleyfar.

Langeld er líka hægt að nota á rekavið. Nóg var af honum. En þær hellur sem maður sér og sem kallaðar eru langeldur voru fyrt og fremst undirstaða fyrir eldun, soðningu og steikingu. Eldurinn og kolinn voru venjulega í lítill stó, og þeir sem kynt hafa upp í torfbæ og endurgerð víkingahúsa vita vel hve lítinn eld þarf til að hita upp stór hús, jafnvel í frosthörkum.

Stærð langelds segir því ekkert um möguleika á eldiviðarhöggi eða -söfnun á staðnum.

með kveðju

Vilhjálmur Örn Vilhjálmsson fornleifafræðingur.

[Einar Björn Bjarnason, 10.7.2015 kl. 11:39]

Vissulega rétt að eftir er að aldursgreina, og skálinn virðist byggður eftir að landnámslagið féll - ég hallast þó frekar að -skömmu eftir- en svo löngu eftir sem þú nefnir sem möguleika. 

Það virðist yfurleitt regla, að auðugar fjölskyldur reisa stærra - ef hann er 40m. langur, þá er hann óneitanlega af stærstu gerð miðað við hvað fundist hefur hér. Og því sterk vísbending um höfðingjasetur.

Þarna gætu því hafa búið afkomendur fyrstu landnema á svæðinu. Barnabörn höfðingjans sem fyrst settist hér að t.d.

Ég held að enginn vafi sé á að -langelduir- þekktist einungis á fyrstu ölum byggðar. Mér skilst að rekaviður sé ekki nærri eins mikill á þessu svæði eins og t.d. á ströndinni fyrir Norðan land. Þannig að ég hugsa að langeldurinn sé vísbending þess - - að skálinn sé það gamall.

Að enn hafi skógar og kjarr ekki verið uppurið á svæðinu í grennd.

Kv.