Hvernig endurreisum við krónuna?

Til að endurreisa "trading" þarf ekki annað en að losa um höftin. Flóknara er það ekki. Það er nákvæmlega það, að krónunni er haldið uppi við verðgildi, sem er ekki viðurkennt af markaðinum, sem veldur því, að erlendir aðilar versla ekki með hana.

Að sjálfsögðu, myndi verðgildi hennar undirskjóta meðal markaðsverð hennar, um nokkur skeið, á meðan að erlendir aðilar væru að losa fjármagn héðan. En, "ironically" þá hefði það í för með sér, nokkuð tap fyrir þá aðila, þ.e. hin svokölluðu krónubréf voru á sínum tíma, að sjálfsögðu gefin út skv. tilteknu krónugildi. Þannig, krónubréfahafar, munu tapa umtalsverðu fjármagni, meðan þessi brunasala fer fram, með svipuðum hætti og eigendur verðbréfa tapa þegar brunasal á verðbréfum á sér stað.

En, verðgildi krónunnar, mun síðan ná botni, þ.s. eftir allt saman, eru áfram til staðar í hagkerfinu verðmæti, sérstaklega útflutningur á áli og fiski, sem verður áfram til staðar. Þannig, að verðmætið getur aldrei orðið, eitthvað sambærilegt t.d. og verðmæti Zimbabvíska gjaldmiðilsins, heldur mun verðmætasköpunin, sem enn verður til staðar tryggja að verðfallið stöðvast á endanum og síðan einnig, að krónan muni á ný hækka að verðgildi upp í eitthvert jafnvægisverð sem sé eðlileg í ljósi stöðu raunstöðu hagkerfisins.

Gjaldmiðill, er í raun og veru, mælikvarði á stöðu viðkomandi hagkerfis, þ.e. gjaldmiðillinn hækkar þegar vel gengur en lækka þegar gengur ílla. Lágt gengi krónunnar í dag, er einfaldlega ekki enn orðið nógu lágt, en menn gleyma að það að við voru í bóluhagkerfi, þíðir að verðgildi krónunnar, var einnig verðbólgið. Verðbólan er farin af krónunni, en afleiðingar samdráttar hagkerfisin, eru ekki enn að fullu komin fram í verðgildi hennar.

Þetta er málið, Það þarf að koma krónunni aftur á flot, og það strax. Ekki skv. plani Seðlabanka Ísl. einhverntíma í framtíðinni. Einnig þarf að lækka vexti strax, og það með lögum. En, núverandi Seðlabankastjóri, var höfundur hávaxtastefnunnar á sínum tíma, sennilega var ráðning hans enn verri ráðstöfun en ráðning DO, þ.s. það var einmitt hávaxtastefnan er var stór hluti af því sem skapaði bóluhagkerfið á sínum tíma, en Seðlabankinn virðist misskilja hlutverk vaxta, sem er nánar tiltekið að halda aftur af þenslu í hagkerfinu, en nú er engin þensla til að halda aftur af, svo þ.e. fullkomlega óhætt að setja vexti strax niður í 1%. En, Seðlabankinn telur, að hlutverk vaxta sé að berjast gegn verðbólgu, en hérlendis þ.s. flest aðföng eru innflutt, þá er verðbólgan einungis komin til vegna lækkunar krónunnar, og síðan áframhaldandi lækkun hennar. Eina leiðin, til að stöðva það ferli, er akkúrat það, að lækka vexti og það mjög mikið. Það myndi styrkja gengi krónunnar þ.s. lægri vextir, myndu styrkja stöðu sjálfs hagkerfisins.

Stefna Seðlabankans, er ekkert annað en helstefna, sem mun koma bönkunum aftur í gjaldþrot, og það innan árs héðan í frá. Þ.s. allt of fáir hafa efni á að taka lán, á þeim okurkjörum er til staðar eru, þá hleðst fjármagn þess í stað upp á innlánsreikningum bankanna, það eru slæmar fréttir, vegna þess að innlán eru kostnaðarmegin í bókhaldi bankanna. Það þarf útlán, til að standa undir þeim, eftir allt saman, ef einhver er búinn að gleyma því. Þannig, að ef vextir eru ekki lækkaðir, og það mjög mikið, þá er enginn vafi á, að bankarnir fara á ný á rjúkandi hausinn.

Ég get tínt fleira til, eins og t.d. það að hátt vaxtastig veldur því að fleiri fyrirtæki og einstaklinga munu lenda í vandræðum með lán, og hætta að geta borgað af þeim. Það veldur því að minni innkoma verður af útistandandi lánum, annars vegar, og, hins vegar, að meira mun þurfa að afskrifa. Þannig, að háu vextirnir, magna upp núverandi taprekstur bankanna, sem hefur einnig fleiri ástæður, eins og kostnaðinn við að viðhalda rekstri fjölmargra zombí fyrirtækja, og tap vegna gengismisvægis innlendra og erlendra eigna, sem kemur til vegna viðvarandi hruns krónunnar. Bankarnir eru því, í mjög alvarlegum taprekstri. Ég hef heyrt töluna, 8 milljarðar per mánuð.

Þetta mun klára eigið fé þeirra, á innan við ári, héðan í frá.

---------------------

Þvert á móti, þá vil ég alls ekki klára Icesave, eins og Samfó vill. Því, þ.e. einmitt sem lægstur skuldabaggi, sem við þurfum að stefna að. Þess vegna, þurfum við að hætta við allar þessar planlögðu lántökur, sem munu ekki skila sér í hærra gengi krónunnar, þ.e. einfaldlega útilokað, á meðan um er að ræða nettó fjárstreymi úr landi, sem stafar af því að mjög margir sem skulda í erlendri mynnt, hafa ekki tekjur í erlendir mynnt, og verða því að skipta krónu tekjum, í erlendan gjaldeyri til að standa undir þeim skuldum.

þessir aðilar, eru fyrirtæki - einstaklingar - sveitarfélög - ímis opinber fyrirtæki og svo sjálft ríkið. En, slíkir viðvarandi fjármagnsútflutningar skapa stöðugan niðurávið þrýsting á gengið krónunnar, vegna þess að krónur þarf að prenta á móti til að viðhalda innlendu fjármagnsflæði, svo skortur á krónum í umferð framkalli ekki enn aukinn samdrátt. En, sú seðlaprentun eykur magn króna í heimshagkerfinu, sem verðfellir hana fullkomlega óhjákvæmilega.

Erlendur gjaldeyrisforði tekinn að láni, verður einfaldlega hluti af þessu vandamáli, þ.s. þær skuldir verða cirka 40% af erlendum skuldum ríkisins og því einnig hátt hlutfall vaxtagjalda-greiðslna, í erlendri mynnt nánar tiltekið, þannig að í sífellu ef nota á þann forða til að hamla frekara hruni krónunnar þá mun stöðugt þurfa að nota hluta af honum til að standa undir honum sjálfum. Ef hann er einnig notaður, til að mæta lækkunaráhrifum vegna annarra vaxtagreiðslna í erlendri mynnt, þá mun hann einfaldlega lækka enn hraðar. Svo, verður hann upurinn.

Þetta gengur ekki upp rökvísislega.

-------------------------------

Hið rétta, er að sleppa þessum lántökum, sem þá lækkar erlend vaxtagjöld og skuldir, sem þá minnkar tekjuþörf ríkissjóðs, og því kostnaður minnkar. Þ.s. kostnaður minnkar, er ekki þörf á eins stórum niðurskurði og einnig ekki eins miklum skattahækkunum; og nú eru plön uppi um.

En einnig, vegna þess að skuldir eru lægri, hefur ríkið einnig efni á að reka ríkissjóð með halla lengur, án þess að lenda í hættu á þroti. Þetta myndi milda stórlega áhrif kreppunnar, og framkalla hagvöxt mun fyrr en nú er útlit fyrir.

En, stórfelldur niðurskurður og skattahækkanir, eru hvorttveggja mjög öflugar samdráttar aðgerðir, sem er ekki akkúrat þ.s. við þurfum á að halda. Því, fyrr sem hagvöxtur kemst á, því fyrr geta tekjur almennings byrjað að hækka á ný og einnig tekjur fyrirtækja. Þá um leið, hækka tekjur ríkisins og halli hverfur smám saman. Einnig í beinu framhaldi, byrjar krónan að hækka á ný.

-------------------------

Endurreisn hagkerfisins, er forsenda fyrir endurreisn krónunnar. Hún er langt í frá ónýt. Þ.e. sama og segja að hagkerfið sé ónýtt, því krónan er mælikvarði á sjálft hagkerfið. Ekki nákvæmur, en almennt séð þegar hagvöxtur er í gangi, þá eykst eftirpsurn eftir krónum vegna vaxandi innlendra fjárfesting og eyðslu. Þannig, að uppsveifla og styrkur gjaldmiðils fer yfirleitt saman.

Það væru mjög alvarleg mistök í þessu samhengi, að ganga frá Icesave með þeim hætti sem Samfylkingin vill, því vaxtagjaldabyrðin af þeim samningum ofan á þá vaxtagjaldabyrði sem ríkisstjórnin hefur plön um, mun kæfa allann innlendan hagvöxt til langs tíma, - - og gríðarlegt útstreymi fjármagns, til að standa undir öllum þeim greiðslum, mun tryggja áframhaldandi lággengi krónu yfir það sama tímabil. Óhjákvæmilega, munu fylgja þeirri útkomu, mjög léleg líffskilyrði og viðvarandi fólksflótti.

Á endanum, ef þeirri helstefnu er fylgt, verðu Ísland að akkúrat því, sem talað hefur verið um, Kúpu Norðursins.

--------------------------

Hin stefnan, gæti tryggt hið akkúrat öfuga, þ.e. að hagvöxtur kæmit aftur til baka öflugur á ný, og hagsæld einnig. Sterk króna í ofanálag.

Kv.

Snúum kreppuna niður, látum skynsemina ráða!

Einhvern veginn, þurfum við að færa okkur úr "negative feedback" yfir í "positive feedback" - en, þá á ég við, að færa okkur frá efnahags aðgerðum sem draga þrótt úr hagkerfinu, yfir í aðgerðir sem gera það þveröfuga.

-------------------------

Aðgerðir sem draga úr:

*Háir vextir og vaxtahækkanir.

*Skattahækkanir.*

*Niðurskurður ríkisútgjalda.*

*Verðhjöðnun.*

*Aukning bindisskyldu banka.*

*Auka kröfu til banka um eiginfjárhlutfall.*

-----------------

Þetta var einfaldlega listi yfir klassískar samdráttar aðgerðir, cirka hagfr. 101.

Ég held að ég þurfi ekki að útskýra, hvers vegna, hver og ein þeirra, stuðlar að samdrætti, en stundum eru slíkar aðgerðir nauðsynlegar.

Dæmi um tímabil, þ.s. samdráttar-aðgerðir voru nauðsynlegar, en ekki var til þeirra gripið, voru náttúrulega árin við upphaf þessarar aldar. En, nákvæmlega vegna þess, að ekki var stigið á bremsurnar, skapaðist klassískt bóluhagkerfi.

Ekkert af því sem gerðist, er undarlegt ef maður hefur lágmarksþekkingu, á sögu hagkerfa. En, ef maður þekkir ekki söguna, þá dæmir maður sig til að endurtaka hana, er oft endurtekinn frasi, en mjög sannur í okkar tilviki, því ísl. bólan er mjög langt frá því að vera sú fyrsta er sögur fara af, heldur eru þær reglulegt fyrirbæri í hagsögunni, og einmitt mikill skaði, að ekki voru til staðar einstaklingar - sérstaklega í Seðlabankanum, er voru menntaðir í hagsögu.

-------------------------

Hvernig breytum við samdrætti í hagvöxt?

*Byrjum á því að hætta AGS prógramminu, og lækkum vexti þegar í stað, með lagasetningu, því ljóst er að núverandi Seðlabankastjóri - höfundur hávaxtastefnunnar, mun ekki sjá sig um hönd. Sennilega er ráðning hans, ef eitthvað er, enn verri ráðstöfun en ráðning DO.*

*Hættum að bæta á okkur skuldum, einfaldlega "full stop". Einungis, ef hagstæðari lán bjóðast, sem skipta út óhagstæðari, þ.e. vaxtagjöld lækka, er lántaka réttlætanleg, annars vegar, og einnig, hins vegar, í tilviki er lán er komið á enda, en ekki er enn til fjármagn til að greiða það upp.*

*Með því að sleppa að mestu planlögðum lántökum, lækka um leið vaxtagjöld og afborganir, sem áætlanir gera ráð fyrir. Einnig, vegna minni skulda, er niðurskurðarþörf ekki eins brín, en hin hraða planlagða lækkun tekur mið af þeirri skuldabyrði sem áætluð er að verði til staðar. Sama má segja um áætlaða tekjuþörf ríkisins. Með öðrum orðum, minni niðurskurður dreifður yfir lengra tímabil og einnig, minni skattahækkanir.

*Með þessu, dregur stórlega úr samdráttaraukandi áhrifum nauðsynlegra efnahags aðgerða, sem veldur því að hagkerfið hefur viðsnúning fyrr en nú er útlit fyrir. Þ.e. einmitt, þ.s. mest er um vert, að ná fram, því þá getur núverandi niðurspírall tekjutaps sem stöðugt er að ganga yfir hagkerfið numið staðar, sem þá um leið fækkar þeim sem ella lenda í skuldavandræðum. Vart er hægt að hugsa sér öflugari velferðar aðgerð, heldur en að stöðva kreppuna eins hratt og mögulegt er.

*Með lægri vöxtum, hefur fólk allt í einu efni á nýjum lánum, þ.e. stöðug innlána aukning ríkisbankanna getur stöðvast, en hún getur ekki annað en leitt til gjaldþrots þeirra ef hún stöðvast ekki, þ.s. innlán eru hreinn kostnaður fyrir banka, en innlána aukning sem slík er í gangi hefur verið, er sterk vísbending þess að mál séu ekki í lagi, þ.s. ljóst er að bankarnir eru ekki að ná að umbreyta innlánum í útlán, en útlána er þörf ef á að vera hægt að standa undir innlánum bankanna. Ergo, án útlána á móti, fara þeir á hausinn. Hávaxtastefnan, miðað við núverandi efnahags ástand, getur ekki leitt til annarrar útkomu, en nýs hruns bankanna.

*Síðast en ekki síst, þ.s. gengi gjaldmiðils hefur mest að gera með tiltrú á gengi viðkomandi hagkerfis, þá munu þessar aðgerðir leiða til hækkunar krónunnar á ný, ekki með hraði, heldur smám saman eftir því sem hagkerfið braggast. Þó sennilega aldrei aftur, upp í bóluvyrðið.

Kv.

Dómstólaleiðin, er fær!

Best væri, að Icesave málið félli á tímafresti. Þá hafa Hollendingar og Bretar val um að gjaldfella lánið á Tryggingasjóð Innistæðueigenda. Í framhaldi af því þarf á TR að lísa sig gjaldþrota, þá geta Hollendingar og Bretar farið með málið frammi fyrir Ísl. dómstólum. ----------------------- Að sjálfsögðu er ekkert víst, með útkomu dómsmáls. Það hafa nokkrir aðilar, bent á þann fræðilega möguleika, að á okkur væri dæmt að greiða meira en lágmarksgreiðslur. Þ.b. að hafa í huga, að reglur ESB um Innistæðutryggingasjóði, kveða einungis á um skildu sjóðsins til að greiða lágmarkstryggingu, innan 9 mánaða. Þannig, að sú krafa getur ekki byggst á reglum ESB um innistæðutryggingar. Varðandi jafnræðisreglu, þá er það mál á mjög gráu svæði, lagalega séð, þ.s. löndin er kusu að greiða meira en þeim bara, lagalega séð, voru þá að ganga lengra en lögin kváðu á um. Þ.e. því ekki augljóst, að réttarkrafa myndist í þessu samhengi, varðandi greiðslur umfram þ.s. reglur kveða á um, þó svo e-h ríki hafi kosið að greiða umfram en önnur ekki, þ.s. þau voru eftir allt saman, sjálf að ganga lengra en reglur kveða á um. En, til vara, ef niðurstaða væri að sú krafa stæðist, þá er það ekki endilega augljósasta útkoman, að dæma þessar svokölluðu fullu greiðslur. Það væri einnig hægt að krefjast þess, að Ísland afnæmi misréttið með öðrum hætti, t.d. með því að nema úr gildi þann verknað, er niðurstaða væri um að hefði framkallað þann misrétt. Ég held, að þessi ábending, sé dálítið notuð í pólit. tilgangi. ------------------------- Mín skoðun, er að helsta von okkar, til að endurreisa hagkerfið, sé minnkun skulda. Við verðum einfaldlega að sleppa eins billega frá Icesave málinu, og nokkur kostur er, til að Ísland geti forðast ríkisgjaldþrot. Síðan, gleyma menn oft réttlætiskröfu næstu kynslóða ísl. um mannsæmandi líf, þ.e. að núverandi kynslóð, sökkvi þjóðinni ekki í svo djúpt fen, að ekki verði komist úr því um langan aldur. Það felst engin aukning réttlætis í því, að við sökkvum okkur, það djúpt. Einnig, þarf að endurskoða þá grunnhugmynd, að rétt sé að byggja upp gjaldeyrisvarasjóð með lánsfé. Mér, finnst það rökfræðilega ekki ganga upp. --------------------- VIð erum enn, í alvarlegri hættu á að ríkið fari í greiðsluþrot. Þ.e. ekki endir alls, en þ.e. þversögn að halda því fram, að aukning skulda minnki hættuna á þeirri útkomu, eins og Samfó liðar halda fram. Þvert á móti, þá snúast útreikningur á greiðslugetu, um útreikninga á vaxtagjöldum vs. tekjustofn, bæði til nútíðar og framtíðar, þannig að aukning skulda og þ.m. vaxtagjalda, augljóslega skaðar stöðu ríkissjóðs, og þannig einnig getu hans til að standa undir öðrum skuldum. --------------------- Hagfræðilega séð, er það slæmt að útlit er nú fyrir, að ekki verði af álversframkvæmdum á næsta ári. Skv. fjármálaráðuneyti, eykur það eitt efnahagssamdrátt í 4,7% á næsta ári. En, þá er væntanlega eftir að reikna með, samdráttaráhrifum þeirra efnahagsaðgerða er eru boðaðar af ríkisstjórninni, í fjárlagafrumvarpinu. Þá má bæta nokkur við þessa 4,7% tölu um samdrátt. Hugsanlega, verður næsta ár, eins slæmt samdráttarár, og þetta ár. Þessar fréttir, gera greiðslustöðu ísl. enn verri, en áður var talið. --------------------------- Það bendir allt í sömu átt. Við verðum að minnka skuldir. Við stöndum ekki undir því að bæta Icesave ofan á allt hitt, sem fyrir er. Kv.

Eru bankarnir á leiðinni á hausinn?

Ég varpa þessari spurningu fram, ekki í neinum hálfkæringi, heldur í alvöru.
----------------------

*Framundan eru mestu afskriftir lána í Íslandssögunni. Enn áætlað, 65% fyrirtækja skuldi meira en þau standi undir. Ríkisstj. viðurkennir að 20% heimila eigi í vandræðum, en vitað er að mun fleiri heimili en 20% eiga í alvarlegum skuldavanda, þ.e. heimili með svokölluð fryst lán, eru flokkuð sem heimili í skilum.

*Vitað er að bankarnir viðhalda rekstri fjölda fyrirtækja, er vonast er eftir að verði rekstrarhæf síðar þegar árar betur. En, á meðan hafa bankarnir af þessu uppihaldi, þ.e. aðföng, laun og flr. verulegan kostnað, sem getur ekki annað en hlaupið á millörðum.

*Fréttir hafa borist um að innlánsreikningar bankanna, séu fullir að fé - þ.e. hátt á annað hundrað milljarða, í inneignum einstaklinga og fyrirtækja. Þetta er ekki góð frétt, þ.e. innlán eru skuldameginn á efnahagsreikningi bankanna, þ.e. þeir hafa einungis af þeim kostnað. Lítil eftirspurn virðist eftir nýjum lánum, til að vega upp öll þessi innlán.

-----------------------

*Sagt er að eigið fé Glitnis og Íslandsbanka sé ríflegt, þ.e. 12% þegar lágmarkið svk. lögum sé 8%. En, þetta þurfum við að vega og meta á móti öllum hinum slæmu fréttunum. Þó borð sé fyrir báru til afskrifta, að umtalsverðu leiti, er það ekki ótakmarkað heldur - og ég ítreka, mestu afskriftir Íslandssögunnar.

*Sagt er einnig, að þessir bankar séu til sölu,,,en sú sala hefur ekki enn farið fram, og persónulega á ég ekki von á að það muni gerast. Því, ef kröfuhafar samþykkja það, þá allt í einu bera þeir ábyrgð á þessum stofnunum, sem fylgir augljóslega nokkur áhætta. Þá þurfa þeir að treysta fjárhagsstöðu þeirra, til að standa undir afskriftum, sem hljómar ekki í mín eyru sem díll er þeir séu líklegir til að velja. ----Hinn díllinn, er að veita viðtöku skuldabréfum, er bankarnir 2. gefa út. Þau eru sárabót, en á móti áhættulaus. Með öðrum orðum, bankarnir borga þeim vexti af þessum bréfum, en á móti þurfa kröfuhafarnir ekki að gera nokkurn skapaðann hlut, nema að skrifa undir lokauppgjörið og þannig einnig loka-afskriftir. Þessi leið hefur þann kost fyrir þá, að viðbótar áhætta er engin. Aftur á móti, er það fé er bankarnir munu greiða þeim, hreinn gróði. Ég held að valið sé augljóst, þ.e. að þeir muni samþykkja að gera bankana 2 að mjólkurkúm sínum, en láta ísl. stjórnvöld sytja eftir með allann vandann og þar með einnig allann kostnaðinn.

-------------------------

Ég held að flest bendi til, að bankakreppan, sé ekki að leisast - þ.e. að endurfjármögnun bankanna, sé á það veikum grunni, að þeir séu enn sem áður, nánast eins mikið lamaðir og áður.

Stór hluti af vandamálinu, er afstaða Seðlabankans er viðheldur óraunsægju vaxtastigi. Á meðan vextir eru svo háir, þá hafa aðilar einfaldlega ekki efni á að taka ný lán, þ.e. sennileg skýring þess, hvers vegna innlánsfé hleðst upp í bönkunum, í stað þess að vera lánað út aftur - eins og vera ber - til að veita bönkunum tekjur, til að nákvæmlega standa undir vaxtakostnaðinum af innlánunum.

Seðlabankinn, er eiginlega orðinn að alvarlegu sjálfstæðu vandamáli, og augljóst virðist að ákvörðun um ráðningu þess manns sem Seðlabankastjóra, er var eiginlegur höfundur hávaxtastefnu síðasta áratugar, var ekki líkleg til að leiða til stefnubreytingar. Ráðningin er því klárlega, mjög misráðin og flest bendir til, að Seðlabankinn muni keyra allt þjóðfélagið, í mklu mun verri samdrátt en þegar er kominn fram.

Að auki, getur hann framkallað, annað gjaldþrot viðskiptabankanna, en stefna hans magnar upp öll hin vandamálin, er bankarnir eiga við að stríða.

--------------------------

Þegar þetta er allt lagt saman, óttast ég að bankarnir lendi í eiginfjárþurrð þegar um mitt næsta ár, jafnvel fyrr.

Þá mun ríkið þurfa að nurla saman í nýja fjárinnspítingu, einmitt þegar það er að reyna að spara 60 milljarða skv. eigin plani í ríkisrekstrinum, og draga þar með úr halla á ríkissjóði.

Einhvern veginn, sé ég ekki dæmið ganga upp, og óttast að líkurnar séu mjög verulega á því, að ríkissjóður komist í greiðsluþrot.

Kv.

Draumar um hækkun krónu, um 30%!

Baldur Péturson, aðstoðarframkvæmdastjóri Endurreisnar- og Þróunarbanka Evrópu (EBRD) í London, hélt því fram í stuttri viðtalsgrein, sem tekin var af Grétari Júníus Guðmundssyni, og byrt í Morgunblaðinu, mánudaginn þann 21. september s.l.; að eitt stærsta velferðarmál fyrir Ísland, þ.e. allt í senn almennings, einka-aðila og hins opinbera-aðila, væri hækkun krónu um 30%, þ.e. upp í þ.s. hann kallaði langtíma-jafnvægisraungengi. Það myndi skila hvorki meira né minna, en lækkun erlendra skulda og aborgana þeirra um 1.000 milljarða króna, eða cirka 14 milljón per 4. manna fjölskyldu.

------------------------------------------

Beinar tilvitnanir:

„Sá vandi sem við er að glíma myndi minnka verulega ef gengi krónunnar væri leiðrétt og styrktist um 30%, þar sem erlend lán og afborganir þeirra myndu lækka um þúsund milljarða (frá 3.400 milljörðum í um 2.400 milljarða króna), og vísitölubundin lán myndu einnig lækka vegna lækkandi verðlags. Skammtímavanda lántakenda mætti minnka með því að miða afborganir við gengi og vísitölu vorið 2008 (teygjulán), til að kaupa meiri tíma þar til gengið hækkar og eðlilegu jafnvægisgengi er náð.“

„Gengisfallið ógnar hratt stórframkvæmdum og undirstöðufyrirtækjum þar sem þau eru sum hver ekki lengur bankahæf hjá erlendum bönkum þar sem eigið fé hrundi niður fyrir viðmiðunarmörk - vegna hruns krónunnar þar sem erlendar skuldir hækkuðu mikið. Gengisfallið veldur einnig mun meiri samdrætti og minni tekjum og því að skera þarf meira niður í útgjöldum ríkis og sveitarfélaga en ella sem um leið magnar niðursveifluna og gerir hana enn erfiðari. Þrátt fyrir að einstaka útflutningsgreinar njóti ávinnings lágs gengis í meiri tekjum hækka erlendar skuldir þeirra meira og heildartjón þjóðarinnar verður mun meira af gengisfallinu en ávinningurinn, eins og blasir við, vegna þess hversu miklu meira þjóðin er skuldsett í erlendum gjaldmiðlum en áður var. Þetta er kjarni vandans, og því er lausn gjaldmiðlavandans og styrking krónunnar svo aðkallandi.“

-----------------------------------------

Að mati Baldurs er eini möguleikinn á að leysa vandann sá að auka trúverðugleika krónunnar og styrkja hana að jafnvægisgengi með samstarfi og samningum við Seðlabanka Evrópu og ESB um fjármála- og gjaldmiðilsstöðugleika. Þetta verði gert á grunni EES-samningsins og umsóknar um aðild að ESB. Eftir það mætti minnka eða afnema gjaldeyrishöftin.

Eins og margir vita, er þetta einmitt stefna Samfylkingarinnar í dag. Nú er rétt, að velta fyrir sér, nokkrum staðreyndum:

• Gjaldmiðlasamstarf Evrópu, skammstafað skv. ensku "ERM II" er eins og margir vita, fordyri að aðild að Evru samstarfinu.
• Skv. lögum ESB, er hægt að sækja um aðild að ERM II, þegar aðildarsamningur hefur tekið gildi, þ.e. eftir að umsóknarríki hefur samþykkt og staðfest með þjóðaratkvæðagreiðslu aðildarsamning, og eftir að öll 27 aðildarríki ESB hafa samþykkt og þing þeirra einnig staðfest, þann sama aðildarsamning.
• Olli Rehn, stækkunarstjóri ESB, hefur staðfest það, aðspurður, að Framkvæmdastjórnin eigi aldrei frumkvæði að því, að leggja til undantekningar frá reglum eða lögum Sambandsins.
• Skv. ERM II, fær gjaldmiðill +/- 15% vikmörk, og seðlabanki Evrópu (ECB) kemur til aðstoðar, ef viðkomandi gjaldmiðill virðist ætla að sveiflast út fyrir þau mörk.

Hvað hefur áhrif á gengi gjaldmiðils?

1. Sterkur gjaldeyrisvarasjóður, en sjóðir sem slíkir eru vanalega eignasjóðir, byggðir upp í gegnum eitthvert árabil, með skattfé. Ef hann er nægilega stór, til að teljast trúverðugur sveiflujöfnunarsjóður, en akkúrat hvaða stærð þ.e. er umdeilt atriði, getur slíkur sjóður aukið trúverðugleika tiltekins gjaldmiðils, með þeim hætti að með honum eru skarpar gengissveiflur rúnnaðar af, og þannig aðstoðar hann við það verkefni, að halda genginu nálægt skilgreindu jafnvægisgengi, þannig er gengisóvissa lágmörkuð og einnig kostnaður atvinnulífs og annarra, er þurfa reglulega að versla með verulegar upphæðir í öðrum gjaldmiðlum, einnig lágmarkaður. Almennt séð, er þetta mjög jákvætt, meðan kerfið virkar. En, ósannað er að sjóður tekinn að láni, skv. stefnu núverandi ríkisstjórnar, virki með sama hætti og eignasjóður, þ.s. skili sama aukningu trúverðugleika,
2. Trú á hagkerfið, þ.e. atvinnulífið. Gjaldmiðillinn, er að mjög mörgu leiti, byrtingarmynd þess hvort aðilar, hafi trú á viðkomandi hagkerfi eða ekki. En, þegar trúverðugleiki hagkerfis er góður, þá streymir inn fé til fjárfestinga, og einnig hagkerfið sjálft gengur vel, þ.e. mikið er framleitt. Því fylgir að öllu jöfnu, sterkur gjaldmiðill, þ.s. innstreymi fjármagns styrkir gjaldmiðil og það gerir einnig, styrkur atvinnulífsins - þ.e. öflugur útflutningur og sterkt atvinnustig.
3. Fjármagnsstreymi. Eins og kom fram að ofan, er það mjög tengt trúnni á hagkerfið. En, innstreymi fjármagns eykur eftirspurn eftir gjaldmiðlinum, og ef ekki er prentað á móti þá hækkar gjaldmiðillinn í verði. Mikið af þessu átti sér stað, þegar bóluhagkerfið ísl, var í hámarki, en þá gleymdu menn að þ.e. hægt að hafa of mikið af góðu. Í dag erum við að upplifa það öfuga, og sennilega næstu ár, þ.e. stöðugt útstreymi fjármagns. Ástæðan er gríðarlega erfið skuldastaða. Einmitt það fjármagnsútstreymi lækkar gengi krónunnar. Skuldir í erlendum gjaldmiðli, er hægt að borga með gjaldeyrisafgangi - en gjaldeyrisafgangar vanalega hverfa hér á landi cirka 2. árum eftir að hagvöxtur hefst á ný, sbr. Skýrslu Hagfræðistofnunar HÍ um Icesave. Þá er eftir, að skipta krónutekjum yfir í erlenda mynnt, þ.e. taka fé úr hagkerfinu. Þá annaðhvort minnkar fé í umferð, sem er klassísk samdráttaraukandi aðferð ef á að hægja á þenslu sem er ekki gott akkúrat í dag, eða að krónur eru prentaðar á móti - sem setur þá í staðinn, þrýsting á gengið niður-á-við, þ.e. stuðlar að verðfalli krónunnar. Seinni aðferðin er líklegri. Einka-aðilar, er ekki hafa krónutekjur, og einnig sveitarfélög, geta einungis greitt af sínum erlendu skuldum með þessum hætti. Þessi skuldastaða, mun því fullkomlega fyrirsjáanlega, stuðla að lággengi krónunnar, sennilega næsta áratuginn og jafnvel áframhaldandi lækkun gengis hennar, þ.e. ef eins og flest bendir til hagvöxtur verður slakur yfir sama tímabil.
4. Greiðslustaða, þ.e. geta hagkerfisins til að standa undir skuldum, þessa stundina er hún mjög viðkvæm, þ.e. kominn niður í BBB hjá Moodies, sem er lægsti flokkur í B. Horfurnar eru enn metnar neikvæðar, sem bendir til að líkur á lækkun mats í C flokk, séu verulegar. Það þarf einnig að hafa í huga, að greiðslustaða þjóðfélagsins alls hefur mjög mikið að segja, þ.e. nettó skuldastaða ríflega 3.5 þjóðarframleiðslur, skv. mati Seðlabanka Ísl. Þetta hefur að sjálfsögðu áhrif á gengi krónu, því þetta hefur áhrif á allt hitt, þ.e. trúna á hagkerfið, vilja fjárfesta til að fjárfesta, o.s.frv. Margir spekingar hjá ríkinu, láta eins og skuldir annarra en ríkisins, komi því ekki við. En, þ.e. ekki rétt, þ.s. ríkið þarf að keppa við óopinbera aðila um þá takmörkuðu auðlind, sem gjaldeyririnn er sem fæst fyrir útflutning, og þau fyrirtæki greiða að sjálfsögðu fyrst eigin skuldbindingar áður en ríkið á séns að fá sinn skerf. Síðan er það svo, að þeir aðrir aðilar, er skulda í erlendri mynnt, en eru í sömu stöðu og ríkið að hafa ekki eigin gjaldeyristekjur, þurfa einnig að greiða sínar skuldir. Ef mikið af þeim skuldum, lenda í vandræðum þá að sjálfsögðu skaðar það orðstí ísl. enn frekar en orðið er, gerir erlenda fjárfesta enn neikvæðari en þegar er orðinn hlutur, sem getur haft þá byrtingarmynd gagnvart ríkinu að því gangi enn erfiðar að fá lán til að velta eigin skuldum áfram á viðunandi kjörum. Síðan einnig eins og koma fram að ofan stuðla þær skuldir þessara einkaaðila að stöðugu útstreymi fjármagns, er hefur á næstu árum stöðug lækkunaráhrif á gengi krónu.

----------------------------------------------

Baldur vill skilvirkari gjaldeyrishömlur, t.d. skiptiskyldu á erlendum gjaldeyri vegna útflutnings yfir í íslenskar krónur á innlendum gjaldeyrismarkaði, í því markmiði að styrkja krónuna sem allra fyrst, lækka verðbólgu og erlendar skuldir og gera mögulegt að lækka vexti mun fyrr en ella.

Ef slíkar hömlur myndu virka, þá gætu þær sannarlega skilað inn meira fjármagni en ella, sem myndi þá vega upp á móti því gjaldeyrisútstreymi sem er til staðar, og þannig sannarlega hið minnsta dregið úr þrýstingi til lækkunar krónu.

En, ég tek fram, að ég er skeptískur, á að slíkt myndi raunverulega virka. Eins og vitað er, þá fara viðskipti útflutningsaðila í gegnum gjaldeyrisreikninga, sem mörg þeirra hafa komið sér upp í erlendum bönkum, frekar en í Seðlabankanum. Fyrir þau, eru slíkir reikningar, miklu mun öruggari þ.s. þá eru þau með reikninga í bönkum er njóta trausts, sem þíðir að þau geta fengið fyrirgreiðslu út á þá reikninga, sem langt í frá er öruggt að þau myndu fá út á sambærilega reikninga hérlendis. Þessir reikningar, eru því mikið hagræði fyrir okkar útflutningsaðila, sem eðlilega gera sér far um að tryggja eigin stöðu, sem mest þeir geta. Spurningin hér er, hve góð tæki ríkisstjórnin og Seðlabankinn hefur, til að vita akkúrat hvar þessi fyrirtæki viðhalda þessum reikningum, og hvaða fjármuna-streymi akkúrat, fer þar fram? En, hið augljósa er að sjálfsögðu að þessi fyrirtæki, afhenda ekki fjármuni fyrr en eigin skuldbindingar hafa verið tryggðar, þ.e. borgað af þeirra eigin erlendu lánum.

Með öðrum orðum, hef ég ekki trú á, að hertar reglur ásamt hertum viðurlögum, muni skila umtalvert auknu gjaldeyrisinnstreymi, til að vega upp á móti óhjákvæmilegu stöðugu útstreymi fjármagns úr hagkerfinum, eins og ofan er útskýrt.

----------------------------------------------------

Þá kem ég aftur að draumnum, um hækkun krónunnar um 30%, sem ég tek fram, að ég tel mjög litlar líkur á að geti átt sér stað. En, eins og ég hef útskýrt, þá veldur skuldastaða þjóðfélagsins í erlendum gjaldeyri, stöðugu útstreymi fjármagns úr hagkerfinu. Á meðan að á góðærinu stóð, var öflugt innstreymi fjármagns á móti, en í dag eru erlendir fjárfestar fráhverfir Íslandi og áhugi erlendra aðila á ísl. krónubréfum einnig horfinn, svo að innstreymi fjármagns hefur stórlega minnkað. Afleiðingin er að í dag, er viðvarandi nettó útstreymi, og eins og var útskýrt að ofan, sem mun halda áfram svo lengi sem skuldastaða okkar minnkar ekki mjög verulega, því ekki eru efnahaghorfur í heiminum slíkar að einhverjar líkur virðist vera að öflugur hagvöxtur komist á, hvort sem er í Evrópu eða Bandaríkjunum, á næstu árum, sbr. Paul Krugman.

Síðan kem ég aftur að Evrópusambandinu (ESB), en eins og Olli Rehn sagði, á það ekki frumkvæði að því að gera undantekningar frá aðalreglu. Gagnvart gjaldmiðlamálum, þá er gildandi aðferð sú að aðildarríki fái aðild að ERM II, eftir að aðild er um garð gengin. Ekki get ég séð, að þó svo að Ísland fari fram á undantekningu vegna alvarlegrar gjaldeyriskreppu og mjög erfiðra fjárhagslegra aðstæðna, að nokkur möguleiki sé til þess að ESB geti gengið lengra en að beita viðmiðum ERM II, þ.e. að veita það skjól sem fælist í -/+ 15% vikmörkum.

Það ber að hafa í huga, að undantekningar verða að fá einróma samþykki aðildarríkjanna 27.

Sannarlega, myndi slíkt bæta stöðu krónunnar eitthvað, en það breytir ekki þeirri grunnstöðu að við skuldum allt of mikið, þannig að flest bendir til að nettó fjárútstreymi myndi halda áfram, um eitthvert árabil hvernig sem þessu veltur. Þ.e. því, að mínu mati, ekki í kortunum að gengi krónunnar hækki að einhverju verulegu marki, yfir það tímabil, jafnvel þó við reiknum með að fá þessa tilhliðrun frá ESB, sem við getum að mínu mati ekki reiknað með sem nándar nærri öruggu í ljósi að slík tilhliðrun þarf að fá einróma samþykki allra 27 aðildarríkja, en er samt ekki fullkomlega útilokað að fáist.

Slæmar efnahagshorfur í heimshagkerfinu, verða þá einnig óbreyttar þær sömu, sbr. Paul Krugman, sem takmarkar möguleika okkar til hagvaxtar.

-------------------------------------------------------------

Niðurstaða mín er í stuttu máli sú, að þó það væri vissulega huggulegt ef gengi krónunnar hækkaði um 30%, eins og Baldur Pétursson talar um, þá séu líkur þess að það gerist hverfandi, í ljósi raunstöðu ísl. og einnig burtséð frá því, hvort við fáum sérstaka tilhliðrun frá ESB eða ekki.

Kveðja

Reddum öllu, með því að taka meiri lán og með því að eyða Lífeyrissjóðunum!!

Einhvern veginn, virðast ísl. stjórnvöld vera pikkföst, í hugsunarhætti góðærisins, þ.s. litið var á lán svipuðum augum og sjálfsaflafé er viðkomandi hafði unnið sér inn, þ.e. eins og um eigin fé væri að ræða en ekki lánsfé. Eitt sem var líka einkenni, gróðæriskónganna er keyrðu atvinnulífið í rúst, var sú hugsun að sjóðasöfnun væri af hinu ílla. Hvar sem þeir fundu sjóði, sem tekið hafði mörg ár að safna, töluðu þeir um óvirkt fjármagn, sem greinilega var í þeirra augum mjög slæmur hlutur, og þörf fyrir að virkja það, þ.e. að þeir kæmust sjálfir yfir það, til að eyða því í misvitrar fjárfestingar. Svo nú í dag, þegar ekki bara okkar bóla er sprunginn, heldur einnig bólan sem einnig var til staðar í heimshagkerfinu, standa fyrirtæki eftir í sárum, eftir þessa kóna, rúin af eygin fé, en ofhlaðin skuldum, allir sjóðir tæmdir og fjárfestingarnar, að mestu tapaðar. Hvarvetna sviðin jörð. Hvers vegna nefni ég þessi tvö atriði?

-------------------------------

Sko, lausnir stjórnvalda, virðast í grófum dráttum vera, að redda öllu með því að taka frekari lán, sbr. lánin frá AGS og Norðurlöndunum og fleirum, samanlagt hvorki meira né minna en 40% af áætluðum skuldum ríkisins í erlendri mynnt á næstu árum; og hins vegar, með því að spreða þeim síðasta sjóði sem eftir er, þ.e. lífeyrissjóðunum, í misvitrar framkvæmdir, til að auka atvinnustig til skamms tíma, þ.e. óþarft Háskólasjúkrahús, Búðarhálsvirkjun, og síðan vegaframkvæmdir. Samtals, vel yfir 100 milljörðum.

--------------------------------------------

Hvenrnig fara Lífeyrissjóðirnir að þessu? Ekki sitja þeir með þvílíkar upphæðir í lausafé. Þeir þurfa annaðhvort að slá lán, eða að selja eignir. Hvorir tveggja eru slæmir kostir, þ.s. lán til alls, sem ísl. er, eru mjög dýr akkúrat núna vegna hrunsins, og þess slæma orðspors er fer af Íslendingum í viðskiptum, þessa stundina. Á hinn bóginn, vegna þess að heimurinn er enn í kreppu, þó ef til vill sé farið að sjást fyrir endann á þeirri kreppu, þá er ljóst að enn eru öll verð, er fást fyrir eignir "depressed", þ.e. kreppt saman af kreppunni. Valið er á milli, lána er munu kosta Lífeyrissjóðina langt yfir 100 milljörðum, annars vegar - og - hins vegar, að fá fram lausafé með því að selja miklu meiri verðmæti en 100 milljarðar, miðað við ókreppt verðmæti þeirra eigna í eðlilegu árferði. Þetta er vitfyrring, segi ég. Ég er ekki að segja, að alls ekki undir nokkrum kringumstæðum, komi til greina að nota fé Lífeyrissjóða. En, arðsemiskrafa þess sem er gert fyrir það fé, þarf að vera há, svo sjóðirnir tapi ekki á öllu saman. Við erum hér, að tala um lífeyrisrétt þjóðarinnar, kjör þeirra er hafa skilað sínu, en einnig þeirra sem í dag eru að borga í sjóðina. Þ.e. ekkert minna en bilun, að setja þetta í hættu. Að mínu viti, kemur Háskólasjúkrahús ekki til greina - arðsemin langt frá því að vera ásættanleg. Vel hægt að notast við núverandi byggingar áfram, með einhverjum örfáum milljörðum í lagfæringar. Virkjun, gæti komið til greina, ef hún væri alfarið í eigu sjóðanna, og ef þ.s. rafmagnið er notað fyrir, hefur mikla þjóðhagslega arðsemi. En annað sem hefur verið nefnt, kemur ekki til greina fyrir utan hugmynd norsks fjárfesta, að hafa samvinnu við Lífeyrissjóðina, um að setja upp nokkurskonar nýsköpunar-fjárfestingar-sjóð. En, eins og ég sagði, arðsemiskrafan þarf að vera há, einmitt vegna þess, hvað það er dýrt í dag fyrir sjóðina að losa veruleg fjármagn.

----------------------------------------

Varðandi gjaldeyrislánin, þ.e. lánin sem eiga að fara í það að byggja upp varasjóð upp á cirka 1.100 milljarða, þá eins og kom vel fram í Sylfri Egils í dag, virðast menn alveg fastir í þeirri hugsun, að við verðum að fá þessi lán, til að losa hluti úr frosti. En, er það svo?

-----------------------------------------

Hvað hefur áhrif á gengi gjaldmiðils?

• Gjaldeyrisvarasjóðir, eru vanalega eignasjóðir, sem ríki byggja upp yfir eitthvert árabil, fyrir skattfé. Hvernig, geta menn haldið því fram, að lánsfé sé sjóður? Er þetta ekki nákvæmlega hugsun 2007? Það þarf eftir allt saman, að borga af þeim lánum, og þ.s. ríkið hefur ekki eigin gjaldeyristekjur. Skuldir í erlendum gjaldmiðli, er hægt að borga með gjaldeyrisafgangi - en gjaldeyrisafgangar vanalega hverfa hér á landi cirka 2. árum eftir að hagvöxtur hefst á ný, sbr. Skýrslu Hagfræðistofnunar HÍ um Icesave. Þá er eftir, að skipta krónutekjum yfir í erlenda mynnt, þ.e. taka fé úr hagkerfinu. Þá annaðhvort minnkar fé í umferð, sem er klassísk samdráttaraukandi aðferð ef á að hægja á þenslu sem er ekki gott akkúrat í dag, eða að krónur eru prentaðar á móti - sem setur þá í staðinn, þrýsting á gengið niður-á-við, þ.e. stuðlar að verðfalli krónunnar. Seinni aðferðin er líklegri. Þá eru menn komnir með þá skemmtilegu hringavitleysu, að það þarf stöðugt að eyða hluta af þeim láns-sjóði, til að gera ekkert annað en að vega á móti því að það hvernig hann var búinn til, stuðlar að lækkun krónunnar. Þannig minnkar hann smám saman, alveg með sama hætti og lán sem þú tækir sem einstaklingur minnkar smám saman, ef þú hefðir lagt það inn á eigin reikning og kostnaðurinn við það að taka það væri smám saman sjálfvirk tekinn af þeim sama reikningi. Sjálfsagt, í einhverjum skilningi, meðan það lán endist, getur það virkað að einhverju leiti sem varasjóður. Auðvitað, ef þú notar það sem slíkan, þá þurrkast það upp enn hraðar - síðan á endanum, þarftu að borga lánin upp, hvort sem þú er búinn að eyða þeim öllum eða ekki, yfir það tímabil sem þú ætlar þér að nota lánið sem sjóð. Stóra spurningin, er sú hvort þ.e. virkilega þörf á þessu?
• Trú á hagkerfið, þ.e. atvinnulífið. Gjaldmiðillinn, er að mjög mörgu leiti, byrtingarmynd þess hvort aðilar, hafi trú á viðkomandi hagkerfi eða ekki. En, þegar trúverðugleiki hagkerfis er góður, þá streymir inn fé til fjárfestinga, og einnig hagkerfið sjálft gengur vel, þ.e. mikið er framleitt. Því fylgir að öllu jöfnu, sterkur gjaldmiðill, þ.s. innstreymi fjármagns styrkir gjaldmiðil og það gerir einnig, styrkur atvinnulífsins - þ.e. öflugur útflutningur og sterkt atvinnustig.
• Fjármagnsstreymi. Eins og kom fram að ofan, er það mjög tengt trúnni á hagkerfið. En, innstreymi fjármagns eykur eftirspurn eftir gjaldmiðlinum, og ef ekki er prentað á móti þá hækkar gjaldmiðillinn í verði. Mikið af þessu átti sér stað, þegar bóluhagkerfið ísl, var í hámarki, en þá gleymdu menn að þ.e. hægt að hafa of mikið af góðu. Í dag erum við að upplifa það öfuga, og sennilega næstu ár, þ.e. stöðugt útstreymi fjármagns. Ástæðan er m.a. gríðarlega erfið skuldastaða. Einmitt það fjármagnsútstreymi lækkar gengi krónunnar, eins og var útskýrt að ríkið mun neyðast til að prenta peninga til að mæta útstreyminu svo almennt peningamagn skreppi ekki stöðugt saman, og skortur á innlendu fjármagni verði of mikill sem myndi magna innlendan samdrátt enn meira. Þessi skuldastaða, mun því fullkomlega fyrirsjáanlega, stuðla að lággengi krónunnar, sennilega næsta áratuginn og jafnvel áframhaldandi lækkun gengis hennar, þ.s. ef hagvöxtur verður slakur yfir sama tímabil. *Greiðslustaða, þ.e. geta hagkerfisins til að standa undir skuldum, þessa stundina er hún mjög viðkvæm, þ.e. kominn niður í BBB hjá Moodies, sem er lægsti flokkur í B. Horfurnar eru enn metnar neikvæðar, sem bendir til að líkur á lækkun mats í C flokk, séu verulegar. Það þarf einnig að hafa í huga, að greiðslustaða þjóðfélagsins alls hefur mjög mikið að segja, þ.e. nettó skuldastaða ríflega 3.5 þjóðarframleiðslur, skv. mati Seðlabanka Ísl. Þetta hefur að sjálfsögðu áhrif á gengi krónu, því þetta hefur áhrif á allt hitt, þ.e. trúna á hagkerfið, vilja fjárfesta til að fjárfesta, o.s.frv. Margir spekingar hjá ríkinu, láta eins og skuldir annarra en ríkisins, komi því ekki við. En, þ.e. ekki rétt, þ.s. ríkið þarf að keppa við óopinbera aðila um þá takmörkuðu auðlind, sem gjaldeyririnn er sem fæst fyrir útflutning, og þau fyrirtæki greiða að sjálfsögðu fyrst eigin skuldbindingar áður en ríkið á séns að fá sinn skerf. Síðan er það svo, að þeir aðrir aðilar, er skulda í erlendri mynnt, en eru í sömu stöðu og ríkið að hafa ekki eigin gjaldeyristekjur, þurfa einnig að greiða sínar skuldir. Ef mikið af þeim skuldum, lenda í vandræðum þá að sjálfsögðu skaðar það orðstí ísl. enn frekar en orðið er, gerir erlenda fjárfesta enn neikvæðari en þegar er orðinn hlutur, sem getur haft þá byrtingarmynd gagnvart ríkinu að því gangi enn erfiðar að fá lán til að velta eigin skuldum áfram á viðunandi kjörum. Síðan einnig eins og koma fram að ofan stuðla þær skuldir þessara einkaaðila að stöðugu útstreymi fjármagns, er hefur á næstu árum stöðug lækkunaráhrif á gengi krónu, sem væntanlega stendur til að mæta með gjaldeyrisvarasjóði - eða hvað?

------------------------------------------

Ef málin eru skoðuð í samhengi, eins og ég hef nú gert, í stuttu máli - þá held ég að það verði bersýnilegt, að núverandi stefna, er ekki skynsamleg. Það eru ekki bær svör, sem koma, að ef aðilar hafi ekki rétt flokksskýrteini, þá séu þeirra aðvaranir sjálfvirkt ómarktækar. Slík svör, bera vott að menn eru rökþrota, og kjósa þess í stað, að hleypa málum á dreif. Stóra vandamálið í dag, eru hve háar skuldir - ekki bara ríkisins, heldur einnig - þjóðfélagsins alls, eru orðnar. Stóra málið, er því að lækka þær skuldir sem mest við meigum, en ekki að bæta þar ofan á öðrum 1.000 milljörðum. Eins og sést að ofan, má gjaldeyrisvarasjóður síns lítils, ef hinir þættirnir sem ég hef nefnt, eru í ólagi. Ég tala ekki um, í ólagi allir á sama tíma. Í því tilviki, þá einfaldlega breytir sá sjóður nokkurnveginn engu um hegðun krónunnar, þ.e. ef hugsunin er að koma gengi hennar upp. Miklu fremur, skapar sá sjóður enn frekari hættu á nýju gengishruni, þ.s. þessi gríðarlega skuldaaukning í erlendri mynnt, getur ekki annað en gert greiðslustöðu Ísl. enn tæpari en áður. Greiðslumat Ísl. er það tæpt, að ekki má miklu muna, að það fari yfir B múrinn yfir í C, þ.e. ruslflokk. Þá er gríðarleg hætta á, að af stað fari atburðarás er endar í gjaldþroti.

---------------------------------------------

Hættum að gera frekari mistök, þ.e. spreðum ekki lífeyrissjóðunum í einhverja vitleysu sem engu reddar, og hættum að taka lán til að byggja upp sjóð, sem vonlaust er að geti híft upp gengi krónunnar, eins og málum er háttað.

Kv.

Mun réttlætið sigra eða tapa?

Mikið hefur verið rætt og ritað um hvað á að gera fyrir skuldugar fjölskyldur þessa lands.

Ríkisstjórnin hefur flaggað þeirri niðurstöðu Seðlabankans, að 80% fjölskyldna séu í skilum, á meðan að 20% sé það ekki. En, til þeirra er standa í skilum, teljast þær fjölskyldur, er hafa fryst lán sín. Það gera menn ekki, ef þær skuldir eru viðráðanlegar.

Augljóst er því, að fleiri en 20% fjölskyldna er í skuldavandræðum. 20% er 1/5 fjölskyldna, en við getum hæglega verið að tala um 1/3 fjölskyldna, þ.e. cirka 33%.

En vandinn er enn erfiðari en það, þ.s. að af þessum 33% sem hugsanlega er nálægt réttri tölu, er að finna mjög hátt hlutfall ísl. barnafjölskyldna í dag, en þ.e. einmitt barnafjölskyldur sem eru á því þróunarstigi í lífi sínu að vera skuldugar, vegna þess að hafa stækkað við sig, ekki svo mörgum árum fyrr.

Ef rétt heildarhlutfall, er rúmlega 30%, hugsanlega nálægt 33%, þá verður að teljast hæsta máti líklegt, að hlutfall barnafjölskylda í þeim hópi sé enn hærra, sennilega nálægt 50/50.

En, veltum nú fyrir okkur, afleiðingum þess, að nálægt helmingi núverandi barna, muni alast upp við minni efni, en foreldrar þeirra gerðu, en þ.e. að ef einhvers konar almenn skuldaniðurfelling að hluta, verður ekki framkvæmd. Þá erum við að tala um, að þessi börn muni hafa ekki bara minni efni, heldur einnig minni tækifæri. Síðan má einnig reikna með hærri tíðni félagslegra vandamála, en tíðni þeirra hækkar að jafnaði við minni efni.

Reiknum inn að auki, að barnafjölskyldur eru vanalega sá hópur er stendur á baki við hvað hæst hlutfall af veltu samfélagsins, þ.e. aðal vinnualdurinn, öll eyðslan sem þarf að standa undir vegna blessaðra barnanna, o.s.frv. Þannig, að ef nálægt helmingi barnafjölskyldna, verða fyrir svo alvarlegu áfalli, sem þær standa frammi fyrir í dag, þá getur virkilega munað svo um munar um þau áhrif, sem þá verða til framtíðar, á ísl. þjóðfélag.

Þá erum við ekki einungis að tala um félaglegu hliðina, heldur einnig minni framtíðar hagvöxt, minni framtíðar tekjur ríkisins, og að auki, vegna minni framtíðar hagvaxtar þjóðfélag er hefur í heildina minna til framtíðar.

Punkturinn, er sá, að ef allt er tekið inn í reikninginn, þ.e. ekki bara vandamál dagsins í dag, heldur líklegar afleiðingar dagsins á morgun; þá sennilega er miklu mun ódýrara fyrir ísl. samfélag, að gera frekar stóra almenna skuldaniðurfellingu.

Sleppum þessum IMF lánum, lánunum frá Norðurlöndunum; whoha, minnka skuldir um nær 1.000 milljarða - og þá getum við þess í stað, gert eina stóra skuldaniðurfellingu. Fyrir þá sem tóku lán í erlendri mynnt, þarf ríkið að kaupa þau, og síðan að færa niður. Fyrir aðra er voru með verðtryggð krónulán, er hægt að beita einni almennri niðurfellingu. Þetta samanlagt mun sennilega ekki hækka skuldir þjóðarinnar eins mikið, jafnvel þó almenna niðurfelling verðtryggðra lána yrði 33%, en ekki 20%.

Þessi skuldaniðurfelling, að sjálfsögðu dugar ekki alveg öllum. Einhver gjaldþrot verða samt, þ.e. gjaldþrot þeirra er raunverulega höguðu sér af stórfelldur fjárhagslegu gáleysi. En gjaldþrotum mun samt stórfækka, og þannig minnka þau framtíðar félagslegu vandamál, og einnig sá þjóðfélagslegi kostnaður sem mun annars fylgkja þeim gjalþrotum. Síðan, fyrir aðra, þá er hefðu ekki orðið gjaldþrota. Þeir sem teljast geta borgað, verður allt í einu meira borð fyrir báru en áður; og sem er þá einfaldlega, vítamínsprauta fyrir atvinnulífið, þ.s. þá getur almenn eyðsla aukist á ný. Það mun vera hraðasta leið sem hægt er að fara, til að slá á atvinnuleysið.

Ég fullyrði, að hraðari vítamínsprautu fyrir atvinnulífið, er ekki hægt að finna. Mun skila miklu meiri jákvæðum áhrifum fyrir hagkerfið og þjóðfélagið allt, heldur en eyðsla fjármagns lífeyrissjóða, í framkvæmdir - sem hugmyndir eru uppi nú.

Svo, hvað er ekki réttlátt við þessa leið?

Bendi fólki, er telur þetta óréttláta leið, á að lesa eftirfarandi frétt á Visi.is:
http://www.visir.is/article/20090919/VIDSKIPTI06/845234713

Síðan er einnig þessi frétt áhugaverð, en Ragnar H. Hall, telur dómstólaleiðina vel mögulega:
http://www.ruv.is/heim/frettir/frett/store64/item299571/

Kv.

Bretar og Hollendingar, samþykkja ekki fyrirvara Alþingis!

Niðurstaðan, ef marka má fréttir dagsins, sem ekki hafa alveg verið kýrskírar, er að Bretar og Hollendingar, samþykki ekki þá niðurstöðu sem Alþingi komst að, um fyrirvara við Icesave.

En, í stað þess, að loka öllu í lás, virðist sem að þeir hafi komið með gagntilboð, þ.e. að sumir fyrirvara verði samþykktir, en aðrir ekki. Ljóst virðist, að þeir þverneiti að samþykkja þann fyrirvara, að eftistöðvar lánsins falli niður, eftir 15 ár- ef það þá verður ekki fullgreitt.

Hvað skal segja? Ef Þetta er rétt skilið, virðast Bretar og Hollendingar, raunverulega auðsýna miklu mun meiri sveigjanleika, en aðstoðarmaður Fjármálaráðherra og Fjármálaráðherra, héldu ítrekað fram, í gegnum alla Icesave deiluna á Alþingi; þ.e. sú fullyrðing, að ekki væri hægt að endursemja um Icesave. Einnig, að sá samningur, sem náðst hefði, væri sá besti, er hægt væri að ná fram, miðað við aðstæður.

Ljóst, virðist að þau ummæli, falli nú öll, dauð og ómerk.

Hvað kemur svo, útlitið virðist benda til, að nú fari fram raunverulegar samningaviðræður milli sendimanna, Breta og Hollendinga, og Alþingis.

Hver veit, ef til vill, stefnir í miklu mun þolanlegri niðurstöðu, á Icesave deilunni, en útlit var fyrir í upphafi.

Þ.e. - svo fremi - að rétt hafi verið frá sagt, í fréttum.

Ef einhverjar efasemdir hafa enn verið til staðar um það, þá ættu þær að þagna nú - um það að upphaflegi samningurinn, hafi verið virkilega ömurlegur, svo ömurlegur, að hann verði samningamönnum þeim er fóru út fyrir Íslands hönd, og einnig núverandi ríkisstjórn; til ævarandi háðungar!

Kv.

Ríkisstjórnin hvetur til spillingar!

Fyrst, til að fyrirbyggja misskilning, á ég ekki við, að ríkisstjórnin, sé vitandi vits að stuðla að spillingu, frekar að spilling sé líkleg afleiðing tiltekinna aðgerða hennar.

Fyrst, smá umfjöllun um nýjasta útspil ríkisstjórnarinnar; þ.e. tekjutenging greiðslna af lánum, einkum húsnæðislánum, almennings.

Hvernig, tengi ég hvata til spillingar, við þetta? Svarið er einfalt, að þ.s. þú greiðir minna af lánum, eftir því sem tekjur þínar eru minni, þá skapar það hvata til að fela það gagnvart ríkinu, með öllum tiltækum ráðum, hverjar tekjur þínar eru, ef þú ert einn af þeim sem skulda slíkar upphæðir, að þú átt rétt á að komast inn í þetta nýja fyrirkomulag. Þar getur verið um, aukningu svartrar vinnu, en einnig einfaldlega að menn fara að beita brögðum til að láta líta út, að launatekjur séu lægri en þær eru, þ.e. skattsvik.

Eins og flestir vita, þá er hvatning til skattsvika, af nokkrum hugsanlegum rótum. Fyrst það augljósa, hrein græðgi. En, aðrir hvatar geta komið til, sem dæmi, geta skattahækkanir, fjölgað þeim sem telja skattkerfið, ósanngjarnt, sem getur leitt fólk til skattsvika sem einhvers konar hefndarráðstöfun, viðkomandi einstaklings, er réttlætir sig á þeim grunni, að kerfið sé ranglátt. Síðan getum við bætt við hinum nýja hvata sem ríkisstjórnin virðist ætla að búa til, en þá getur hugsanlega munað verulega fyrir lífskjör fjölskyldna viðkomandi einstaklinga, að fela hluta tekna sinna.
----------------------------------

Áhugavert, er að ríkisstjórnin, hefur í reynd nú, ítrekað vegið í sama knérunn, þ.e. gagnvart þeim sem taldir eru HIN BREIÐU BÖK.

*Tekjutengingar bóta, svo sem barnabóta og einnig vaxtabóta, hafa verið auknar - sem felur í sér rauntekjulækkun fyrir hin svokölluðu BREIÐU BÖK.

*Skattar á svokallaðar, hærri tekjur, hafa auk þessa verið hækkaðir.

*Nú, bætist enn eitt við, þ.e. tekjutenging afborgana, sem leiðir óhjákvæmilega til enn frekari hlutfallslegrar tekjuskerðingar þessa hóps.

Umtalsverðar líkur verða því að teljast á því, að þess hópur - HIN BREIÐU BÖK - upplifi það þannig, að ríkisstjórnin sé einfaldlega óvinur þeirra. Með öðrum orðum, upplifi aðgerðir þessar, þegar allt er tekið saman, sem freklega árás á þeirra lífskjör. Þeir séu sem hópur, sérstaklega tekinn fyrir.

Ábendingin, er sú, að ef þetta er rétt, þá getur einmitt sú reiði gegn ríkisstjórninni, sem líkleg er til að vera til staðar, meðal þessa hóps, verið öflugur hvati til að beita ólöglegum aðgerðum, t.d. skattsvikum, til að rétta sinn hlut, gagnvart ríkisstjórninni.
-----------------------------------

Við verðum að muna, óvarlegt er að ganga með áberandi hætti harkalegar gegn, tilteknum þjóðfélagshópum, en öðrum. Sérstaklega, getur það skapað mögulega háskalega stöðu, ef stór og/eða áhrifamikill þjóðfélagshópur upplifir það þannig, að stjórnvöld séu beinlínis, að vinna skipulega gegn þeirra grunnhagsmunum, þ.e. efnahag og velferð.

Málið er, að ef öflugir hópar, fara að upplifa sig með þeim hætti, að stjórnvöld séu þeim óvinveitt, þá skapast mjög öflugur hvati hjá þeim tilteknu hópum, til að beita ólöglegum úrræðum, til að rétta sinn hlut.

-------------------------------------

Mig grunar, að stjórnvöld séu ekki einfaldlega að átta sig, á þeirri gríðarlegu reiði, sem er smám saman að byggjast upp, á meðal fólks í milli- og efri-millistétt. Þ.e. fólk, sem hefur tekjur, verulega yfir grunntekjum, án þess að vera endilega, með ofurtekjur.

Flest er þetta einfaldlega, venjulegt fjölskyldufólk, sem býr ekki endilega í flottum villum, t.d. einfaldlega raðhúsum, sem í góðærinu kostuðu hæglega 20 - 40 milljónir, upp í betur statt fólk, er býr í einbýli. Þetta fólk, sér að ríkisstjórnin, hefur skert barnabætur til þeirra, umfram aðra. Það sér að ríkisstjórnin, hefur sennilega tekið alveg af þeim vaxtabætur. Og nú, ætlar hún að auki, að láta það borga meira af húsnæðislánum, en aðra.

Þrjú högg í sama knérunn - sbr. Njálu, þ.s. 3. víg í sama knérunn, voru talin skapa stórfellda hættu, á víðtækum átökum. Ég reikna nú ekki með mannvígum, en veruleg hætta er á, að nýjar aðgerðir ríkisstjórnarinnar, muni vera upplifuð af þessum hópum, sem enn eitt tilræði hennar gagnvart þeirra lífskjörum, umfram aðra hópa.

Ég held að ég þurfi ekki að segja meira; hættan hlýtur að vera ljós, þ.e. hætta á að þetta fólk í hreinni örvæntingu, til að tryggja sinn hag, leiðist til víðtækra ólöglegra aðgerða, ekki síst í því augnamiði að fela tekjur sínar.

Kv.

Hvað ætlar ríkisstjórnin, að gera fyrir heimilin?

Flest bendir til, að hugað sé að því að tekjutengja greiðslur af lánum, þannig að afborganir taki mið af tekjum.

Einnig, virðast hugmyndir uppi um að afskrifa að einhverjum hluta lán, hjá þeim sem hafa yfirveðsettar eignir.
------------------------------

Fyrri hugmyndin hefur hið minnsta einn slæmann, ágalla. En sá er, að eftir því sem þú hefur lægri laun, því minna greiðir þú af þínu láni. Þetta framkallar hvata, til að minnka við sig vinnu, eða jafnvel til að skipta yfir í lægra launað starf. Sumir gagnrínendur, hafa nefnt möguleika þess, að menn einfaldlega hætti að vinna, til að borga enn minna, jafnvel ekki neitt. Frekar slæmur hvati með það í huga, að þjóðfélagið berst í bökkum, og þarf á allri sinni framleiðslugetu að halda.

Annar augljós ágalli, er sá að með þessu eru engin augljós takmörk fyrir því, um hve langan tíma, lán getur lengst með þessum hætti. Áður, með lánalengingum, voru menn að tala um allt að 70 ára lán. Nú, getum við verið að tala um enn lengri lánstímabil, en 70 ár.

Ég velti fyrir mér, hvernig almenningur mun taka þessu, þ.s. í þessu felst einnig að öllum hugmyndum um svokallaðar leiðréttingar, er hafnað áfram. Einungis, mun koma til greina, að afskrifa að einhverjum hluta, hjá því fólki þ.s. lán eru komin umfram verðmæti eigna.

Kv.