Töluverður tilfinningahiti virðist hlaupinn í málið út af líkum farþega malasísku vélarinnar er skotin var niður yfir A-Úkraínu

Ég hugsa að meginn vandinn sé "skortur á yfirstjórn" en það virðast nokkur dæmi þess, að íbúar hafi sjálfir tekið upp á því að "færa lík í líkhús" vegna þess að "lyktin" var til ama í sumarhitanum þar. Aðrir hafi gengið fram á lík á víðavangi, og komið þeim í líkhús sem þeir vita um. Það gæti skapað þann vanda, að nokkurn tíma taki að "finna" þau öll. Er sum eru hér og önnur eru þar, þeir staðir eru ekki þar sem þau komu niður er vélín líklega sprakk í loft upp, skömmu eftir að verða fyrir eldflaug.

Síðan virðist enginn einn "yfirmaður" bera ábyrgð á svæðinu meðal uppreisnarmanna, heldur eins og þarna sé flr. en einn hópur, með sitt hvorn foringjann - það flæki málið. Þegar samkomulag við annan, gildi ekki endilega gagnvart hinum.

En rannsóknarmenn, hafa ekki fengið að starfa óáreittir, vinna þeirra hefur orðið fyrir truflunum, síðan hafa orðið tafir á "skipulagðri vinnu" við að fjarlægja lík - koma þeim fyrir í frystivögnum í lest. 

• Harðorðar ásakanir ganga nú á báða bóga, skv. yfirlýsingu Vesturveldanna - - hóta Vesturveldin nýjum refsiaðgerðum á Rússland, nema Pútín sjái til þess, að starfsmenn sem eigi að rannsaka "valinn" - koma líkum í skjól; fái vinnufrið.
• Og síðan virðist að heimamenn gangi um svæðið nærri að vild, það eru ásakanir uppi um að menn séu að taka sér muni þaðan til eignar eða til minja; það hafi ekki verið afgirt og sé ekki gætt stöðugt - eins og mundi vera ef þarna væri "full fúnkerandi ríki."

Putin handed ultimatum over MH17 crash site

European Leaders Threaten Harsher Sanctions Against Russia

Bodies Are Removed From MH17 Crash Site Under Rebel Watch

U.S. presses case against Russia on downed jet as horror deepens

 

Margir heimamenn virðast vera að aðstoða við verkið

Mjög greinilega eru margir heimamenn sorgmæddir yfir atburðinum, starfsmenn Öryggis og Samvinnustofnunar Evrópu rákust t.d. á eftirfarandi þ.s. stjórnklefi vélarinnar hafði komið niður.

"At the site where the cockpit fell, in a field of sunflowers near the village of Razsypnoye, residents had made a small memorial shrine of flowers, candles in tiny jars and brightly colored teddy bears." - "Photocopied pictures of children and families killed in the disaster, apparently from news coverage of the victims, had been set out on the grass." - "All bodies, including that of a woman who had lain naked under a tarp about 50 meters away, had been removed." - ""There were five or six over here, and two or three over there," said a young man with a rifle guarding the site, who declined to give his name. "They took the bodies away to the morgue. Firstly, they were decomposing. And secondly, the smell was horrible.""

Þó þetta sýni skort á gæslu með svæðinu, þá var þetta mjög augljóslega af góðum hug.

Sjálfboðaliðar meðal heimamanna, virðast aðstoða starfsm. ÖSE við það verk, að færa lík í frystivagnana.

• En það eigi eftir að finna lausn á því, hvernig þeim síðan verður komið frá A-Úkraínu.
• En uppreisnarmenn, hafa hafnað algerlega allri samvinnu við stjv. í Kíev, t.d. tillögu þeirra að líkunum verði ekið inn á þeirra yfirráðasvæði.

Þetta sé hluti af pirringnum - "að fá líkin afhent."

Svo segist Aleksander Borodai, sjálfskipaður forsætisráðherra Donetsk, hafa "svarta kassann" úr vélinni.

Menn vilja auðvitað fá hann.

Það liggur ekki alveg á tæru, akkúrat hvað - uppreisnarmenn vilja fá í staðinn. Kannski vita þeir það ekki sjálfir, þ.e. foringjar þeirra eru að karpa sín á milli um málið. Engin sameiginleg stefna.

Líkur virðast þó nokkuð yfirgnæfandi að vélin hafi verið skotin niður af einhverjum hópi uppreisnarmanna, þó ekki akkúrat vitað "hvaða hópi" né "akkúrat hvar."

Ég mundi vanalega ekki mæla með því að lesa "Daily Mail" en þessi grein virðist innihalda áhugaverðar upplýsingar: - vara lesendur við því að blaðamenn fara harkalegum orðum um uppreisnarmenn -

'That was a blast - look at the smoke': Sick boast of the laughing rebels as they 'saw MH17 hit by missile' - hours after leader boasted: 'We warned you - do not fly in our sky'

Líklegast að notast hafi verið við færanlegan skotpall, Buk M1.

 

Niðurstaða

Það verður forvitnilegt að fylgjast með málinu áfram. En málið veitir vísbendingar um að á svæðum uppreisnarmanna, "ríki nánast stjórnleysi." Ef þarna væri full fúnkerandi ríki, hefði fjölmenn lögregla mætt á svæðið. Og það hefði verið girt af með einhverjum hætti. Og almenn umferð takmörkuð.

En uppreisnarmenn hafa augljóslega ekki mannskap til að gæta þess, þannig að íbúar virðast fara um það nokkurn veginn að vild. Það auðvitað "getur skaðað rannsóknarhagsmuni" - en rannsakendur vilja almennt að allt sé sem minnst hreyft. Þegar þeir skoða verksummerki.

Þ.e. auðvitað ekki unnt að útiloka að einhverjir freistist til að taka muni úr flakinu, eða af eigum farþega, þegar nánast löglaust ástand ríkir.

 

Kv.

Vísbendingum fjölgar þess efnis að uppreisnarmenn hafi af misgáningi skotið niður malasísku farþegavélina

Best að árétta að uppreisnarmenn hafa verið að skjóta niður fjölda úkraínskra her-flutningavéla á vegum stjórnarhers Úkraínu. Sérstaka athygli vekur, að þeir skutu niður á mánudag, í sömu viku og malasíska vélin er hæfð; Antonov An26 flutningavél. Þegar sú flaug í 21.000ft. Sannarlega flaug malasíska vélin í 33.000ft. En punkturinn er sá, að 21.000ft. eða ca. 6.400m. hæð. Er meiri hæð, en litlar flaugar ráða við, sem unnt er að skjóta á loft með handheldum skotpalli.

Antnov An26

An26 er náttúrulega ekki sérlega lík B777 vél, sem er miklu mun stærri vél.

Á hinn bóginn, þegar B777 flýgur í 10km. hæð, þ.e. 3,6km hærra.

Þá er sjónarmunur séð frá Jörð, hvað stærð varðar - sennilega horfinn.

Boeing B777

Svo hef ég bent á, að flugleið malasísku vélarinnar, en frá sjónarhóli uppreisnarmanna, var hún að koma úr sömu átt, og Kíev borg.

Financial Times er með mjög áhugaverða samantekt

Downing of Malaysia Airlines Flight MH17: The evidence so far

En spurningin er ekki síst hvort uppreisnarmenn, eiga "Buk Launcher" eða ekki. En margar vísbendingar eru einmitt þess efnis, að þeir hafi slíkt tæki eða tvö til umráða: Buk missile system.

This Flaw In The Buk Missile System Makes It Really Easy To Accidentally Shoot Down A Passenger Jet:"The system cannot tell the difference between civilian and military-type aircraft based on their transponder signatures alone. In order to tell the difference between targets, it would need to be interfaced with other weapons systems that can work off of additional information." 

• Kerfið getur bersýnilega verið hvort sem er á undirvagni með hjólum eða beltum.

Á þessu YouTube vídeói má sjá "BUK" vera ekið á vegi milli "Torez og Snizhne" á umráðasvæði uppreisnarmanna í A-Úkraínu.

Hér er annað YouTube, þ.s. virðist mega sjá, BUK, ekið á vörubílspalli undir dúk, í A-Úkraínu.

Það er hugsanlegt að uppreisnarmenn, hafi náð tækinu á sitt vald - er þeir tóku herstöð í júní sl.

"In late June rebel forces over-ran a small military base near Donetsk that houses anti-aircraft unit A1402 of the Ukrainian army."

Financial Times er með mynd, sem inniheldur góða mynd af "BUK" þ.s. uppreisnarmenn vara úkrínsk stjv. við því, að fljúga yfir þeirra svæði - því uppreisnarmenn ráði yfir tæki, sem geti skotið vélar þeirra niður.

Að sögn blaðamanna hefur myndin verið tekin niður af Twitter síðu uppreisnarmanna.

FT er með eina mynd til viðbótar, þ.s. má sjá "BUK" ekið í gegnum bæ, sem sérfræðingar telja að sé einmitt bærinn, Torez, skammt frá því þ.s. malasíska vélin var skotin niður.

"Several witness accounts of Torez locals also now claim to have seen a Buk launcher in the town."

Ég bendi aftur á vídeóið að ofan, sem sýnir þannig farartæki, ekið milli Torez og Snizhne.

En punkturinn er sá, að það eru sterkar vísbendingar uppi, þess efnis, að tæki sem vissulega er fært um að skjóta niður stóra flugvél í 10km. hæð. Hafi verið til staðar á svæðinu, þ.s. malasíska vélin var skotin niður.

Ég geri að sjálfsögðu eingöngu ráð fyrir, að uppreisnarmenn sem stjórnuðu tækinu, hafi talið sig vera að skjóta á flugvél á vegum úkraínskra stjórnvalda.

Þeir hafi aldrei skotið á malasíska farþegavél, ef þeir hefðu áttað sig á því, að um malasíska farþegavél var að ræða.

Þetta séu því, sorgleg / grátleg, mistök. Er hafa kostað fjölda manns lífið, þ.e. farþega og áhöfn malasísku flugvélarinnar. 

Þ.e. áhugavert að þetta er í annað sinn, sem "Malasian Airlines" missir B777 vél. En það hvarf önnur sporlaust og hefur ekki fundist enn, einhvers staðar langt suður í hafi við hlið Ástralíu.

Svo er "loka sönnunargagnið" og sennilega "most damning of all," því hefur verið dreift á YouTube, en á því virðast uppreisnarmenn vera að ræða atburðarás, þá sem varð:

Því miður virðist forritið sem setur inn YouTube myndbönd ekki ráða við þetta, svo ég set hlekkinn inn með öðrum hætti: Sjá hér. Ath. þetta er nr. 19. Þetta virðist listi af YouTube.

Skv. blaðamönnum Financial Times:

"“Just now a plane was hit and destroyed by the miners group,” one rebel called Besler tells Colonel Geranin." - "“On TV they’re saying now that it is an An-26, a Ukrainian transporter. But what’s written on it is Malaysia Airlines,” another recording says. “There is a sea of bodies, women, children.”" - "The recording is clear and gives no indication of having been staged. Western intelligence officials told the FT they believed it to be accurate."

 

Niðurstaða

Það eru að sjálfsögðu, skelfileg mistök, af þeim sem stjórnuðu eldflaugaskotpallinum færanlega, að hafa skotið niður farþegavél. Það sem þetta sýnir þó fram á, er að farþegavélar eiga ekki að vera að yfirfljúga svæði þ.s. styrjöld er í gangi. Það er auðvitað áhugavert, að flugyfirvöld í Evrópu hafi ekki verið búin að loka svæðinu yfir bardagasvæðinu í A-Úkraínu. Hafandi t.d. í huga þær gríðarlegu varúðarráðstafanir, þau hrintu í framkvæmd þegar Eyjafjallajökull gaus. Og nánast allri flugumferð yfir N-Atlantshaf var nánast stöðvuð um hríð. Og umferð lá einnig niðru á stórum svæðum í NV-verðri Evrópu.

Það verður áhugavert að sjá, hvernig þessi saga - vindur upp á sig.

En eins og ég sagði í gær, mun heimurinn örugglega leggjast þungt á stríðsaðila, að hætta átökum sem fyrst.

Einhverjar vísbendingar eru einnig þess efnis, að málið sé að lina andstöðu innan Evrópu, gagnvart hertum refsiaðgerðum gegn Rússlandi. Sem a.m.k. úkraínsk stjv. segja hafa skaffað uppreisnarmönnum "BUK" skotpall. Þau hafna þeirri skýringu, að tækið sé frá þeirra eigin herstöð - sem var tekin af uppreisnarmönnum fyrr í sumar.

 

Kv.

Hver skaut niður malasísku flugvélina?

Það virðist tvennt öruggt; A) að malasíska vélin var skotin niður og B) að hún var skotin niður af eldflaug sem skotið var upp frá yfirborðinu. En ratsjár sýna, að engin herflugvél var stödd nærri. Úkraínumenn hafa ekki neinar torséðar orrustuvélar. Á hinn bóginn, þ.s. báðar fylkingar eru með landhersveitir á svæðinu. Geta a.m.k. báðar borið ábyrgð.

• Það þarf vart að taka fram, að stjv. í Úkraínu - ásaka uppreisnarmenn í A-Úkraínu.
• Meðan að uppreisnarmenn, hafna ábyrgð, segja stjórnarherinn hafa skotið hana niður.

Þetta getur verið atriði sem aldrei verður svarað.

US intelligence confirms surface-to-air missile fired at Malaysian plane, divided over origin

Malaysia Airlines Plane Crashes In Ukraine With 295 on Board

Það er a.m.k. hugsanlegt að uppreisnarmenn hafi grandað vélinni

Það að sjálfsögðu - dettur engum í hug að halda neinu öðru fram, en að þetta sé óhapp, af því taginu að þeir hafi talið sig vera að skjóta annars konar flugvél niður. En það barst út á vefinn hugsanleg vísbending:

Malaysia Airlines jet crashes in Ukraine: "...in a posting on a Russian social networking site that was later taken down, Igor Strelkov, a rebel military commander, boasted on Thursday afternoon of downing what he said was a Ukrainian military An-26 transport plane." - "He said the rebels had “warned them not to fly into ‘our sky’”. It could not be immediately established if the posting was genuine."

"Russian state media reported last month that the rebels in Donetsk had captured anti-aircraft missile systems including Buk from the Ukrainian Air Force."

Höfum í huga, að hver sá sem grandaði vélinni, mun afneita því. En þ.e. a.m.k. hugsanlega rétt, að mánaðargömul frétt rússn. fjölmiðils, þess efnis að úkraínskir uppreisnarmenn ráði yfir langdrægum loftvarnaflaugum - - sé rétt. 

Og þá getur a.m.k. verið, að þeir hafi fyrir mistök, skotið þessa vél niður.

En skv. - - > The path of Malaysia Air Flight 17 

• Takið eftir því - hvernig flugleið vélarinnar liggur.
• En hún flýgur nánast yfir Kíev, er síðan á leið í Austur til Kuala Lumpur.

• Það getur gefið byr undir þann "mögulega" misskilning, að uppreisnarmenn hafi talið þarna vera flugvél á vegum stjórnvalda.

En þegar vél flýgur þetta hátt þ.e. 33þ.ft. - er ekki gott að bera nákvæmlega kennsl á týpuna.

Myndir af ummerkjum hafa verið að berast um vefinn, hér eru nokkrar - sjá Reuters: 

Live News on Malaysia Airlines plane that crashed near Ukraine-Russia border

Fyrir framan sendiráð Malasíu í Hollandi

Rammi úr amatör vídeó

"An armed pro-Russian separatist takes pictures at the site of a Malaysia Airlines Boeing 777 plane crash near the settlement of Grabovo in the Donetsk region, July 17, 2014."

Rammi úr amatör vídeó

Rammi úr amatör vídeó

Þó að ég nefni þann möguleika að uppreisnarmenn hafi grandað vélinni.

Er það ekki gersamlega útilokað, að stjórnarherinn hafi skotið flaug fyrir slysni. 

En það virðist ívið minna líklegt - - en hafa ber í huga. Að uppreisnarmenn hafa verið að skjóta niður nokkurn fjölda flugvéla stjórnarhersins á umliðnum vikum. 

Á meðan að stjórnarherinn, hefur afar litla ástæðu að ætla. Að vélar á lofti séu á vegum uppreisnarmanna. A.m.k. hingað til, hafa ekki neinar slíkar sést.

Sérstaklega þegar haft er í huga, flugleið þotunnar yfir Úkraínu frá Vestri til Austurs. Þá virðist slysaskot af hálfu uppreisnarmanna eða eða að einn þeirra hafi skotið hana niður fyrir mistök þegar skotmaður taldi sig vera að skjóta á annars konar flugvél; mun líklegra - - því miður!!

 

Niðurstaða

Það verður áhugavert að fylgjast með þessu máli á næstunni. En það verður mjög mikill þrýstingur nú á að "rannsaka vettvanginn." Málið getur sett aukinn þrýsting á aðila, að semja um vopnahlé. Þannig séð, er það a.m.k. hugsanlegt, að uppreisnarmenn "græði" á málinu - þ.s það hallar nú á þá. Ef það verður til þess, að löndin í kring taka sig saman. Um að þrýsta á stjórnvöld og uppreisnarmenn. Um að lísa yfir nýju vopnahléi.

Svo fagaðilar geti rannsakað flakið. Og ekki síst, að líkin verði sótt. En skv. fréttum liggja þau nú eins og hráviði um slysstaðinn.

--------------------------------------

PS: Skv. nýjustu fréttum, hafa "uppreisnarmenn heimilað alþjóðasamfélaginu aðgang að vettvangi."

Rebels grant access to MH17 crash site

"The plane crashed near Torez, a town in eastern Ukraine 50km from the Russian border controlled by Russia-backed rebels..."

Eins og ég benti á í gær, gerðist þetta skamman spöl frá landamærum Rússlands.

Focus on Inquiry as Russia Denies Role in Downing of Jet

"Aleksandr Borodai, the pro-Russian rebel who leads the self-proclaimed People’s Republic of Donetsk, told reporters that his group had the so-called black boxes and intended to turn them over to officials of the Organization for Security and Cooperation in Europe, which will be assisting in securing the scene. Mr. Borodai said that Dutch and Malaysian officials had informally asked his group to leave the debris and bodies untouched."

Og svokallaður "svartur kassi" er í höndum uppreisnarmanna.

Probe demanded over crash

Og heimurinn er eðlilega farinn að krefjast skýringa.

 

Kv.

Spurning hvort að Sameinuðu Þjóðirnar ættu að hafa eigin her, en það má kalla dóm Alþjóðadómstólsins í hag, vissan áfellisdóm á fyrirkomulag friðargæslu

Veikleikar fyrirkomulags friðargæslu eru fjölmargir. En Sameinuðu Þjóðirnar - hafa ekki eigin her. Sumir á netinu, misskilja hvað "bláu hjálmarnir" eru. En þó svo að þeir teljist "lögformlega" vera á vegum SÞ. Þá lúta sveitir þær sem taka þátt í friðargæslu - í flestu sem máli skiptir, vilja þess ríkis sem sendir friðargæsluliða á vettvang.

Mjög gott yfirlit frá BBC: Timeline: Siege of Srebrenica

1. Friðargæslulið er alltaf látið af hendi af einstökum aðildarríkjum SÞ, sem áhuga hafa á að senda lið á vettvang.
2. Það er viðkomandi aðildarríki, sem skilgreinir hlutverk þess liðs sem það sendir á vettvang - þar á meðal "rules of engagement" ef um herlið er að ræða.
3. Það er viðkomandi aðildarríki, sem sendir lið á vettvang, sem skaffar því búnað, tæki, hergögn og fatnað. 
4. Aðildarríki, getur hvenær sem er - dregið sitt lið til baka.

Fjöldamorðin Srebrenica eru sorglegt dæmi um það, hve friðargæslulið hefur oft verið "ófært um að gegna hlutverki sínu"

Þó að hollenska friðargæsluliðsveitirnar, hefðu verið hersveitir. Voru þær fámennar - um 800 talsins. Þær voru léttvopnaðar. Því ekki í stakk búnar, að mæta - vel búnum her. Þegar slíkur mætti á svæðið.

Að auki voru sveitir Serba miklu fjölmennari. 

Til að vel væri, hefðu liðssveitirnar þurft að vera a.m.k. nokkur þúsund. Og vera fullbúinn her.

• Það auðvitað hefði margfaldað kostnað við það að senda lið á vettvang.
• Holland er auðvitað lýðræðisríki, stjórnvöld því undir þrístingi almanna álits, undir þrístingi fyrir tilstuðlan þess ógnarástands, sem var skollið á í Bosníu. Þá sendu hollensk stjv. fámennar liðssveitir illa búnar vopnum á vettvang - - og tóku að sér að vernda líf og limi tug þúsunda Bosníu Múslima.

En vegna fámennis - lélegs búnaðar, voru þær sveitir ekki í reynd - vandanum vaxnar.
----------------------------------

1. "9 July 1995: The Bosnian Serbs stepped up their shelling and thousands of refugees fled to the town from southern camps ahead of advancing Serbs, who attacked Dutch observation posts, taking about 30 soldiers hostage.
2. "11 July 1995: ...By midday, more than 20,000 refugees - mostly women, children and the infirm - fled to the main Dutch base at Potocari." - "At 1430, two Dutch F-16 fighters dropped two bombs on Serb positions surrounding Srebrenica. The Serbs responded with a threat to kill their Dutch hostages and shell refugees, causing the suspension of further strikes."
3. "13 July 1995:...Peacekeepers handed over about 5,000 Muslims who had been sheltering at the Dutch base at Potocari. In return, the Bosnian Serbs released 14 Dutch peacekeepers who had been held at the Nova Kasaba base."

----------------------------------

Ég get því skilið, af hverju "bosnísku konurnar" eru ekki ánægðar með dóminn - en fjöldamorð Serba beindust eingöngu að "karlmönnum" á þeim aldri, að þeir gátu barist.

Hollendingarnir afhentu - án bardaga - 5000 karlmenn. Ekki bara 300. Og allir þeir 5000 voru myrtir í köldu blóði, í fullkomnu miskunnarleysi.

Sennilega hafa hollenskir fjölmiðlar, verið fullir af fréttum og angist út af þeim tiltölulega fáu hollendingum, sem höfðu verið teknir til fanga af her Bosniu-Serba.

Stjórnvöld Hollands verið með allt niður um sig, eftir að hafa tekið að sér - að vernda mikinn fjölda manns. Án þess að senda lið á vettvang, sem raunverulega var fært um það hlutverk.

• Það virðist liggja í loftinu, að ákveðið hafi verið "að vernda líf og limi hollensku friðargæsluliðanna."

• Á hinn bóginn, efa ég að sú hugsanlega ákvörðun hollenskra stjv. að láta friðargæslulið sitt, berjast til síðasta manns.
• Hefði breitt útkomunni.

• Klúðrið hafi verið, að taka að sér verkefni, þ.e. friðargæslu - - þegar menn voru ekki tilbúnir til þess, að veita í það verkefni þeim kröftum, sem til þurfti.

Það er því alveg réttmætt, að dæma hollensk stjv. sek - mistökin hafi verið þeirra. Þó mistökin hafi fremur falist í því, að senda of fámennar liðssveitir og vanbúnar til alvöru átaka.

 

Hvernig gæti her SÞ litið út í grófum dráttum?

Ég held að ráðlegast væri að fara að fordæmi t.d. frönsku útlendinga hersveitanna í Afríku, eða fordæmi bresku "Gúrka" hersveitanna.

1. Það er að ráða málaliða til þess að gegna friðargæslu.
2. Þeir þurfa þá að vera, varanlegur her - svo að það gefist tími til að þjálfa þá að nægilegu marki, og að sjálfsögðu að vera "fullbúinn her."
3. Í stað þess að "stjórnvöld einstakra aðildarríkja skaffi hermenn" þá veiti þau SÞ rétt til þess - að ráða "frjálsa einstaklinga" innan meðlimaríkja, í sína þjónustu. SÞ verði þá með ráðningastofur í aðildarríkjum SÞ. Aðildarríkin, skaffi fjármagn til reksturs "hers Sþ."
4. Einstök aðildarríki, skaffa herstöðvar sem her SÞ hefur til afnota, og nýtir til: þjálfunar liðs, sem íverustaði fyrir lið -milli verkefna- , til að varðveita vopnabirgðir og tól, o.s.frv.

Hugsunin er þá sú - - að aðildarríki verði frekar til í að beita "málaliðaher" heldur en hersveitum sem hvert og eitt ríki skaffar. Með þessu er "ábyrgðinni dreift" og herinn verður að "almennri eign" allra ríkjanna, í stað þess að vera pólitísk "pet project" í tilvikum.

• Eðli sínu skv. mun ekki vera unnt að beita slíkum her - nema með samþykki "Öryggisráðs SÞ."
• Þannig að slíkum her, verður aldrei beitt - gegn hagsmunum einhverra af ríkjunum 5 sem hafa neitunarvald innan Öryggisráðsins.

• Á hinn bóginn, verða víða um heim skærur og stríð, t.d. borgarastríð, sem aðildarríki munu geta náð sátt um, að beita sér gagnvart.

Þá gætu þau haft slíkan her, til að taka að sér - að vernda almenna borgara, tryggja dreifingu hjálpargagna, vernda dreifingu hjálpargagna, o.s.frv.

Eitt í þessu, að slíkur málaliðaher hefði mun meiri "trúverðugleika" því að með því að dreifa ábyrgðinni, gera hana þá "minna sýnilega gagnvart fjölmiðlum og almennum borgurum" ætti að vera minni hætta á andstöðu innan einstakra aðildarríkja, við beitingu slíks her - vegna ótta við mannfall eigin fólks.

Það eitt að "warlordar" hér og þar, trúi því að vilji sé til að beita hernum, að ótti við mannfall muni ekki hindra beitingu hans - - mun gera slíka aðila. Mun líklegri en ella, til að láta undan fyrir hótunina um beitingu þess liðsafla eina sér.

 

Niðurstaða

Ég hef verið um nokkra hríð þeirrar skoðunar. Að besta lausnin til að leysa öll þau fjölmörgu vandamál sem fylgja rekstri friðargæslusveita SÞ. Væri að stofna her SÞ. Sem væri málaliðaher.

En auk vandamála sem ég hef nefnt. Má einnig nefna, vandamál tengd spillingu. Þegar t.d. herir fátækari landa t.d. Nígeríu, hafa tekið þátt í fjölmennum friðargæslu verkefnum.

Her SÞ gæti aftur á móti, haft algerlega "samræmdar starfsreglur" og innan hans "ætti að vera mun auðveldara" að beita sér gegn spillingu - en þegar um er að ræða liðsmenn sveita sem eru alfarið í eigu tiltekins aðildarríkis. Þá er einungis unnt að "kvarta við viðkomandi aðildarríki" og vonast til að það beiti sér gegn viðkomandi einstakling. Það þíðir að sjálfsögðu einnig, að "agavandamál" verða einnig mun auðveldari viðfangs, þegar allt er undir einni stjórn.

-----------------------------------

Svo getur einnig vel verið, að ef SÞ hefur eigin her - - þá dragi úr hneigð sumra aðildarríkja, að ástunda herfarir hér og þar.

 

Kv.

Forsætisráðherra Japans stefnir að því að endurræsa kjarnorkuverin

Það er algengur misskilningur í umræðunni um "Fukushima Daiichi" kjarnorkuverið, að það hafi eyðilagst í jarðskjálftanum er varð 2011.

Það merkilega er, að kjarnorkuverið varð ekki fyrir verulegu tjóni af skjálftanum sjálfum, heldur gekk allt fyrir sig skv. áætlun - þ.e. kjarnaofnarnir slökktu á sér sjálfvirkt, öryggiskerfið virkaði fullkomlega.

Veikleiki versins - akkilesarhællinn - reyndist vera varaaflsstöðin.

En það var hún sem fór í rúst, þegar flóðaldan sem jarðskjálftinn bjó til, náði til versins.

Það reyndist krítískur veikleiki, því að meðan ofnarnir eru slökktir, þá þarf varaaflsstöðin, að knýja kælibúnað kjarnaofnanna.

Þar sem að flóðaldan eyðilagði allar orkulínur til og frá stöðinni, þá var ekki mögulegt að fá rafmagn í staðinn - frá landi, í tæka tíð. Stórar rafhlöður sem voru til staðar, dugðu bara í nokkra klukkutíma.

Japan poised to revive nuclear power

 

Mynd af verinu eins og það leit út fyrir óhappið

Í fréttinni kemur fram, að Sendai kjarnorkuverið nærri Kagoshima, hafi fengið heimild til að ræsa 2-kjarnaofna sína nk. haust, eftir að hafa staðist mat kjarnorkueftirlits Japans, skv. nýju og strangara matskerfi.

Abe forsætisráðherra - "“The submission of the inspection report is a step forward, but the NRA has more inspections to conduct,” - “If [other plants] are deemed safe and we can secure the understanding of host communities, I want to move ahead with restarts.”

1. Hafandi í huga að Fukushima Daiichi lenti í vandræðum, vegna þess að dísil varastöðin varð fyrir skemmdum.
2. Ef sú stöð hefði verið í byggingu, sem hefði verið betur varin a.m.k. nægilega sterk til að standast álagið af flóðöldunni.
3. Þá hefði ekki orðið neitt kjarnorkuslys.

• Það að byggingarnar sem hýstu sjálfa kjarnaofnana - stóðust álagið bæði af skjálftanum og flóðöldunni, sýnir að það er vel mögulegt að reisa sterkar byggingar utan um varastöðvarnar.
• Það þarf þá einnig að gæta þess, að vel sé gengið frá rafmagnsköplum á milli, svo að það sé ekki veikur hlekkur.

• Reyndar virðist mér best, að reisa varastöð við hvern turn sem inniheldur kjarnaofn, hlémegin frá sjónum - ein varastöð per kjarnaofn. Svo slík geti, ef algerlega nauðsynlegt reynist, knúið kælikerfið fyrir a.m.k. 2 ofna, ef ein varaaflstöðin fer forgörðum eða virkar ekki einhverra hluta vegna.

Það kemur ekki fram - hvaða breytingar hafa verið gerðar.

En það mundi alls ekki koma mér á óvart, að ég hafi verið að lýsa nokkurn veginn þeim breytingum sem Japanir hafa hrint í verk.

Þegar tryggilega hefur verið gengið frá því að varaaflstöðvarnar verði ekki fyrir skemmdum, og það sé t.d. a.m.k. tvær slíkar per kjarnorkuver, til að vera enn enn öruggari.

Þá sé ég enga ástæðu fyrir því - þ.e. enga sem eru rök fyrir, að ræsa ofnana ekki.

--------------------------------------

Bendi á að þegar Japan lokaði kjarnorkuverunum, sem sáu Japan fyrir kringum 40% af heildarraforku, minnir mig að sé rétt. Þá neyddist Japan til að flytja inn í staðinn, olíu og gas.

Með öðrum orðum, innlendri framleiddri orku var skipt út fyrir - innflutta orku.

Það hafði afdrifaríkar afleiðingar, því að þá þurrkaðist út sá afgangur sem Japan hafði svo lengi viðhaldið á viðskiptajöfnuði landsins.

Ástæða að það er galli, er að meðan Japan hefur afgang, þá safnast upp í Japan - fjármagn. Sem myndar mótvægi við skuldastöðu japanska ríkisins.

• Mig grunar að stór ástæða þess að Japan tapaði ekki trausti - þrátt fyrir allt, árin á undan.
• Hafi verið vegna hins risastóra gjaldeyrisforða, sem Japan hafði áskotnast í gegnum árin.

Það sé mikilvægt því fyrir fjárhag landsins, að kúpla kjarnaofnunum inn að nýju. Þá ætti að vera mögulegt, að ná að nýju fram hagstæðum jöfnuði - - án þess að standa í frekari aðgerðum til að "lækka gengi jensins." En slíkar aðgerðir geta ávalt mætt mótvægisaðgerðum 3-landa.

Meðan að enginn mun gera athugasemd við það ef Japan minnkar innflutning.

Áhugavert er að líklega við þetta lækkar verðlag á olíu, en það að Japan jók svo mikið innflutning á olíuafurðum 2011 - - mitt í Vesturlanda kreppunni.

Var sennileg skýring þess - - af hverju heimsverð á olíu lækkaði ekki, þegar kreppan minnkaði eftirspurn í Bandar. og Evrópu.

--------------------------------------

Eitt sem ég skil alls ekki - er umræðan sem varð í Þýskalandi, og síðan ákvörðun Angelu Merkel að loka kjarnorkuverum Þýskalands "algerlega að óþörfu að ég best fæ séð" á 4. árum.

Það leiddi til óskaplega kostnaðarsamrar aðgerðar, þ.e. að vindmylluvæða allt Þýskaland. Með þeim óskaplega kerfislega kostnaði, og hærra raforkuverði - sem hefur af hlotist.

• En í Þýskalandi er engin hætta á risaflóðöldum. Þýsk kjarnorkuver eru langt inni í landi, flest hver. Langt frá sjó, við stór vatnsföll. Þar sem nægt vatn er að fá til að kæla ofnana.
• Í Þýskalandi er ekki hætta á risa jarðskjálftum.

Rökrétt - hefðu þjóðverjar átt að hafa ályktað það þveröfuga.

Að slysið í Japan hefði sýnt fram á að kjarnorkan í Þýskalandi væri örugg.

Umræðan meðal Þjóðverja, virðist hafa snúist um tilfinningar, ekki rök - að því er ég best fæ séð. Á hinn bóginn, finnst mér ólíklegt að Merkel hafi í reynd - snúist vegna tilfinninga, þ.e. hún sjálf.

Hún hafi tekið ákvörðun út frá pólit. reikningi - hafa í huga að þetta var ekki löngu fyrir mikilvægar kosningar. Með ákvörðun sinni hafi hún alfarið stolið kjarnorkumálinu af þýskum græningjum, og öðrum vinstrimönnum í Þýskalandi.

 

Niðurstaða

Ég á von á því að Shinzo Abe ætli að ræsa kjarnorkuverin í Japan. Eins og hann ætlar að efla herafla Japans, og er að standa við það. Og auk þess, er að breyta stjórnarskrá Japans, svo Japan geti beitt her utan landsteina.

Ef kirfilega hefur verið gengið frá varaaflsstöðvum, sem örugglega hefur verið gert. Þá sé ég í reynd engin augljós rök gegn því fyrir Japani, að ræsa ofnana.

Þá minnkar að nýju innflutningur á olíu og gasi.

Viðskiptajöfnuður Japana lagast að nýju, sem ætti að bæta traust á efnahagslegri stöðu Japans.

Og verðlag á olíu í heiminum - gæti lækkað.

Með þessu getur Abe lagað viðskiptajöfnuð Japans, án þess að beita sér fyrir frekari lækkun á jeninu, en þá er ávalt möguleiki á að aðrar þjóðir, komi með krók á móti bragði.

Síðan sennilega vill Abe ekki endilega - að innlend neysla minnki.

 

Kv.

Stefnir Ísland í átt að stórri gengisfellingu - eins og svo oft áður?

Ísland hefur lengi verið í klassísku "boom / bust" ferli. Bendi á að þarna er ég ekki að kenna um stjórnvöldum, nema að hluta. Þau geta þó gert eitt og annað til þess að draga úr upphleðslu spennu. Síðan ef það dugar ekki - er hægt að framkvæma róttækari aðgerðir. Á móti er spurning, hvort vilji til slíks er fyrir hendi, eða hvort menn vanmeti hættuna - eða menn horfi á skammtímasjónarmið?

 

Stenst viðskiptajöfnuður Íslands álagið sem er framundan?

1. Fyrirtækið Gam Management er með merkilegan fjárfestingasjóð, sem virðist eiga kringum 350 íbúðir á höfuðborgarsvæðinu. Það sem ég hjó þó eftir, eru áætlanir sjóðsins - - um uppbyggingu: Sjóður Gamma vill byggja 50-60 íbúðir við Hverfisgötu  -  Í nýlegri grein Kjarnans, er viðtal við Gísla Hauksson, framkvæmdastjóra Gamma: Markmiðið að byggja upp öflugt leigufélag. - - "Markmiðið sé að koma á fót öflugu leigufélagi að skandinavískri fyrirmynd, sem nú sé orðið til undir merkjum Leigufélags Íslands ehf. Félagið hafi nú þegar til útleigu áður nefndar 350 íbúðir í eigu sjóða á vegum GAMMA. Sárafáar íbúðir hafi nú þegar verið seldar út úr eignasafni félagsins en flestar íbúð - anna séu nú í útleigu. Þá eigi sjóðurinn Novus, sem er á vegum GAMMA, lóðir fyrir 850 íbúðir víðs vegar um í öllum sveitarfélögum höfuðborgarsvæðisins. Þar sé stefnt á uppbyggingu smárra og meðalstórra íbúða." - - > Takið eftir áformum að reisa 850 íbúðir! Ekki misskilja það, að ég sé á móti þessu félagi, Ísland hefur einmitt lengi skort öflugt fasteignafélag af þessu tagi. En spurningin er um heildardæmið, með öðrum orðum - viðskiptajöfnuðinn.
2. Svo eru stórfelld kosningaloforð Samfylkingar, um byggingu 2.500 - 3.000 búseturéttaríbúða á næstu árum, væntanlega "allt innan kjörtímabils borgarstjórnar":  Vilja byggja 2.500 til 3.000 íbúðir. Ég heyrði nýlega viðtal við Dag, þ.s. hann vildi meina að þetta verkefni mundi "vinna gegn bólum" frekar en vera líklegt að mynda slíka - - en þá er hann að tala um "verðbólu" og út af fyrir sig er það rétt, að svo mikil uppbygging getur haldið niðri verðhækkunum. En þ.e. einungis lítill vinkill í þeirri heildarmynd sem þarf að skoða, þegar metin eru bóluáhrif.
3. Svo er þessi "dæmalausa launahækkun til kennara upp á allt að 29%" - Launahækkun upp á 29 % | RÚV - Plús í kladdann - Samtök atvinnulífsins. Þó svo að samn. feli í sér margvíslegar skilvirkni aukandi breytingar - verður ekki horft framhjá þessari gríðarlegu launahækkun. Þó svo notað sé orðalagið "leiðréttingar" þá er þetta launahækkun.
4. ASÍ hefur gefið það út að "næst verði farið fram á réttmætar leiðréttingar launa" - eiginlega bein tilvitnun í umræðuna hjá félögum kennara, þ.s. eingöngu var notað orðalagið, "launaleiðrétting" - Til­raun til lang­tíma­samn­ings í upp­námi - Nýjar áherslur í kjaraviðræðum ASÍ og SA. Tilvitnun - "Rík­is­stjórn og sveit­ar­fé­lög hafi hins veg­ar að und­an­förnu samþykkt veru­leg frá­vik frá þeirri meg­in­línu sem lá til grund­vall­ar kjara­samn­ing­un­um sem gerðir voru í des­em­ber 2013 og fe­brú­ar 2014." - „Aðild­ar­sam­tök ASÍ geta ekki við það unað að launa­fólki sé mis­munað með þess­um hætti. Það get­ur ekki verið þannig að al­mennt launa­fólk beri eitt ábyrgð á stöðug­leika og lágri verðbólgu á meðan aðrir sæki sér meiri kaup­mátt­ar­auka með meiri launa­hækk­un­um. Það verða all­ir að axla ábyrgð,“ - „Fé­lags­menn ASÍ vildu gera slíka til­raun. Því miður vantaði framtíðar­sýn stjórn­valda og sam­stöðu á vinnu­markaði svo leiðin væri fær. Þess vegna hljóta aðild­ar­sam­tök ASÍ að fara inn í viðræður um næsta kjara­samn­ing á þeim grund­velli að krefjast rétt­mætra leiðrétt­inga á kjör­um sinna fé­lags­manna til jafns við aðra,“ -  - Þá vitum við að ASÍ mun næsta haust krefjast launahækkana í 2-ja stafa tölum, eins og kennarar fengu.

• Það vakti athygli mína að um daginn, var rætt við Sigmund Davíð forsætisráðherra, um hættu á þenslu - og hann tók undir að einhver slík hætta geti verið til staðar. Sagði til skoðunar að "draga úr opinberum framkvæmdum."
• Aðspurður sagði hann áform um skattalækkanir í samræmi við kosningaloforð Sjálfstæðisflokks, enn vera í býgerð.

• Síðan má ekki í heildarmyndinni að ofan - gleyma leiðréttingu lána sem ríkisstjórnin er með í framkvæmd, sem mun koma inn á sama tíma og allt ofangreint.

Ég óttast með öðrum orðum - klassíska neyslusprengingu, þegar allar þessar launahækkanir koma inn. sannarlega verðbólga líka óhjákvæmileg, þ.e. 2015 og 2016. Þegar launahækkanabylgjan gengur í gegn. Það þíðir óhjákvæmilega mikla aukningu gjaldeyrisneyslu.

Svo má ekki gleyma allri húsnæðisuppbyggingunni samtímis - - en allt til húsnæðis er innflutt nema sandurinn í steypuna. Af því leiðir að bygging húsnæðis eykur mjög "gjaldeyrisneyslu" þjóðarbúsins.

Leiðrétting lána ofan í þetta, er síðan eins og rjóminn ofan á.

• Ég er ákaflega hræddur um, að það dugi hvergi nærri til - - að draga úr opinberum framkvæmdum.

Sjá hér spá Hagstofu Íslands: Hagtíðindi.

Hagstofan hefur því miður oft vanmetið ofangreinda þætti. 

 

Niðurstaða

Ég óttast með öðrum orðum að Ísland sé á siglingu í átt til stórrar gengisfellingar. Einfaldlega vegna þess að landið ráði ekki við þá gríðarlegu gjaldeyrisneysluaukningu sem sé í farvatninu.

Á móti má nefna að 2-erlendar fjárfestingar koma inn á nk. 2-árum. Síðan var aukning um 30% í ferðamennsku þ.s. af er ári, jafnvel miðað við svakalegt ár í fyrra. 

Á hinn bóginn, þegar launahækkanabylgjan kemur inn - - þá reikna ég með að það sama gerist eins og alltaf áður. Að Ísland verði dýrara land.

Aukning í ferðamennsku hefur verið svo mikil meðan að Ísland hefur enn verið tiltölulega hagstætt, miðað við árin 2004-2007. En miklar verðhækkanir virðast mér óhjákvæmilegar, þegar "launahækkana" sprenging sú sem virðist í farvatninu - kemur fram. Þá ætti að hægja verulega á aukningu ferðamennsku.

Fjármagns innspýtingin vegna fjárfestinganna 2-ja verður komin inn, fyrir kosningar 2016. Á sama tíma, og innlendar kostnaðarhækkanir - - eru líklega farnar að slá verulega á aukningu í ferðamennsku.

• En neyslubólan- og fjárfestingabólan í byggingum er þá sennilega að komast almennilega á flug.

Ríkisstjórnin væri afar óheppin, ef gjaldeyrisvandræði - hefjast áður en kjörtímabilinu er lokið. En rétt er að muna að ríkissjóður er enn með töluvert þunga greiðslubyrði í gjaldeyri, a.m.k. fram yfir 2018.

Það gæti einnig lafað rétt svo fram yfir kosningar.

Hvað segja þeir sem lesa þetta? Eruð þið sammála því að stefni hugsanlega í ljósi reynslunnar í stóra gengisfellingu? Öðru hvoru megin við nk. þingkosningar?

 

Kv.

Myndin virðist farin að skýrast varðandi vanda Espírito Santo bankans í Portúgal

Hið fyrsta, þá virðast markaðir vera að róast - nema í Portúgal. Þar sem verð falla enn, sérstaklega á bréfum Espírito Santo bankans. Síðan er komin fram yfirlýsing forsætisráðherra Portúgals - þannig að ljóst er; að farin verðu Kýpur leiðin með Espírito Santo bankann.

1. Það þíðir, að fyrst eru eigendur hluta teknir í bakaríið.
2. Síðan eigendur skulda bankans, þeirra sem eru án veða sbr. "junior debt."

Það er ekki búist við að lengra verði seilst. En forsætisráðherrann hafnaði því, að bankanum yrði lagt til "opinbert fé."

Portugal speeds up Banco Espírito Santo management changes

European markets brush off contagion fears as troubles at Banco Espirito Santo rumble on

Espirito Santo’s Parent Sells Stake to Meet Margin Call

Espirito Santo fast-tracks management changes

Banco Espirito Santo: A Portuguese Disaster, Not A European Crisis

 

Vandinn virðist einskorðast við Portúgal

Það virðist mat markaðarins. Þ.s. markaðir hafa hækkað að nýju í löndum S-Evr. eftir verðfallið á föstudag, nema í Portúgal. Það virðist að markaðurinn kunni vel að meta "snögg viðbrögð stjórnvalda í Portúgal." Þ.s. að skipti á stjórnendum bankans, hafa verið framkvæmd í hvelli. Síðan getur verið að yfirlýsing forsætisráðherra, þess efnis að "Kýpur" leiðin verði farin - sé að draga úr áhyggjum um hugsanlegt skuldsetningaráfall fyrir Portúgal. Það á þó eftir allt að koma í ljós.

En hve slæm staða bankans raunverulega er - mun ákveða hvort kostnaður lendir á stjórnvöldum, þrátt fyrir þá yfirlýsingu - t.d. ef bankinn hættir starfsemi, er gerður upp. Þá mun ríkið verða að punga út "lágmarkstryggingu" til innistæðueigenda - en skv. breyttum reglum um innistæðutryggingar, er það nú ljóst að ríkissjóður er ábyrgur. Svo það getur enn endað sem fjárhagslegt áfall fyrir ríkissjóð.

Eins og Frances Coppola hjá Forbes útskýrir: "Moody’s has downgraded subordinated debt and preferred stock to C – which is default. So Moody’s is not only certain that BES will need recapitalization, either because of parental debt obligations or because of its own weak capital position and risky balance sheet; it also expects that junior creditors will be bailed in. BES’s junior debt is now worthless."

• Moody's metur með öðrum orðum, skuldir án veðbanda, verðlausar.
• Og er viss um skv. sinni greiningu, að Banco Espírito Santo, sé með fjárhagslega gjá í bókhaldinu.

Tengsl Banco Espírito Santo og eignarhaldsfélaga - minna mann á ísl. fjármálaumhverfið fyrir hrun, sbr. tilvitnun í umfjöllun Frances Coppola:

"The ownership structure is a mess. BES is 25% owned by Espirito Santo Financial Group, which is 49% owned by Espirito Santo Irmaos SGPS SA, which in turn is fully owned by Rioforte Investments, which is fully owned by Espirito SantoInternational (ESI)…"

"Currently, BES has admitted it has the following exposure: €980m debt from Rioforte, but it also helped place €651m of debt issued by Rioforte and ESI to retail customers and €1.9bn to institutional clients." - "Citi has put potential total losses at €4.3bn, this could wipe out BES capital buffer and force it to raise a similar amount again."

Skv. talsmanni "Espirito Santo Financial SA" hefur félagið selt sinn 25% hlut niður í 20%. 

"Espirito Santo Financial Group SA said today it sold 4.99 percent of the bank, reducing its holding to 20.1 percent, to meet the call on the loan taken out during the bank’s 1.04 billion-euro ($1.4 billion) rights offering in June."

Í ljósi upplýsinganna fyrir ofan, virðist þetta mér fremur ótrúleg tilkynning - því skv. tilkynningu forsætisráðherra, þá er væntanlega "öll hlutafjáreign í Banco Espírito Santo verðlaus."

Það eina sem mér dettur í hug, sé að Espírito Santo hafi fært fé milli eignarhaldsfélaga í þeirra eigu.

 

Niðurstaða 

Það sem krísa tengd Banco Espírito Santo sýnir ef til vill. Er að íslensku bankarnir voru ekki endilega einu bankarnir, þ.s. eitthvað gruggugt var í gangi milli eigenda og reksturs bankans. Banco Espírito fjölskyldan virðist vera um 150 ára viðskiptaveldi. Með umfangsmikinn rekstur. Ég get séð að það hafi getað verið hugsanlega þægilegt fyrir veldið, að eiga einnig banka - til að hafa aðgang að lánsfé á kjörum - sem væntanlega hefur ekki verið unnt að fá frá bönkum sem ekki voru í eigu fjölskyldunnar.

Það verður forvitnilegt að sjá hvort að það sama var í gangi og á Íslandi, að eigendur gengu í bankann - fengu lán nánast að vild, á vildarkjörum.

 

Kv.

Vandræði Espírito Santo bankans vekja upp spurningar um stöðu Portúgals

Nú á sunnudag eru mál aðeins ljósari en þó ekki mikið. En Espírito Santo bankinn virðist hafa verið tekinn yfir af stjórnvöldum. Stjórn bankans skipt út - nýir stjórnendur skipaðir. Yfirvöld séu að kafa í gegnum bókhald og lánabækur Espírito Santo bankans. Í leit að "slæmum fréttum."

The tests posed by Espirito Santo

Mounting alarm over Portugal's Espirito Santo bank roils markets

Moody's, S&P Downgrade Banco Espirito Santo

 

Heildar umfang Banco Espírito Santo virðist ca. hálf þjóðarframleiðsla Portúgals

Portúgalska ríkið virðist eiga 6 milljarða evra í handraðanum, af ónotuðum "björgunarlánum." Sem stjórnvöld eru líkleg að nota - til að fjármagna þær holur sem geta komið í ljós í bókhaldi bankans eða lánabókum.

Á sama tíma skuldar Portúgalska ríkið ca. 128% af þjóðarframleiðslu. Ef hlutfall innistæðna er svipað í Espírito Santo og í ísl. bönkum. Þá geta innistæður numið á bilinu 0,4 - 0,6 þjóðarframleiðslum.

Höfum í huga að skv. reglum ESB um innistæðutryggingar - er löggilt lágmark nú 100þ.€ ekki rúm 20þ.€ eins og var þegar Ísland lenti í vanda, að auki hefur reglugerð verið breytt - - hún kveður nú skýrt á um að stjórnvöld virkilega séu bakábyrg fyrir greiðslum á löggiltu lágmarki. 

Til að bæta gráu ofan á svart, hefur frestur til að greiða út hið löggilta lágmark verið styttur.

• Hugmyndin virðist hafa verið sú, að auka traust "innistæðueigenda" - bæta þeirra rétt.

• En á móti, þá er búið að búa til mjög verulega stóra áhættu fyrir aðildarríki, sem bera endanlega ábyrgð á bönkum sem starfa innan eigin lands.

En Espírito Santo bankinn er ekki einn af þessum "stóru bönkum" sem lentu inni á lista yfir banka, sem hafa verið færðir yfir til "Seðlabanka Evrópu" þ.e. hann er nú eftirlitsaðili með rúml. 20 stærstu bönkum Evr.

Því felst þó enn - einungis eftirlit. Ekki ábyrgð. Það kerfi sem á að vera fjármagnað af bönkunum sjálfum - - er ekki enn "fjármagnað." Þó það prógramm sé "rámar mig í" hafið.

 

Í grein blaðamanns Financial Times kemur fram áskorun til stjórnvalda í Portúgal, að leggja bankanum ekki til opinbert fé

Ég ætla ekki að taka neina sérstaka afstöðu til þess - að eða á, hvort stjv. Portúgals eiga að "skuldsetja sig" til að fjármagna Espírito Santo bankann eða ekki.

1. Bendi þó á að Kýpur er enn í höftum.
2. Traust eigenda fjármagns er brothætt, á Kýpur hefur ekki enn tekist að endurreisa traust.

En þ.e. a.m.k. hugsanlegt, að með því að fara "Kýpurleiðina" þ.e. "núlla út" - fyrst eigendur, síðan útistandandi skuldir, síðan ótryggðar innistæður - að þá skapist sambærilegt "traust vandamál" í Portúgal, þannig að landið lendi jafnvel bakvið "fjármagnshöft."

1. Hlutafé bankans verður sennilega "fært niður" ef ríkið leggur honum til fé. Þannig eigendur teknir í bakaríið.
2. En mig grunar að í ljósi vandans á Kýpur - - hiki stjv. í Portúgal við það, að leggjast á eigendur skulda Espírito Santo bankans, og auðvitað "ótryggðar innistæður."

 

Málið sýnir ef til vill hve brothætt staðan er

Portúgal "sennilega hefur trauðlega efni á að greiða út lágmarksinnistæður" í Espírito Santo bankanum. En en ef heildarinnistæður eru um 0,4 þjóðarframleiðslur, gæti hæglega 100þ.€ viðmiðið þítt, að tryggðar innistæður nemi t.d. helming eða 0,2 þjóðarframleiðslum.

Skuldir ríkisins við það eitt gætu þá nálgast 150%. Þó að við það verði ríkið sennilega "kröfuhafi" í bankann, og fái a.m.k. hluta af sínu fé til baka.

Það verður freistandi fyrir stjv. að - - leggja bankanum til 2-3ma.€ af því fé sem Portúgal á enn inni af ónotuðum neyðarlánum.

Eftir að skipt hefur verið um stjórnendur, eignir Espírito Santo fjölskyldunnar í bankanum verulega niður færðar - - muni stjv. í Portúgal "brosa framan í heiminn" segja allt í stakasta lagi.

Sjálfsagt ekki algerlega útilokað - - að það mundi virka.

 

Niðurstaða

Það sem mál Espírito Santo bankans ef til vill sýni. Er að enn sé að vænta slæmra frétta út bankakerfi S-Evrópu. Að menn eigi að veita mjög nákvæma athygli því, þegar Seðlabanki Evrópu hrindir í framkv. í haust sínu "þolprófi" á bankakerfi Evrusvæðis. Sem "ECB" hefur lofað að verði alvöru próf.

Við skulum óska stjórnvöldum Portúgals velfarnaðar í glímu sinni við vandann.

 

Kv.

Samskipti íraskra Kúrda og ríkisstjórnarinnar í Bagdad, virðast sigla í átt að "fullum fjandskap"

Ég mundi halda að Maliki forsætisráðherra, hefði nóg á sinni könnu. Að vera að berjast við einungis einn aðila, þ.e. "Íslamska Ríkið" eða "Islamic State" eins og samtökin "ISIS" kalla sig nú. En síðan átökin gusu upp, með leiftursókn ISIS nú "IS" - sjá kort er sýnir umráðasvæði ISIS. 

Hafa samskipti ríkisstjórnar Malikis og stjórnenda sjálfstjórnarsvæðis Kúrda, farið stig versnandi.

En þegar hröð framrás ISIS hófst fyrir nokkrum vikum, um svipað leiði og næst stærsta borg Íraks Mosul, féll í þeirra krumlur.

Þá hófu sveitir Kúrda, Peshmerga, sína eigin framsókn nokkurn veginn á sama tíma.

Það er eins og að í augum Malikis, sé þetta "sönnun þess að Kúrdar vinni með ISIS eða IS." En Kúrdar segja, að þeir hafi sótt fram - sem m.a. fól í sér töku þeirra á borginni Kirkuk. Til þess að forða því, að þau svæði yrðu tekin yfir af "ISIS" nú "IS."

• Það auðvitað blasir við - - að báðar túlkanirnar eru mögulegar. Þ.e. sú jákvæða, að Kúrdar séu að verja hagsmuni sína, gegn framrás ISIS eða IS.
• Eða, neikvæð túlkun, að það sé hugsanleg vísbending um samstarf Kúrda við ISIS eða IS.

Í kjölfar yfirtöku Kúrda á Kirkuk svæðinu - - hefur Maliki "stöðvað greiðslur til sjálfstjórnarsvæðis Kúrda" en í gildi er samkomulag - þ.s. Kúrdum ber 18% af olíutekjum Íraks. Kúrdar, saka ríkisstjórnina um brot á því samkomulagi - - og i nýlegri athyglisverðri frétt:

Kurds threaten oil companies with legal action to claim revenue

Akkúrat, þ.s. ríkisstjórnin er hætt, að borga 18 prósentin af hverju seldu olíufati - - þá hóta þeir að kæra erlend olíufélög, ef þau tryggja ekki - að 18% berist til Kúrda.

Ég reyndar sé ekki hvernig slík kæra getur virkað.

Svo má bæta við, að einnig í vikunni, ásakaði Maliki Kúrda í ræðu um "samstarf við óvininn" svo það væri enginn óvissa uppi um það - - hvað forsætisráðherrann er að hugsa: 

Iraq’s Maliki blasts Kurds in hard-hitting speech

""We will not resort to silence while Erbil is a headquarters for Isis, Ba'athists, al-Qaeda and terrorists,” ... "I call on those who speak about partnership, presidency, foreign affairs and national action to stop this operations room and the presence of the top figures of Ba'athists, (extremists) and hostile illegal mass media outlets. If you want real partnership, give us a national position which has credibility and rejects those people.”"

Hvað er svo það nýjasta í deilum stjórnenda Kúrda og ríkisstjórnar Malikis?

Það virðist að gagnkvæm tortryggni milli Malikis og stjórnenda sjálfstjórnarsvæðis Kúrda, sé komin á afskaplega hátt stig nú - - ef marka má allra nýjustu fréttir.

Kurds seize Iraq oilfields, ministers pull out of government

Iraqi Kurds seize oil refineries near Kirkuk

Það ætti engum að koma á óvart - - að Kúrdar skuli draga ráðherra sína, út úr ríkisstjórn Íraks. Það sé eðlileg viðbrögð við ásökun Malikis, að Kúrdar vinni með óvininum.

Ef marka má fréttina, þá er Kúrdar tóku yfir öryggismál á Kirkuk svæðinu - - þá virðist að þeir hafi ekki "tekið yfir stjórn" olíuhreinsunarstöðva í grennd við Kirkuk.

Kúrdar að sjálfsögðu hefðu hæglega getað mun fyrr, framkvæmt þá yfirtöku á þeim stöðvum - sem þeir nú hafa hrint í framkvæmt. Þess vegna sama daginn, og sveitir Peshmerga tóku sér varnarstöðu á svæðinu gagnvart ISIS nú IS fyrir rúmum mánuði.

En uppgefin ástæða Kúrda er áhugaverð: "The Kurdish Regional Government learned on Thursday that some officials in the federal Ministry of Oil gave orders to a number of NOC staff to cease their cooperation with the KRG and to dismantle or render inoperable the valves on the new pipeline,"

• Skv. þessu, höfðu stjórnvöld í Bagdad, gefið lykilstarfsmönnum skipanir, að framkvæma spellvirki á mikilvægri olíuleiðslu, sem sé flutningaleið fyrir olíu frá stöðinni sem kennd er við bæinn Makmour, í grennd við Kirkuk.

Það er að sjálfsögðu engin leið að "sannreyna" þessa fullyrðingu.

En slík ásökun getur verið sönn, ef Maliki virkilega trúir því. Að Kúrdar séu að vinna með "IS" gegn Bagdadstjórninni.

En með því að skemma lokana sem stjórna flæðinu um leiðsluna, þá væri þar með líklega - - sett töf á áform Kúrda, að auka á næstunni stórfellt sinn olíuútflutning. Sem þeir nýverið hófu frá öðru olíusvæði undir þeirra stjórn, í andstöðu við stjórnina í Bagdad. 

• Svo hafa Kúrdar verið að beita sér gegn Maliki eftir öðru leiðum, t.d. í samstarfi við stjórnmálamenn Súnní Araba minnihlutans, sem flúið hafa til Erbil höfuðborgar Kúrda undan öryggislögreglu Malikis - - en þeir aðilar ásamt Kúrdum, hafa tekið þátt í plotti um að mynda svokallaða "breiðfylkingarstjórn." Sem mundi þá útiloka Maliki.

Maliki sjálfur er gamall baráttumaður, var um hríð með eigin skæruliðasveitir er börðust gegn stjórn Saddam Hussain, var um hríða landflótta frá Írak - með dauðadóm yfir höfði sínu.

Hann hefur ærnar ástæður fyrir því að hata allt þ.s. tengist stjórn Saddam Hussain, þ.e. ekki ólíklegt - að hann tortryggi alla forystumenn Súnní arabíska minnihlutans, vegna raunverulegra eða hugsanlegra tengsla þeirra við Bath flokkinn er áður stjórnaði landinu með harðri hendi.

En með því að ásaka Kúrda fyrir samvinnu við "gamla bathista" - þá virðist hann líta framhjá þeim hörmungum sem Kúrdar sjálfir gengu í gegnum, t.d. frægar gasárásir sem Saddam Hussain gerði á byggðir Kúrda þegar hann var að leitast við að brjóta niður andstöðuhópa Kúrda.

Kúrdar hafi enga sérstaka ástæðu til að - vera vinveittir þeim sem tengjast fyrrum ógnarstjórn Bathflokksins.

En það getur verið, að svo gegnsýrður sé Maliki af hatri, að hann sé ef til vill ekki algerlega "skýr" þegar kemur að sumum málum.

 

Niðurstaða

Hvað sem Nouri al Maliki gengur til. Með ásökunum á Kúrda um samvinnu við óvininn. Þá virðast aðgerðir hans. Vera að íta Kúrdum í þá átt - að segja formlega skilið við Írak. Á sama tíma, virðist margt benda til þess. Að Maliki takist að halda í stjórnartaumana í Bagdad - með aðstoð Írana. Sem virðast leggja áherslu á samvinnu við hans stjórn.

Klofningur Íraks muni kristallast í kjölfar sjálfstjórnaryfirlýsingar Kúrda.

Sem sennilega sé ekki mjög langt í. 

En meðan Kúrdar hafa ekki enn líst yfir sjálfstæði. Geta menn dreymt um það, að hrista Írak saman að nýju. En tæknilega geta sveitir Kúrda og sveitir Bagdad stjórnarinnar - í samvinnu. Hafið sókn gegn sveitum ISIS eða IS. 

En í ljósi hratt vaxandi fjandskapar milli Kúrda og Bagdadstjórnarinnar, virðist slík samvinna ekki líkleg. Mun sennilegra að Kúrdar muni eingöngu fókusa á varnir sinna umráðasvæða. Þeir láti Bagdadstjórnina sigla sinn sjó, ég sé enga ástæðu þess - að Kúrdar rétti ISIS eða IS hjálparhönd.

Hlutleysi í átökum við ISIS virðist rökréttari afstaða af hálfu Kúrda.

• Í kjölfar yfirlýsingar Kúrda um sjálfstæði, gæti þá komið samn. milli þeirra og "Islamic State" um vopnahlé.

Þá gætu Súnní Arabarnir í Írak og Sýrlandi, undir "IS" - fókusað á sinn erkióvin - Shíta.

 

Kv.

Næst stærsti banki Portúgals - hugsanlega í vanda. En lokað var á viðskipti með bréf "Espírito Santo" bankans eftir umtalsvert verðhrun þeirra

Að einhverju leiti hljómar þetta líkt og ísl. viðskiptamódelið með banka hér á landi fyrir hrun. En það virðist sem að "eignarhaldsfélag" sem á stóran hluta í "Espírito Santo" bankanum, sé í fjárhagsvandræðum - nánar tiltekið. Það félag sé orðið seint með greiðslur á skuldabréfum.

Þarna virðist um net fyrirtækja að ræða, í eigu sömu fjölskyldu. Félög í hennar eigu virðast eiga ráðandi hlut í "Espírito Santo."

Áhugavert að skv. frétt sem ég rakst á, þá eru 2-eignarhaldsfélög undir rannsókn af yfirvöldum í Lúxembúrg, fyrir brot á viðskiptareglum - - þetta hljómar einnig kunnuglega hér á landi.

Luxembourg has launched investigation into Espirito Santo holdings

Stjórn sjálfs bankans, heldur því fram - að bankinn sé traustur, sem einnig kemur manni kunnuglega fyrir sjónir: BES says believes losses won't compromise capital ratios

Portugal's BES insists family losses will not put bank at risk

Espirito Santo Creditors Doubt Containment on Missed Payment

Suspension of a Portuguese Bank’s Shares Shakes the Markets

 

Atburðurinn virðist hafa skapað nokkurn óróleika á mörkuðum, eftir að bjartsýni hefur ríkt um nokkurt skeið

En augljóst virðist að líkur séu á að ríkisstjórn Portúgals muni vera tilneydd til þess að leggja "Espírito Santo" bankanum til fé - kannski jafnvel að um fulla yfirtöku verði að ræða.

Á þessari stundi virðist óvissa fyrst og fremst ráða ríkjum. Markaðurinn vantreysti yfirlýsingum stjórnenda bankans. Upplýsingar um stöðu eignarhaldsfélaganna í vanda - virðast óljósar. 

Maður veltir fyrir sér, t.d. - hvort að bankinn sjálfur verði fyrir fjárhagslegu áfalli. Við fall þeirra félaga - en ef maður rifjar upp fall ísl. bankanna. Þá var staða bankanna og mikilvægra eignarhaldsfélaga samofin með þeim hætti, að bankinn hlaut að verða fyrir tjóni við fall þeirra.

• Það er líka eitt vert að muna, að margir bankar geta fallið - ef það myndast óttabylgja. Þó svo að fjárhagslega séð, uppfylli þeir öll lagaskilyrði.

Ef markaðurinn telur sig ekki fá nægilega sannfærandi upplýsingar, þess eðlis - að staða bankans sé ekki sköðuð. Geti óttabylgjan ein - neytt portúgalska ríkið til að taka bankann yfir.

Á þessari stundu er ekki einu sinni vitað - hvort portúgölsk stjv. þurfa nokkuð að gera.

En á tíma sem þessum, rifja menn að sjálfsögðu upp. Að Portúgal skuldar 128%. Hagvöxtur einungis kringum hálft prósent þ.s. af er ári.

Þó AGS spái því að hagvöxtur verði rúmt prósent á nk. ári, að skuldir fari síðar meir í lækkunarferli. Er sú staða að sjálfsögðu, gersamlega háð því - - að ekki komi frekari skuldsetningar áföll.

Og einnig því, að ekki verði ný kreppa í landinu, sem t.d. gæti átt upphaf í fjármálakrísu - hugsanlega.

 

Niðurstaða

Það verður áhugavert að fylgjast með þessu. En það hefur verið lygi líkt að sjá hvernig áhættumat markaðarins hefur hríðfallið gagnvart opinberum skuldum S-Evrópu. Þrátt fyrir að hagvaxtargeta sem þau lönd hafa enn sem komið er getað sýnt fram á. Sé afskaplega léleg. 

Og að klárt sé að forsenda þess að þau geti yfirleitt ráðið við sínar skuldir. Sé sú að hagvöxtur haldist jákvæður - að vextir haldist lágir áfram - og ekki síst, að ekki verði frekari skuldaáföll.

Ef þetta verður raunveruleg bankakreppa í Portúgal. Þá gæti það haft áhrif á það hvernig markaðurinn, metur áhættu sérstaklega smærri landanna í S-Evrópu.

 

Kv.