Stefnir í gjaldmiðlastríð þ.s. kallast á ensku "competitive devaluation"?

Tveir pistlar benda á eða vara við aðgerðum japanskra stjórnvalda, annar aðilinn með fullri samúð, en hinn varar við þeim aðgerðum, og bersýnilega óttast þær aðgerðir sem þar eru fyrirhugaðar.

Ambrose Evans-Pritchard - ritar einn pistil: Revolutionary Japan is suddenly the centre of world affairs

Jens Weidmann, yfirmann Bundesbank - í hann er vitnað í frétt FT: Weidmann warns of currency war risk

 

Það verður að viðurkennast að fljótt á litið virðast fyrirhugaðar aðgerðir nýrrar ríkisstjórnar Japans - snar galnar!

• Það á að hefja massífa prentunaraðgerð - til þess að lækka gengi jensins, frá þeim hæðum sem það hefur verið í, síðan kreppan í Evrópu og Bandaríkjunum hófst ca. 2007. Eitthvað sambærilegt við aðgerðir Seðlabanka Sviss - virðist þetta hljóma sem. Þ.e. að Seðlabanki Japans verði látinn prenta fullt af jenum, og þau verði notuð til að kaupa mikið magn af þeim gjaldmiðlum sem til stendur að lækka jenið gagnvart. Tja, eitt er að Sviss sé að þessu, en dálítið annað er, ef japanski Seðlabankinn, er látinn gerða hið sama.
• Samtímis prentunaraðgerðinni, skulu opinber útgjöld aukin stórfellt - þó svo að ríkisskuldir Japans séu nú ca. 240%, og framkvæmdir af margvíslegu tagi auknar - auk þess að til stendur að verja umtalsvert auknu fjármagni til hernaðarmála.
• Sem vísar til þriðja meginliðarins, sem sé þann - - að ný stjv. ætla að mæta stáli gegn hverju því stáli sem Kínverjar geta mætt þeim með, í þeim deilum sem nú standa yfir milli landanna.

Jens Weidmann - "“It is already possible to observe alarming infringements, for example in Hungary or in Japan, where the new government is massively involving itself in the affairs of the central bank, is emphatically demanding an even more aggressive monetary policy and is threatening an end to central bank autonomy,”" - "“Whether intended or not, one consequence could be the increased politicisation of the exchange rate,”" - "“Until now the international monetary system got through the crisis without competitive devaluations and I hope very much it stays that way.”"

Ok, hann vísar til sjálfstæðis Seðlabanka - Þetta er rétt, þ.s. ný ríkisstjórn hefur í reynd ekki gefið Seðlabankanum neitt val, annaðhvort fylgi hann stefnu stjórnarinnar eða það verði skipt um stjórnendur bankans.

Má reynd segja, að með því - afnemi ný ríkisstj. Japans sjálfstæði síns seðlabanka.

• Best að nefna, að sjálfstæði Seðlabanka, er annaðhvort - mikilvæg framför við stjórnun peningamála.
• Eða ríkjandi tíska eða hugmyndafræði, heilög kýr sem kominn er tími til að slátra. 

 

Bendi á, að ég hef lesið grein eftir hagfræðing, þ.s. því er haldið fram, að sjálfstæði Seðlabanka hafi einfaldlega ekki virkað - þ.e. ekki skapað þann aukna stöðugleika sem til stóð.

Sá Breti, bendir á að stjv. hafi litið svo á, að þau bæru enga ábyrgð á því að fást við verðbólgu, það væri komið yfir til seðlabankans - - þetta gerði mig mjög hugsi, því ég man mjög vel eftir því hvernig ríkisstj. DO og HÁ einmitt, hundsaði baráttu gegn verðbólgu, lét Seðlab. Ísl. einann um hana - - með þekktum slæmum afleiðingum.

Mér fannst því áhugavert, að breskur hagfræðingur skildi koma með þann punkt.

Sjá - 2012 Andrew Lilico - Put politicians back in charge of the Bank of England

Hann benti að auki á þá staðreynd, að sjálfstæðu Seðlabankarnir virðast ekki hafa staðið sig neitt betur, en þeir ósjálfstæðu áður gerðu. Eftir allt saman sé heimurinn í töluverðum vandræðum.

• Hann vill meina að auki, að þeir séu í reynd í standandi vandræðum nú í kreppunni, þegar þurfi að taka óvinsælar ákvarðanir.
• Þar sem pólitíkusarnir telji sig ekki bera ábyrgð, geti þeir komist upp með að gagnrýna Seðlabankann - þegar hann sé að gera þ.s. gera þurfi; en ef þeir yrðu að bera ábyrgðina, hefðu þeir ekki þetta frýja spil.

Mér finnst þessi röksemd hans - - að pólitíkusar hafi í reynd hegðað sé minna ábyrgt, eftir að ábyrgðin var tekin af þeim - - tja; ÁHUGAVERÐ.

Með allt samfélagið á móti sér, hafi Seðlabankastjórarnir ekki það bakbein sem til þurfi.

• Best að halda til haga, að hann er íhaldsmaður - fylgjandi íhaldsamri peningastefnu. En telur að sú leið, að gera Seðlabankana sjálfstæða - hafi verið röng leið að markmiðinu.
• Pólitíkin, hafi notfært sér að bera ekki lengur ábyrgð á peningastefnunni - þannig að rekstur ríkisstjórna hafi aldrei að hans mati, verið minna ábyrgur en á sl. áratug.

Ég er ekki búinn að ákveða að ég sé sammála honum - - en ekki heldur að ég sé ósammála.

Eitt treysti ég mér þó að segja, að eftir að hafa horft á hegðan ríkisstj. sl. áratugar í Evrópu, þ.s. flest löndin ráku sig í hallarekstri þó það væri efnahagsuppgangur, að það sannarlega getur e-h verið til í hans megin röksemd.

Að vísa stjórn peningamála yfir til svokallaðra sérfræðinga, geti leitt til minni ábyrgrar hagstjórnar.

Þetta er auðvitað alveg á haus við eina meginröksemd evrusinna - sem segja að eina leiðin til að fá fram ábyrgri hagstjórn, sé að svipta ísl. stjórnmálamenn - innlendri peningastjórnun.

Sem Íslendingi, hefur manni fundist, að brjáluð ráðdeild ríkisstjórnar DO og HÁ sem létu baráttu við verðbólgu lönd og leið, hljóti hafa verið sérísl. fyrirbæri - - en ábending Lilico, vísar til þess að þetta hafi þvert á móti, verið miklu mun útbreiddara hegðunarvandamál ríkisstj. þess áratugar.

 

En eru áætlanir ríkisstjórnar Japans - galnar?

Rétt að hafa í huga, að japanska módelið sem hefur verið til staðar síðar kreppan þar hófst síðla árs 1989, er líklega komið að endimörkum - hvort sem er.

En síðan Japan varð fyrir gríðarlegu áfalli í jarðskjálfta fyrir rúmu ári, hefur hagkerfið verið í kreppu.

Hagstæði viðskiptajöfnuðurinn er farinn - - en vegna frægs kjarnorkuslyss, var næstum öllum kjarnorkuverum Japans lokað.

Í staðinn hefur verið stórfellt aukinn innflutningur á olíu og gasi, þ.e. innlend raforkuframleiðsla kúpluð út fyrir innflutta orku - - > Hinn hagstæði viðskiptajöfnuður fyrri ára er horfinn.

Það er ekki vilji til þess, að ræsa kjarnakljúfana á ný.

Þetta þíðir í reynd - - að japanska módelið, eins og það hefur verið sl. 2 áratugi, er búið að vera.

• En án hagstæðs viðskiptajöfnuðar, sé ég ekki möguleika til þess, að japanska ríkið geti haldið áfram að standa undir, óskaplegum skuldum. Þeim mestu í heimi sem hlutfalli af þjóðarframleiðslu.
• En Japan er nú í nær efnahagslegri kyrrstöðu.
• Án hagstæðs viðskiptajöfnuðar, hafi það ekki næga - hagvaxtargetu.

------------------------------

Aðgerðaáætlunina má því kalla - "last act of desperation."

Ég er þó sammála aðvörunum Weidman að því marki, að mér virðist afskaplega líklegt - að með þessari aðgerðaáætlun, muni Japan starta - - GJALDMIÐLASTRÍÐI.

 

Hvað gerðist síðast? En 1931 hóf Seðlabanki Japans mjög sbr. aðgerð!

Ambrose Evans-Pritchard lýsir þessu jákvætt, en rétt er að muna hvernig það endaði.

Já, það startaði hagvexti í Japan árin 1931-1936. Gengi jensins lækkaði ca. 40% vegna þeirra aðgerða. Japanskar framleiðsluvörur þess tíma, urðu óskaplega samkeppnisfærar - um tíma.

• En eftir 1936 endaði dæmið í óðaverðbólgu,
• Bretar tóku upp haftastefnu þ.e. lokaða verslun innan síns heimsveldir,
• Bandaríkin hófu sína haftastefnu.

• Með öðrum orðum, heims viðskiptakerfi þess tíma, hrundi.

Svo fór Japan í stríð þ.e. innan Kína 1937. Spurningin hvort efnahagsleg vandræði, hafi þá knúið ríkisstjórnina - - til þeirra hernaðarævintýra. Sem eins og frægt er, enduðu mjög ílla.

Menn hafi dreift huga almennings frá vandræðum heima fyrir.

Sem setur aftur í samhengi það, að ný ríkisstj. Japans, ætlar einnig að mæta hart með hörðu, í deilum við Kína.

Til stendur, að efla herinn - stórefla herinn, flotann og flugherinn.

 

Hvað kemur fyrir evruna ef Japan hefur prentun?

Það má reikna með því, að hún hækki í verði gagnvart jeni!

Þetta er eðlilegt, en vegna þess að Seðlabankar beita ekki neikvæðum vöxtum, þá má segja að prentun komi í staðinn - þegar "0" vextir eru ekki taldir duga.

Hækkun evrunnar er í reynd slæmar fréttir fyrir Evrópu. 

• Að sjálfsögðu munu einhverjir kjánar - líta á með stolti er gengi evrunnar þannig hækkar!

En slík gengishækkun, getur verið síðasti líkkistunaglinn, fyrir löndin í S-Evrópu í vandræðum.

En þau eru að leitast við að ná fram hagstæðum viðskiptajöfnuði - - stóra vonin er að auka útflutning, svo sjálfbærni skulda verði náð fram.

Sannarlega hefur Spánn á sl. ári aukið útflutning - - en það allt getur farið í baklás, ef gengi evrunnar fer að hækka verulega gagnvart hinum 3 megingjaldmiðlunum, fyrir utan hið kínv. renminbi.

Sannarlega er kínv. markaðurinn mjög vaxandi að mikilvægi fyrir Evr. - - en ég sé ekki alveg að Kína sé til í að skipta um hluverk, þ.e. að verða markaður fyrir Evr. í stað þess að Evr. sé markaður fyrir Kína.

Kínv. stjv. muni því líklega, spila sinn eigin gengisleik.

• Málið er, að það var ekki síst hið tiltölulega lága gengi Evrunnar á sl. ári, sem var að hjálpa S-Evr.
• Ef evran fer upp á þessu ári - - Ath., þó svo að ECB sé með einungis 0,5% vexti, eru samt vextir hans mun hærri í reynd en Seðlabanka Bandar., Bretland og svo Japans - eftir að Japan hefur prentun. Því prentun er ígildi vaxta innan við "0." 

Svo að í samhenginu, er ECB þá í reynd ekki með svo mikinn slaka í stefnunni.

ECB verður þá aftur orðinn að Seðlabankanum, af þessum 4 - - með langsamlega stífustu stefnuna. 

Þó svo að stefna ECB í dag, sé sú slakasta sem hann hefur nokkru sinni beitt.

-----------------------------

Afleiðing af prentunarkeppni Seðlabanka Japans, Bretland og Bandaríkjanna. Getur því orðið, dýpkun kreppunnar í S-Evrópu á þessu ári.

Sem mun þá gera kröfuna um aðra peningastefnu, mjög svo háværa frá fulltrúum ríkja S-Evrópu.

• Þá verður áhugavert að sjá, hvort að N-Evr. tekst að halda áfram að hindra "prentun." 

 

Niðurstaða

Eitt virðist öruggt. Ef stefna nýrrar ríkisstjórnar Japans. Verður á þá leið, sem talað hefur verið um. Mun sú stefna rugga mjög rækilega efnahagsmálum heimsins. 

Hvað það akkúrat leiðir til, verður að koma í ljós. Einn munur á 1931 er, að skuldir japanska ríkisins eru miklu hærri í dag. Mér virðist því líklegt, að vextir japanska ríkisins muni hækka - sem mun hækka töluvert hallarekstur þess, umfram þá aukningu vænti ég er nú er stefnt að. Þannig að þá fer skuldsetning þess í eigin gjaldmiðli, að vaxa ærið hratt - til viðbótar við núverandi ca. 240%. Markaðir muni fara að verða a.m.k. minna rólegir - gagnvart Japan, virðist manni klárt.

Það getur þítt, að vextir japanskra banka hækki einnig. Þá getum við séð eins og í Evr. bankavandræði í Japan í ofanálag. Ef málin verða leyst þá með enn meiri prentun - - getur það vel gerst. Að sú prentun verði næg til þess, að lyfta verðbólgu verulega hærra en einungis 2% - sem japönsk stjv. tala um að viðhafa sem viðmið. En í Japan hefur verðbólga sl. 2 áratugi verið yfirleitt mun lægri en það.

Þetta geti því verið svokölluð - verðbólguleið.

------------------------

En maður veltir fyrir sér, hvernig það víxlverkar við stefnu "Bank of England" og "Federal Reserve." Eða stefnu "European Central Bank."

Fara Seðlabankar Bretland og Bandaríkjanna að togast á - - verður þá ECB fyrir sannkölluðum prentunarstormi?

Þá getur gengi evru risið verulega hressilega gagnvart þessum þrem gjaldmiðlum - - það hágengi, valdið S-Evr. ríkjum nýjum efnahagslegum búsifjum, ofan í núverandi kreppuástand.

• Árið getur því orðið áhugavert - eftir allt saman!

 

Kv.

Enn eitt landið mun skuldsetja sig til að endurfjármagna einkabanka!

Ég er að tala um Kýpur. En skv. frétt Financial Times, mun fyrirhuguð "fjármögnun" sem "ESM" þ.e. björgunarsjóður evrusvæðis mun veita, nærri 2-falda ríkisskuldir Kýpur. Sem þegar eru rúml. 90%, sem væntanlega þíðir. Að ríkið mun þá skulda ca. 180% af þjóðarframleiðslu.

• Skv. frétt FT hefur frágangi nýs prógramms verið frestað um 2 mánuði, eða fram yfir kosningar í Kýpur sem verða í nk. mánuði.

• Að auki, virðist AGS sem ætlast er til af stofnunum ESB að taki þátt, vera tregt í taumi í þetta sinn - - "I wonder why":)

• En að sögn fréttar, krefst AGS þess - - að afskrifað verði þegar hlutfall af ríkisskuldum Kýpur.

• Að auki er krafa uppi, að kröfuhafar bankanna - verði einnig látnir blæða; af hálfu hluta aðildarríkja ESB þ.e. sérstaklega sé það krafa ríkisstjórnar Finnlands og Þýskalands.

En stofnanir ESB taki það ekki í mál - þ.s. að þeirra mati, geti það skapað óvissu innan fjármálakerfis Evrópu. Skapað hræðslu meðal eigenda skulda evr. banka í öðrum löndum.

------------------------------------------------

Cyprus bailout delayed two more months

• "The International Monetary Fund was insisting on significant amounts of debt relief before it agreed to participate in the programme, the officials said."

• "Cyprus’s sovereign debt already stands close to 90 per cent of economic output and officials estimate the bailout will amount to about €16bn, nearly doubling Nicosia’s debt load and making it second only to Greece’s in the eurozone."
  
• "Some €10bn of the total will go to recapitalising Cypriot banks, which suffered huge losses from Greece’s sovereign debt default last year."

• "The IMF considers such debt levels unsustainable."
• "While it has been able to give Athens some leeway because Greece’s collapse could have systemic effects, the fund’s officials do not view Cyprus as a systemic risk."

• "Top officials in the European Commission and the European Central Bank, the two EU representatives on the troika, are resisting drastic bank measures out of fear it could panic senior bondholders and deposit holders elsewhere, especially in Spain, where confidence in the financial sector remains tenuous."
• "“They are taking it to the extremes; they’re taking a rather fundamentalist position,” said one official of the IMF camp. “Cyprus is not as systemic as Greece, but it is still systemic.”"

------------------------------------------------

Áhugaverð deila í gangi!

Eins og stofnanir ESB virðast vilja setja dæmið upp, þá myndi lán til Kýpur vera nokkurs konar - endurtekning á tilhugun veitingu láns til Írlands. Þ.e. megnið af björgunarláni - skal fara í bankaendurfjármögnun.

Nema, í þessu tilviki myndi skuldsetning ríkisvalds fara í verulega hærri hæðir miðað við þjóðarframleiðslu. Svo, ég skil mjög vel að samningamenn AGS hristi hausinn yfir skuldsetningu - er myndi vera nærri 180%.

En stofnanir ESB virðast þverneita að íhuga að skera af skuldum Kýpur - - þ.s. er skuldir Grikklands voru afskrifaðar að hluta á sl. ári; þá var því heitið að það yrði einasta skiptið sem slíkt ætti sér stað á evrusvæði.

Aldrei aftur - var sagt.

Því skal kýpversku þjóðinni, drekkt 50 föðmum undir, í ósyndalegu skuldafeni. 

• Stofnanir ESB virðast ekkert vera að læra af reynslunni.

Kýpur er að sjálfsögðu miklu minna hagkerfi en Grikkland - - þannig, að ég skil þá afstöðu AGS. Að það sé ekki veruleg hætta á ferðum, ef tekin sé ein stór afskrift strax á Kýpur.

Enda er fyrirframljóst, að skuldsetningin sem annars er fyrirhugað að lendi á Kýpurbúum, er augljóslega ósjálfbær.

Og Kýpur myndi stefna í að flestum líkindum, mjög djúpan samdráttarferil - eins og þann er við sjáum sl. 3 ár í Grikklandi.

---------------------------

En almenningi væri látinn blæða - - til þess að skapa þá greiðslugetu sem til þarf.

En þá þyrfti að lækka lífskjör - - mjög skarpt.

Sennilega um prósentu tugi.

• Augljóslega á að láta eigendum bankanna - blæða. Eins og N-Evrópulöndin vilja núna.
• Þó þau hafi ekki lagt það til, er Írland var í vandræðum á sínum tíma.

• Þá myndi þurfa miklu mun smærra lán - en við erum líklega samt að tala í þeirri sviðsmynd um veitingu neyðarláns.
• Sem þá fer í að tryggja fjármögnun ríkisins til - tiltekins lágmarks tíma. Meðan það er að aðlaga eigin kostnað, að þeim efnahagssamdrætti sem er í gangi.
• Þá væntanlega, væri inni í hluta lánsins - eiginfjár innspýting í bankakerfið. Sem getur verið, tímabundin - - ríkið geti selt sinn hlut aftur, seinna. 

En t.d. helmingi smærra lán. Þíðir náttúrulega. Að lífskjör hrynja saman minna. Almenningur finnur samt mikið fyrir samdrættinum, að það harðnar á dalnum. En ekki samt að því marki sem annars verður.

Tja, vegferð Kýpur gæti þá orðið eitthvað í líkingu við rás atburða hérlendis. Ísland er þrátt fyrir allt ekki alveg eins ílla statt og t.d. Grikkland eða Portúgal eða Spánn.

Má deila um sbr. v. Írland. 

 

Niðurstaða

Það er áhugavert hve evrópskir bankamenn virðast eiga einlæga vini að, innan Seðlabanka Evrópu og Framkvæmdastjórnar ESB. En eina ferðina enn, ef þær tvær stofnanir fá því ráðið. Skulu eigendur banka varðir tjóni 100%. Sá kostnaður lagður á almenning í einu landinu enn.

-----------------------

Nema að nú er ekki lengur einhugur um slíka stefnu - hluti aðildarlanda ESB vill ekki lengur að eigendur banka, fái allt sitt upp í topp. Meðan að fulltrúar AGS heimta að þegar í stað verði skorið af skuldum Kýpverska ríkisins. Annars verði skuldsetning of mikil.

Þarna virðist merkilegt nokk - - AGS vera nær hagsmunum almennings en stofnanir ESB. Sem þó ef marka má einlæga aðildarsinna, eru stofnanir sem hafa ekkert annað að gera heldur en að - gæta að almanna hagsmunum. Þó þær þvert á móti virðist vera að gæta að sérhagsmunum eigenda evr. banka.

 

Kv.

Andstaðan við aðild vinnur á skv. nýlegri skoðanakönnun!

Ég hef verið að fylgjast með því hvort aðildarsinnar veiti því athygli. Að nýleg skoðanakönnun í reynd sýnir fram á að áhugi á hugsanlegri aðild hefur minnkað. Ég er að sjálfsögðu að tala um nýlega könnun Stöðvar 2 og Fréttablaðsins sbr: Nærri helmingur vill ljúka aðildarviðræðum við ESB

Sjá eldri könnun frá des. 2011: Um þriðjungur vill draga umsókn að ESB til baka

Sjá einnig umræður á eyjunni - merkilegt að sjá þá sem tjá sig með þeim hætti eins og að útkoman í hinni nýju könnun sé sigur fyrir þeirra málsstað: Ríflegur meirihluti vill klára aðildarviðræður við ESB

Það sem fæstir mundu eftir var að rúmu ári var gerð svipuð könnun, og þá voru niðurstöðurnar:

• 65,3% vildu ljúka viðræðum.
• 34,7% draga viðræður til baka.

Það var eðlilega látið mikið með þær niðurstöður fyrir réttu ári síðan, enda sýndi könnunin þá greinilegan vilja þjóðarinnar til þess að - halda viðræðum áfram.

Um daginn voru niðurstöðurnar eftirfarandi:

• 48,5% vilja ljúka viðræðum.
• 36,4% vilja að umsókn sé dregin til baka.

• 15,2% vilja að hlé sé gert á viðæðum.

Eins og væntanlega flestir taka eftir - er aukaspurning í seinni könnuninni.

Væntanlega vilja þessir 15,2% ekki að viðræður haldi áfram.

Líkur eru á því þó það sé ekki endilega fullvíst, að þeir hefðu valið liðinn, að draga umsóknina til baka ef ekki hefði verið boðið upp á þann kost er þeir völdu.

• 52,6% vilja þá að umsóknin sé dregin til baka eða frestað, og sett í þjóðaratkvæði hvort halda skal áfram eða ekki. 

Þarna er því í reynd um umpólun að ræða - - þ.e. að fleiri eru andvígir umsókn en fylgjandi henni.

Reyndar er munur á milli þeirra sem styðja umsóknarferlið eða eru því andvígir - ekki mikill!

Cirka helmingur á móti helming!

• Skv. þessu er þjóðin klofin í herðar niður um aðildarspurninguna.

 

Andstaðan virðist klárt vera að vinna á!

Líklega ræður miklu eða jafnvel öllu um þessa sveiflu, ástandið í Evrópu.

En augljóst er orðið, að kreppan í Evrópu minnkar trúverðugleika þeirrar fullyrðingar, að aðild sé leið fyrir Ísland til efnahagslegra framfara.

Að auki hefur almenningur séð það, að þegar þ.e. kreppa í aðildarríki evru, þá verður almenningur fyrir búsifjum, en ein röksemdin fyrir aðild hefur verið sú meinta þörf, að losna við þá áþján sem fylgi krónunni - að því sem er sagt, að hún reglulega setji tjónið á herðar almennings.

Það að almenningur sér nú, að það er vissulega verið að setja tjónið á herðar almennings í löndum eins og Grikkland, Portúgal, Spáni og á Írlandi. Á sama tíma, og fátt bendir til þess að það dragi úr efnahagsvandræðum í Evrópu í bráð.

Að sjálfsögðu hefur mikil áhrif á áhuga ísl. almennings á aðild, sem einhvers konar lausn á vanda Íslands. Að auki sér almenningur hér, að atvinnuleysi í þeim löndum á evrusvæði sem eins og Ísland eru í skulda- og efnahagsvandræðum, er einfaldlega miklu - miklu meira.

• Fólk getur skipt um skoðun, er það sér að loforðin um betra líf - standast líklega ekki.

 

Niðurstaða

48,5% vilja ljúka viðræðum <----> 52,6% vilja þá að umsóknin sé dregin til baka eða frestað, og sett í þjóðaratkvæði hvort halda skal áfram eða ekki. Aðeins fleiri en helmingur svarenda sem taka afstöðu með öðrum orðum andvígir því að viðræðum sé lokið. 

Í könnuninni des. 2011 vilja 65,3% ljúka viðræðum, en 34,7% hætta þeim. Þetta er veruleg breyting á afstöðu ísl. kjósenda til aðildarviðræðna.

Sannarlega augljóst áhyggjuefni fyrir Íslendinga sem áhugasamir eru um aðild, eða hafa áhuga á því eins og talað er um - að kíkja í pakkann. 

Þessi þróun eðlilega á að hleypa andstæðingum aðildar kapp í kinn.

Því við erum að vinna á!

 

Kv.

Forvitnileg ný skýrsla AGS um Grikkland!

Skýrsla AGS um Grikkland er mjög forvitnileg. En skv. henni, felur gríska prógrammið í sér mjög óvenju erfiða aðlögun þá í sögulegu ljósi þeirra aðlögunarferla sem AGS hefur áður átt þátt í. Og taka starfsmenn sérstaklega fram, að aðgerðir sem grísk stjórnvöld hafi gripið til í því skyni að minnka útgjöld séu: "Fiscal efforts remain very impressive."

Mér finnst í þeirri ályktun starfsmanna AGS liggja ákveðið svar þeirra, við þeirri gagnrýni sem oft heyrist. Að grísk stjv. séu ekki að standa sig. Ekki skera nógu mikið niður o.s.frv.

Punkturinn sé sá, að þau hafi skorið mjög mikið. En málið sé einfaldlega að, gjáin sem þau þurfi að brúa með útgjaldaaðgerðum sé óskaplega víð. Svo dæmið gangi upp.

Sem eðlilega setur spurningamerki við það, hvort þetta sé raunverulega mögulegt!

 

Sjá skýrslu AGS um Grikkland!

"Overall, the cumulative output decline has now reached about 19½ percent..." - bls. 5.

AGS segir að gríska hagkerfið hafi samanlagt nú minnkað um 19,5% síðan kreppan hófst. Þetta er ívið lægra en þ.s. gríska fjármálaráðuneytið sagði um mitt sl. ár, er sagt var að heildarsamdráttur væri orðinn 25% ca. En hvað um það. Ljóst að mikill samdráttur hefur orðið í Grikklandi.

 

"The ULC-based REER (Real Effective Exchange Rate) has now fallen by 14 percent through September from its peak in 2009." - bls. 6.

Raunlaun skv. þessu hafa lækkað um 14% segir AGS. Veruleg launalækkun átti sér stað á sl. ári. Megnið af raunlaunalækkun, virðist hafa gerst á sl. ári. Eins og að breytingar sem þvingaðar voru í gegn í fyrra, hafi losað einhverja stíflu.

 

"...prices have been falling since 2010. The GDP deflator has already turned negative in the first three quarters of 2012 on the back of falling wages and a weaker terms-of-trade." - bls. 7.

Þegar sleppt er út opinberum hækkunum sbr. hækkun á rafmagni til orkunotenda, þá hafi verið verðhjöðnun í Grikklandi samfellt síðan 2010.

 

"The trailing 12-month cash central government primary balance was close to zero
through end-October (compared to a deficit of 3 percent of GDP one year ago)." - bls. 7.

Grikkland virðist vera að ná nokkurn veginn frumjöfnuði fjárlaga í jafnvægi, en þ.e. mikilvægur áfangi. En það styrkir samningsaðstöðu grískra stjv. ef segjum, prógrammið kemst eina ferðina enn í vandræði. Ef grísk stjv. þurfa ekki lengur á því að halda. Að fá fjármögnun fyrir eigin rekstri. Þau standi með öðrum orðum undir rekstrarkostnaði. En það gerir hugsanlega hótun að einhliða yfirgefa evru, að einhliða lýsa sig greiðsluþrota; mun trúverðugri en fram að þessu.

 

"Still, the trailing 12-month deficit reached 5 percent of GDP through end-September (compared with 10 percent during the same period in 2010–11)." - bls. 8.

Skv. þessu er viðskiptahalli Grikklands minnkaður um helming, þ.e. úr 10% af þjóðarframleiðslu í 5% af þjóðarframleiðslu. 

Ég verð þó að segja, að eftir 3 ár í svo djúpri kreppu - vekur það áhuga. Að enn skuli vera viðskiptahalli "yfir höfuð."

Sýnir hve víð sú gjá var orðin, sem Grikkland þurfti að brúa. Í hve djúpan skít Grikkir komu sér.

En að auki sýnir þetta, að gríðarleg óvissa hlýtur enn að vera um prógrammið - - þ.s. að sjálfsögðu, til þess að ná fram sjálfbærni. Þarf Grikkland "rýflegan afgang."

Þannig, að skv. þessu er Grikkland enn - - hvergi nærri sjálfbæru ástandi!

 

"...while Greece has made significant progress with fiscal adjustment, some 6 percent of GDP additional primary adjustment is still needed to reach the program target." - bls. 8.

Þetta finnst mér áhugaverð tala. En skv. þessu. Er enn eftir að skera niður til viðbótar 6% af þjóðarframleiðslu, af gríska ríkinu.

Svo - nóg er enn eftir að framkvæma af samdráttar-aukandi niðurskurði. Fyrir utan þær miklu viðbótar launalækkanir sem enn þarf að framkvæma, til að brúa þá víðu gjá á viðskiptajöfnuðinum sem enn er eftir.

 

"Similarly, despite considerable progress with external adjustment and cost competitiveness, there is still some distance to go, with only about half of the estimated 20–30 percent pre-program real effective exchange rate overvaluation eliminated." - bls. 8.

Þarna segja þeir, að sá innlendi kostnaður sem hafi verið áætlað af prógramminu að þyrfti að brúa, svo innlendir atvinnuvegir næðu því að vera samkeppnisfærir á ný. Hafi enn einungis verið brúaður af hálfu.

Svo a.m.k. annað eins af launalækkunum við þær sem þegar hafa orðið, er eftir að framkvæma. Ef raunlaunalækkun hefur verið 14% fram að þessu. Þá þíðir það væntanlega að þeir eru að tala um 28% raunlaunalækkun - heilt yfir.

 

"Meanwhile the current account will benefit from the recently agreed debt relief deal for Greece (to an amount of about 2 percent of GDP per year on cash basis), and from steeper import compression (as domestic demand contracts faster, and as faster gains in competitiveness encourage import substitution). Overall, the current account is now expected to achieve balance on an accrual basis by 2015." - bls. 14.

Þeir áætla að launalækkanir muni nú ganga fyrir sig hraðar en áður var áætlað. Að jöfnuður gagnvart útlöndum, muni ná jafnvægi 2015 þrátt fyrir 5% halla 2012, að hluta vegna nýrrar hluta eftirgjafar skulda Grikklands af hálfu einkaaðila og að stærri hluta vegna samdráttar lífskjara - - er minnki innflutning.

Það verður áhugavert að sjá, hvernig almenningur bregst við þessu. En þegar eru lífskjör í Grikklandi mjög verulega skroppin saman. Sérstaklega hjá þeim sem eru atvinnulausir. Sem margir hverjir í dag fá engar bætur.

 

"Thus, cumulative proceeds are now set at €6 billion by 2014, €10 billion by 2016, and €23.5 billion through 2020 (including the €1.6 billion realized to date)." - bls. 20.

Sala eigna gríska ríkisins á að skila fyrir rest 23,5ma.€. Helmingi minna en upphaflega var gert ráð fyrir.

 

"Overall, the envelope of about €50 billion was found adequate with sufficient buffers to deal with stress scenarios and to address potential needs in banks’ foreign subsidiaries." - bls. 24.

50ma.€ er talin næg endurfjármögnun gríska bankakerfisins. M.a. er gert ráð fyrir að NPL (Non Performing loans) geti náð 50%.

 

"The new path reaches the targeted primary surplus of 4½ percent of
GDP two years later, in 2016. The benefit of the expanded timeline is immediate: in 2013 the targeted adjustment in the primary balance drops from 3 percent to 1½ percent of GDP (4½ to 3 percent of GDP, when measured by the structural primary
balance)" - bls. 25.

Grikkir fengu 2 ár til viðbótar til að ná 4,5% afgangi af frumjöfnuði fjárlaga, sem minnkar kröfu um útgjaldaniðurskurð í 1,5% af þjóðarframleiðslu per ár 2013, 2014, 2015 og 2016.

 

"Extending the timeline helps Greece benefit from a mild expected cyclical recovery of revenues, reducing the total needed measures to 7¾–8¾ percent of GDP (€13½ billion through 2014, and a further €2–4 billion in 2015–16, depending on the strength of the cyclical recovery)." - bls. 25.

Ehem, núverandi plan gerir ráð fyrir viðsnúningi til hagvaxtar 2014. Sá verði komin í nærri 3% 2015, og haldist síðan í rúml. 3% frá 2016.

Tja, vægt sagt á ég óskaplega erfitt með að trúa því að þetta gangi eftir.

En ef það gerist ekki - - þá verður ekki þessi "tekjuaukning" ríkisins vegna þess meinta viðsnúnings.

Hugmyndin er í grunninn er sú, að vegna þess hve gríska hagkerfið hefur dalað mikið síðan er það náði hápunkti, eigi það inni - - stórfelldan slaka.

Það sé því rétt að reikna með "cyclical recovery" þ.e. að pendúllinn sveiflist til baka. 

Þetta finnst mér afskaplega hæpin ályktun, þ.s. hápunkturinn sem Grikkland var statt á - - var ósjálfbær hagkerfisbóla. Eftir allt saman, var hagkerfið langt í frá að standa undir þeim lífskjörum er þá voru sbr. þann mikla viðskiptahalla er var til staðar.

------------------------

Mér finnst mun sennilegra, að það verði enginn "cyclical recovery" þ.e. að gríska hagkerfið, sé ekki með einhverja stóra innistæðu af slíku tagi.

Með því að leita til baka, niður í viðskiptajafnvægi. Geti verið komin grundvöllur hagvaxtar. En sá verði ekki í líkingu, við uppsveiflu vegna þess að hagkerfið eigi inni stórfelldan vöxt - vegna myndunar stórfellds slaka.

• Málið er að sterk útflutningshagkerfi, þau hafa slíkar sveiflur gjarnan, þ.e. detta snögglega niður og koma síðan sterkt upp á ný.
• En Grikkland, einfaldlega hefur ekki sterkt útflutningshagkerfi. Heldur afskaplega veikt.
• Það mun þurfa að búa slíkt til - á ný.

Hagvöxtur muni því sennilega ekki koma inn með hraði.

Heldur frekar, hægt inn - - og kannski síðar smám saman aukast. Eftir því sem nýir atvinnuvegir nái styrkari fótfestu.

Hagkerfið sé svo skaðað!

Mynd tekin af bls. 26. Sýnir fyrirhugaðar sparnaðaraðgerðir grískra stjv. - yfirlit. 

Eins og sést, þá verður skorið niður árin 2013 og 14 3,23% af þjóðarframleiðslu í félagstryggingakerfinu. Sem líklega mun ekki vekja mikla kátínu meðal Grikkja, sem háðir eru aðstoð ríkisins.

Samanlagt þau tvö ár útgjalda-aðgerðir gríska ríkisins upp á 7,15% af þjóðarframleiðslu.

 

New Fiscal Measures..................2013–14............2015–16
Expenditure Measures..................5.10..................0.04
Compensation of employees.........0.79..................0.01
Social security transfers...............3.23..................0.04
Subsidies...................................0.09..................0.01
Intermediate consumption............0.75................-0.01
Gross fixed capital formation.........0.24.................0.00
Revenues Measures.....................2.06.................0.02
Direct taxes................................0.90.................0.01
Indirect taxes and sales................0.61................0.00
Social security contributions..........0.38................0.00
Total..........................................7.15................0.06

Ég velti fyrir mér - - hvernig þeim dettur í hug. Að gríska hagkerfið sé að snúa yfir til hagvaxtar á sama tíma, og gríska ríkið er að beita aðgerðum til að minnka útgjöld upp á 7,15% af þjóðarframleiðslu.

Ég held það sé gersamlega augljóst, að Grikkland hljóti að vera í öflugum samdrætti a.m.k. 2013 og 2014 einnig. En útgjaldaaðgerðir virðast minnka mikið, næstu 2 ár þar á eftir.

Spurning hvort að hagkerfið geti þá farið að rétta af - tveim árum síðar?

Það eitt, að útgjaldaaðgerðir minnki þetta mikið, ætti að minnka samdrátt verulega a.m.k.

Svo þ.e. a.m.k. hugsanlegt, að þá fari að gæta einhvers mælanlegs vaxtar.

 

Risks to the program are still on the downside. Greece is attempting to achieve an
unprecedented amount of fiscal and current account adjustment under a fixed exchange rate, with a massive debt overhang, and weak confidence. Key risks include:

1. Political failure. A key risk for the program is diminishing support for reforms, particularly as Greece endures another year of deep recession. The latest opinion polls show dwindling support for the coalition parties and growing support for Syriza and other anti-program parties. This could go beyond implementation delays, and lead to a political crisis, triggering debt default and/or euro exit.
2. Delayed recovery of confidence. Even without a complete political failure, political instability and the risk of disorderly default/euro exit may have a stronger effect on confidence and investment than now projected. In this instance, growth would undershoot projections, and fiscal adjustment would struggle against these headwinds. These impacts could make the process self-reinforcing, leaving Greece in a high-debt low-growth trap.
3. Transmission mechanism. The program now takes a more conservative view on fiscal multipliers, but they could yet be higher than currently projected, especially if the external environment is weaker, or if bank deleveraging proceeds at a more rapid than expected pace (e.g., due to crowding out, as treasury bills are retained on banks’ balance sheets). Separately, gains from structural reforms remain uncertain, as it could take longer for wage adjustment to translate into price adjustment, given still strong vested interests, and it could take longer for stronger competitiveness to translate into higher net exports. - bls. 38.

Mér finnst 2 líklegast, að Grikkland snúi til baka, eins og ég sagði að ofan, til vaxtar sem verði mun hægari en prógrammið geri ráð fyrir, og það gerist einnig síðar en prógrammið gerir ráð fyrir. Sem eins og sagt er, myndi læsa Grikkland inni í skuldafangelsi - þrátt fyrir þær afskriftir sem fengist hafa fram að þessu.

------------------------------

Það er einnig ákaflega líklegt að áhrifin frá lið 3 komi til skjalanna. Þau verði stór þáttur í því. Að viðsnúningur verði slappur - og sennilega lengi að ná einhverri "fart" að ráði.

------------------------------

Áhættan í lið 1. má alls ekki vanmeta, þ.e. að pólitíkin taki óvænta stefnu. Almenningur fái sig fullsaddan. Flokkar andvígir prógramminu komist til valda. Og þeir taki Grikkland út úr evru.

 

"The alternative scenario considered in the DSA gives some indication of the potential needs.

• In this scenario, to return Greece to the program debt trajectory would require about 3 percent of Greek GDP per year (€6 billion) in fiscal transfers between 2013 and 2020 (which could be delivered through a variety ofchannels, including lower interest rates on GLF and EFSF loans).
  
• Alternatively, it would require an upfront haircut of about 25 percent on EFSF loans, GLF loans, and ECB SMP bond holdings."

Þeir hafa sjálfir reiknað út "slæma sviðsmynd" sem myndi krefjast ofangreinds.

Mér finnst það reyndar miklu líklegra en ekki, að Grikkland muni einmitt þurfa 3. skuldaniðurfærsluna, áður en yfir lýkur.

Gert ráð fyrir því að Grikkland lafi innan evru - með þeim aðgerðum.

 

STAFF APPRAISAL
67. The Greek program continues to present a mixed picture with stark contrasts.

• The fiscal adjustment has been extraordinary by any measure and labor market reforms have produced significant wage adjustment.
  
• There should be no doubt on part of Greece’s European partners that it is enduring exceptionally painful adjustment in order to stay within the euro area.
  
• However, the manner of the adjustment leaves much to be desired. The fiscal adjustment has relied far too much on cuts in discretionary spending and increased taxation of wage earners, while the rich and selfemployed have continued to evade taxes on an astonishing scale and bloated and unproductive state sectors have seen only limited cuts.
  
• Moreover, labor has shouldered too much of the burden as lower wages have not resulted in lower prices, because of failure to liberalize closed professions and dismantle barriers to competition.
  
• While the economy is now re-balancing apace, this is happening mainly through recessionary channels, rather than through productivity boosting reforms.
  
• Meanwhile, the mounting sense of social unfairness is undermining support for the program. 

Áhugaverð gagnrýni starfm. AGS.

1. Annars vegar ábending til aðildarlanda Evrusvæðis, að Grikkland sé að ganga í gegnum mjög óvenjulega erfiða aðlögun til þess að tolla innan evrunnar.
2. Síðan á hinn bóginn um rekstur prógrammsins, að það hafi hingað til alltof mikið bitnað á almenningi - almenningur hafi tekið á sig megnið af aðlögunarkostnaðinum; merkilegt að sjá þessa gagnrýni.

Miklu meiri árangri þurfi að ná, í því að endurhæfa skattakerfið. Í því að draga úr spillingu. Í því að opna svokallaðar "lokaðar sjoppur" þ.e. starfsgreinar með aðgangstakmörkunum, sem eru víst margar á Grikklandi en þeir hópar berjast um hæl og hnakka við það að halda sinni forréttindastöðu.

Ef ekki takist að ná þeim árangri, muni prógrammið líklega ekki ná að skila tilætluðum árangri - er lokaályktun starfsmanna AGS.

 

Niðurstaða

Eins og ég skil AGS, þá minnkar viðskiptahalli Grikklands í 3% af þjóðarframleiðslu vegna hinnar seinni eftirgjafar af skuldum einkaaðila er átti sér stað á sl. ári í gegnum endurkaup gríska ríkisins á eigin skuldum, sem fjármagnaðar voru með láni.

Eins og gefur að skilja þarf afgang svo land geti greitt af erlendum skuldum. Þó að landið eigi að ná jafnvægi 2015. Mun þurfa þá frekara átak til að ná afgangi.

Mér finnst sú hugmynd að Grikkland snúi við til hagvaxtar 2014 æði fjarstæðukennd, ekki síst vegna þess að árin 2013 og 2014 stendur til að grísk stjv. standi í útgjaldaaðgerðum til að ná fram viðsnúningi í útgjöldum ríkisins upp á rúml. 7% af þjóðarframleiðslu dreift á þau 2 ár.

Að auki, finnst mér einnig fjarstæðukennt, að við taki frekar kröftugur hagvöxtur frá 2015.

Þetta prógramm var náttúrulega búið til í samstarfi við stofnanir ESB. Og mér finnst afskaplega líklegt, að pólitískur þrýstingur hafi a.m.k. ráðið nokkru, um það þegar líkleg framvinda mála í Grikklandi var ákveðin.

En líklega vilja evrópskir pólitíkusar í lengstu lög fresta því, að viðurkenna fyrir eigin skattborgurum. Að þeir hafi lagt Grikklandi til fjármagn sem a.m.k. muni tapast að hluta.

En í 3. afskrift skulda Grikkland. Verður líklega engin undankoma fyrir opinbera eigendur skulda Grikklands - - en AGS er alltaf undanskilið skv. reglum um þá stofnun sem teljast til alþjóðalaga. Svo það verðu þá, pólitískt mál innan evrusvæðis hvernig því tapi væri skipt niður.

-----------------------------------

Auðvitað er vel hugsanlegt að almenningur gefist upp á einhverjum tímapunkti. En þarna geri ég ráð fyrir því, að Grikkland verði áfram innan evru. Til þess muni þurfa afskrift 3.

 

Kv.

Standards&Poors spáir töluverðri lækkun húsnæðisverðs á Evrusvæði!

Hlekk á skýrslu S&P má sjá - hér - bloggfærslu aðalhagfræðings S&P í Evrópu má sjá - hér - en verðlag á húsnæði skiptir miklu máli. Þar sem lækkun dregur úr neyslu. Að auki, getur lækkun skapað vandræði hjá húsnæðiseigendum ef skuldir eru verulegar. Auk þess, að neikvæð áhrif á eiginfjárstöðu banka geta verið nokkur.

• Takið eftir að S&P virðist nota (sviga) til að tákna mínustölu þ.e. samdrátt.

"The plight of Europe&#39;s homeowners looks set to continue this year as house prices keep falling in most European markets."

1. "Spain is still suffering a sharp correction. We forecast prices will fall by 7.8% this year, with little relief in sight." 
2. "The free fall in Ireland&#39;s housing market, where residential property prices
   have halved in value since 2007, now appears to be stabilizing. But here, like Spain, swathes of unsold housing stock will delay a recovery."
3. "Portugal, meanwhile, despite suffering similar economic woes, did not see a housing bubble, so
   house price declines now are more limited."

1. "...the downturns in the Dutch and French housing markets appear to be accelerating. We forecast they&#39;ll see nominal price declines of nearly 6% and 5%, respectively, this year, as rising unemployment, decelerating wages, and the prospect of austerity measures frightens off buyers."
2. "Only Germany is bucking the European trend, with a moderate 3% rise in residential prices forecast this year and next, on the back of wage increases and comparatively lower unemployment than in other European countries. Still, Germany&#39;s rising market could hardly be described as a boom. It follows years of stagnation between 1999 and 2008, when most other markets rose considerably."

----------------------------------

Það eru rosalega slæmar fréttir fyrir Holland, að ef þ.e. rétt að húsnæðisverð er komið í lækkunarferli.

En hafa ber í huga, að húsnæðisskuldir eru hvergi innan Evrusvæðis hærri sem hlutfall af tekjum húsnæðiseigenda, en í hollandi.

Sjá staðfestingu á því í gögnum Eurostat - hér.

Takið eftir sbr. á skuldahlutfalli húsnæðiseigenda í Hollandi vs. í Írlandi þ.e. 250,45% vs.  206,35%.

• Þetta hefur ekki verið vandamál, því Holland hefur verið í hagvexti - en ca. mitt sl. ár varð viðsnúningur yfir í samdrátt.
• Vísbendingar uppi um áframhald þess samdráttar inn í nýárið.
• Ef ég væri ráðherra húsnæðismála í Hollandi, þá hefði ég áhyggjur af þróun húsnæðisskulda.

Það er a.m.k. hugsanlegt, að kostnaður lendi á hollenska ríkinu - því koma þurfi almenningi til bjargar. Sem betur fer fyrir hollenska ríkið er skuldastaða þess ekki alvarleg. Svo sennilega getur það komið til skjalanna.

En þó líklega myndi við það skuldir þess þá fara yfir Maastricht hámarkið.

Í tengslum við þessi mál gæti skapast töluverð dramatík, eins og t.d. varð hér í kjölfar hrunsins.

----------------------------------

Lækkun húsnæðisverðs í Frakklandi er ekki síður áhyggjuefni, því á sl. ári var Frakkland mjög nærri því að lenda í kreppu. En endaði með vart mælanlegan hagvöxt - þó yfir "0."

Nú í ár koma til framkvæmda ýmsar útgjaldaaðgerðir ríkisstjórnar Frakklands - sem líklega draga frekar en hitt þrótt úr hagkerfinu.

Samtímis ef það stenst, að það verður þessi lækkun húsnæðisverðs - getur orðið veruleg minnkun í neyslu almennings.

Lagt saman, væri kreppa á þessu ári í Frakklandi - því afskaplega líkleg útkoma.

----------------------------------

Lækkun húsnæðisverðs á Spáni, ætti engum að koma á óvart. En Spánn býr enn við slæma timburmenn, eftir þá gríðarlegu húsnæðisbólu sem stóð yfir á Spáni á sl. áratug, þegar á Spáni var um tíma byggt meira af húsnæði en í Frakklandi, Þýskalandi og Ítalíu - samanlagt er bólan var í hámarki. Eins og við könnumst við hér á Íslandi, er víða um Spán nýlega byggt húsnæði eða hálfbyggt, sem litlar líkur eru á að seljist í bráð.

Þetta er auðvitað vísbending um frekari minnkun neyslu almennings, ásamt vaxandi skuldavandræðum. Svo eins gott, að endurfjármögnun bankanna sem stendur til - gangi upp.

Ofan á Sparnaðaraðgerðir ríkisstjórnarinnar er halda enn áfram af kappi, og áframhald þess að atvinnulíf sé að skera niður starfsemi - fyrir utan útflutningsgeira sem er í nokkrum vexti. 

Þá virðist ljóst að kreppan á Spáni líklega verður ekki a.m.k. skárri þetta ár en síðasta. Ekki endilega víst að hún versni frekar.

En tja - hugsanlega nær atvinnuleysi 30% fyrir árslok.

 

Niðurstaða

Þetta er auðvitað bara spá um þróun, sem sjálfsagt er að taka með einhverjum fyrirvara. En líkur eru á þessari útkomu. Hún virðist manni, rökrétt - með tilliti til aðstæðna.

Ég held að Frakkland geti verið land, sem mjög áhugavert verður að veita fyllstu athygli á þessu ári.

En skuldir ríkisins eru nú rétt rúmlega 90% af þjóðarframleiðslu.

Verulegur samdráttur landsframleiðslu, getur fært þá stöðu frekar hratt nálægt 100%.

Frakkland er rétt að hefja sambærilegt aðlögunarferli, við þ.s. hefur verið á Spáni sl. 3 ár. Og á Ítalíu af töluverðum krafti sl. ár - sbr.:

 

Eins og sést fækkaði sölum á húsnæði mikið á Ítalíu á sl. ári. Þetta er enn ein vísbending þess töluverða hagkerfissamdráttar er varð þarlendis 2012.

Monti heldur því fram, að þessari aðlögun sé lokið eða ca. svo. En það getur verið kosningaáróður.

---------------------------------- 

Ástæða þess að ég hvet til þess, að fylgst sé með Frakklandi er sú, að það land er mjög mikið lykilland innan Evrusvæðis. Það myndi grafa mjög mikið undan evrunni sem slíkri, þeirri stofnanauppbyggingu sem tengist henni, ef Frakkland er á leið í "vandræði."

Ný evrukrísa væri sennilega óhjákvæmileg, ef verður verulegt tap á tiltrú í tengslum við Frakkland þetta ár.

 

Kv.

Líkur á gengislækkun á árinu!

Ég er að vísa til þeirrar lækkunar á þorskverðum sem virðist vera að eiga sér stað í Evrópu, eins og var fyrirsjáanlegt þegar í október sl., er ljós var ákvörðun Norðmanna og Rússa. Að auka veiðar á þorski úr 750þ.tonnum í eina milljón, í Barentshafi. Þetta er skv. ráðleggingu haffræðinga en stofninn á þeim slóðum virðist aftur kominn í þann styrk, er hann hafði á árum áður.

Fréttir um lækkun verða koma fram í Morgunblaðinu miðvikudag 16/1.

Skv. Helga Anton Eiríkssyni, forstjóra Iceland Seafood í Frakklandi, virðist þegar hafa orðið um 30% verðlækkun á þorski í Frakklandi. Einum mikilvægasta markaðinum í Evrópu.

Frá sl. ári hefur verðfall á saltfiskmarkaði á Spáni, og Portúgal. Verið í gangi. Segir hann að miðað við mitt sl. ár, hafi verð á saltfiski lækkað 15-20% ofan á þær lækkanir er fram voru komnar á sl. ári.

 

Af hverju verðfall?

Eins og ég hef áður útskýrt, er gengi krónunnar háð því markmiði að tryggja nægan afgang af gjaldeyrisinnkomu þjóðarinnar. Svo að opinberir aðilar sem ekki sjálfir hafa gjaldeyristekjur, geti greitt af eigin gjaldeyrisskuldum.

En það væri ekki björgulegt, ef erlendir aðilar myndu fara að gera lögtak í eignum innlendra sveitafélaga, eða ef ríkið yrði tilneytt til að verja fé af AGS lánapakka til að greiða af öðrum lánum.

Þó AGS peningarnir hafi verið hugsaðir sem einhverskonar varasjóður til vonavara, til að tryggja að þessi möguleiki sé til staðar - þannig að nýtt áfall leiði ekki til nær tafarlauss greiðsluþrots ríkisins.

Þá gengur sú leið ekki upp til lengdar, þ.e. því mikilvægt að tryggja ríkinu stöðugt nægan gjaldeyri, sveitafélögunum sem skulda í gjaldeyri - einnig.

----------------------------

Svo, ef gjaldeyristekjur þjóðarinnar minnka, þá þarf gengi krónunnar af hreinni íllri nauðsyn að lækka - já ég veit það skaðar lífskjör almennings, en tjón almennings af ríkisþroti væri enn meira.

 

Aðrar gjaldeyristekjur geta hugsanlega komið í staðinn!

Ef það verður enn aftur nk. sumar, veruleg aukning í tekjum af ferðamennsku. Getur það hugsanlega vegið nægilega á móti minnkun tekna af sölu fiskafurða. Svo að ekki verði a.m.k. um minnkun heildargjaldeyristekna landsmanna. 

En þá virkilega þarf sú aukning að vera umtalsverð - því að lækkun á fiskverði er greinilega þegar orðin meiri en sú er varð sl. haust.

Spurning um álverð - en t.d. skv. nýrri hagspá Alþjóðabankans, verður hagvöxtur í heiminum lakari þetta ár, en sl. ár.

Að auki, er spá þeirra um þetta ár, lakari en spáin fyrir þetta ár var er þeir gerðu hagspá á sl. ári.

Sjá - Global Economic Prospects

Að vísu virðist að hagvöxtur í Asíu hafi aukist á seinni hl. sl. árs, á meðan að ástand mála í Bandaríkjunum og Evrópu heldur áfram að vera óvisst.

Það verður að koma í ljós hvort álverð hækkar eða stendur ca. í stað.

En hækkun að sjálfsögðu, myndi koma sér vel - þegar fiskverð fer lækkandi.

Engin leið að spá í það hvort er líklegra.

----------------------------

Varðandi Evrópu sérstaklega, þá hefur dregið nokkuð úr svartsýni á evrusvæði, líklega vegna þess að evrukrísan hefur legið í lægð a.m.k. tímabundið eða þetta er raunveruleg breyting.

Þetta líklega eitt hefur töluverð sjálfstæð áhrif, til að draga úr svartsýni.

Enda var mjög mikið hræðsluástand v. stöðu evrunnar ca. í júlí sl. er Mario Draghi kom til skjalanna, og róaði ástandið.

Það ástand eðlilega, skapaði skaða á hagkerfum heimsins sem og Evrópu, meðan óttinn var í hámarki.

Nú þegar hann er mikið minnkaður, er kannski ekki undarlegt - - að ívið minni svartsýni mælist nú.

Ég er að meina, að það þarf ekki að vera vísbending þess að kreppan í Evrópu sé ca. að ná botni, og viðsnúningur til hagvaxtar sé framundan á seinni hl. árs.

Enda virðist mér við skoðun á einstökum löndum, að svokallaðri innri aðlögun, þ.e. lækkun lífskjara - endurbætur á skipulagi vinnumarkaðar til að auka skilvirkni; til þess að skapa viðsnúning vonandi fyrir rest. Sé ekki að fullu lokið.

• Áhugavert er einnig, að skv. nýjustu hagtölum mælist í reynd verulegur samdráttur í Evrópu, skv. fyrstu vísbendingum um 4. ársfjórðung sl. árs.
• Margir óttast að þetta bendi til, verulega djúprar kreppu í upphafi þessa árs.
• Þýskaland, sýndi 0,5% samdrátt á 4. ársfjórðungi skv.: German economy slows sharply - höldum til haga, að sama tíma sl. ár sýndi mæling 0,3% samdrátt 4. ársfjórðung 2011. Síðan rétti Þýskaland við fyrsta fjórðung 2012 upp í rámar mig 0,2% hagvöxt. Eitthvað svipað getur gerst nú aftur, á 1. fjórðungi þessa árs. En þá má vera að í þetta sinn - nái Þýskaland ekki upp fyrir "0."
• Fleiri vísbendingar eru uppi, að verulega djúp kreppa hafi verið v. lok sl. árs í flr. ríkjum. Sem gefur óvissu um hver þróun upphafs þessa árs verður.

• Eitt er þó, að það virðist að aðhaldsaðgerðir hins opinbera sé þetta ár að meðaltali 1% af þjóðarframleiðslu á evrusvæði, í stað 1,7% sl. ár. Sem mér skilst að þíði að neikvæð áhrif á hagvöxt af niðurskurði, minnki á bilinu 0,4-0,6%.

Ég legg áherslu á að óvissa ríkir um framvinduna - enn er verið að skera niður í löndum í vanda, minnka eftirspurn. Það hefur hliðaráhrif á önnur ríki t.d. Þýskaland, v. samdráttar í eftirspurn eftir varningi almennt m.a. innfluttum frá Þýskalandi.

Helsta von þess, að hugsanlega mælist einhver örlítill mældur hagvöxtur - fyrir árslok.

Liggur sennilega einna helst, í von um aukningu innan alþjóðakerfisins, utan Evrópu. Þannig að útflutningur Evrópuríkja til þriðju landa, geti aukist.

En óvissan í Bandaríkjunum, getur skaðað þá útkomu - verulegur útgjaldaniðurskurður þar, ef hann kemur skarpt inn. Getur hægt verulega á hagvexti þar þetta ár, sbr. væntingar nú.

Og átt sinn þátt í því, að draga úr vexti heimskerfisins, og haft neikvæð hliðaráhrif á framvindu mála innan Evrópu.

 

Niðurstaða

Heildarniðurstaðan af þessu, virðist mér vera. Að vegna verðfalls á fiskmörkuðum. Séu miklar líkur á lækkun gengis krónunnar á þessu ári. Þannig sterkar líkur á einhverri lækkun lífskjara.

Á hinn bóginn, getur verið að hagstæð þróun annars staðar - ef það verður útkoman. Vigti á móti. Ferðamannavertíðin verði aftur sterk. Álverð hækki.

Aftur, er sú hagstæða þróun sem menn vonast eftir - ekki síst innan Evrópu. Óviss.

Ekki síst er það óvissan um það, hvernig leyst verður úr deilum á Bandaríkjaþingi, sem getur framkallað neikvæða víxlverkan.

• Við verðum grunar mig því heppin, ef lífskjör ná því að standa í stað þetta ár.
• Hagvöxtur verði rétt svo mælanlegur.

Kv.

Gengishækkun væri mjög skilvirk aðferð til að bæta lífskjör, þannig séð hefur ASÍ að því leiti rétt fyrir sér!

Eins og heyra má í fjölmiðlum, liggur fyrir samkomulag um kjarasamninga. Þeim verði ekki sagt upp. En gildistími er styttur til 30. nóvember. Síðan skv. fréttum, að ASÍ og SA skuli vinna saman að gengismálum, eflingu atvinnumála - af orðum Gylfa Arnbjörnssonar má ráða. Að hann vill hækka gengi krónunnar. Talar um þann vanda, að lágt gengi krónu hafi stuðlað að verðbólgu. Og um helmingur meðlima ASÍ hafi ekki náð hækkun kaupmáttar á sl. ári.

SA og ASÍ kynna samningsdrög

Vill klára samninga hraðar en áður

 

Lykilatriðið er náttúrulega hvernig hugmyndir um gengishækkun eru hugsaðar!

Það sem vantar í fjölmiðlaumræðu þegar rætt er um lággengi krónu í dag - - er samhengið við erfiða skuldastöðu.

En gengið miðast að sjálfsögðu einfaldlega við það markmið, að tryggja að nægilegur afgangur af gjaldeyrisinnkomu þjóðarinnar sé til staðar; svo landið sé gjaldfært.

Gengið getur þessi misserin ekki haft neitt annað mikilvægara viðmið en þetta.

Að auki vantar í fjölmiðlaumræðuna, að á sl. ári hófust greiðslur af AGS lánum - - að sjálfsögðu stuðlaði það að enn frekara lággengi krónu; er ekki með nákvæma greiningu á því af hverju krónan lækkaði svo skarpt sl. haust, en þar ræður örugglega í bland þessi aukna skuldabyrði ásamt því að þá minnkuðu gjaldeyristekjur.

• Það var að sjálfsögðu tóm tjara, að taka lán til að styrkja gengi krónu.
• Erlendar skuldir, þvert á móti ávallt lækka gengið.
• Eðlilega, því að gengið getur ekki verið hærra en svo til lengdar, en að landið eigi fyrir innflutningi grunnnauðsynja og því að greiða af erlendum skuldum.

Lykillinn fyrir hugsanlegri gengishækkun - - liggur að sjálfsögðu í atvinnuuppbyggingu.

Þá nánar tiltekið í uppbyggingu nýrra gjaldeyrisskapandi greina og/eða viðbót við þær núverandi gjaldeyrisskapandi, í þeim tilvikum að aukning þeirra sem þegar eru til staðar er möguleg.

Þetta er að sjálfsögðu eina leiðin sem er til boða, til þess að hækka lífskjör - - að auka gjaldeyristekjur landsmanna.

Það er auðvitað þá í himna lagi, að taka kjarabótina út í gengishækkun frekar en launahækkun:

1. Gengishækkun er verðbólgulækkandi aðgerð, meðan að launahækkanir auka ávallt á verðbólgu.
2. Að auki, myndi lánskjaravísitala virka þá öfugt, þ.e. lækka lán - svo út í þ.e. farið, er sennilega gengishækkunarleið, sú leið til kjarabóta sem mestu í reynd skilar.

En það á það sama við, og á við hækkun launa.

Að peningur þarf að vera til fyrir gengishækkuninni.

Þá að sjálfsögðu í formi, nægilegrar aukningar gjaldeyristekna.

 

Niðurstaða

Gengishækkun væri fræðilega fín leið til að hækka lífskjör. En þ.e. í sjálfu sér ekkert því til fyrirstöðu, að gengið sveiflist í báðar áttir, þ.e. ekki einungis niður heldur einnig stundum upp. Hingað til hefur það verið venjan, að taka kjarabót út í hækkun launa. Það er alltaf óhjákvæmilega verðbólguvaldandi. Það einfaldlega getur ekki haft aðra útkomu - því mikilvægar stéttir starfa á vinnustöðum sem hafa sínar tekjur af sölu vöru eða þjónustu. Slíkir aðilar geta auðvitað ekki greitt laun, nema af þeim tekjum sem þeir fá fyrir þá sölu vöru eða þjónustu.

Ef aftur á móti, sama kjarabót er tekin út með gengishækkun. Þá á sér stað engin víxlverkan launa og verðlags. Þ.s. innflutningsaðilar geta keypt inn á hagstæðara gengi, getur vöruverð lækkað. Svo verðbólga fer niður. Jafnvel fræðilega getur orðið verðhjöðnun - sem væri ekki varasamt fyrirbæri hérlendis, því innlend framleiðsla til neyslu er svo lítill hluti af hagkerfinu. Svo skilst mér að vísitala verðlags eigi að virka öfugt, lækka lán ef gengið hækkar.

Auðvitað myndi þetta þá þíða, að launahækkanir sem slíkar - myndu þá í staðinn sennilega ekki vera neinar, eða mjög óverulegar.

1. Fögnum því ef ASÍ ætlar að leggja sitt á vogaskálar, til að stuðla að eflingu gjaldeyristekna.
2. En umræða innan samfélagsins hefur verið erfið, þegar kemur að slíkri uppbyggingu - - ef svo fjölmenn og öflug samtök, styðja áætlanir um atvinnuuppbyggingu.
3. Þá má vera, að það verði með nýrri ríkisstjórn mögulegt - að koma slíkri uppbyggingu af stað, og hefja af alvöru það verk. Að lyfta upp á ný kjörum landsmanna!

 

Kv.

Aðildarmálið sett á ís - eða hvað?

Það er óhætt að segja að ákvörðun ríkisstjórnarinnar á mánudagsmorgun, hafi verið stór pólitísk tíðindi. Hér má sjá yfirlísingur ríkisstjórnarinnar: Samkomulag um breytta meðferð aðildarviðræðna við ESB fram yfir komandi Alþingiskosningar. Eins og ég skil þetta - - er þetta "frysting/frestun viðræðna."

-----------------------------------

1. Ekki verður um frekari vinnu að ræða við mótun samningsafstöðu Íslands í þeim fjórum köflum sem enn eru ófrágengnir. Þetta eru sjávarútvegskaflinn (13), kaflar 3 og 4 um þjónustuviðskipti og staðfesturétt sem hafa tengingu yfir í sjávarútvegskaflana og landbúnaðarkaflinn (11).
2. Ekki verður lögð áhersla á sérstaka ríkjaráðstefnu á útmánuðum og þeir tveir kaflar sem samningsafstaða hefur verið lögð fram í en ekki opnaðir bíða þá í óbreyttri stöðu.
3. Varðandi þá 16 kafla sem nú standa opnir munu samninganefnd Íslands og sérfræðingar halda áfram uppi samskiptum við ESB um þá, án þess þó að kallað verði eftir frekari ákvörðunum framkvæmdar- eða löggjafarvalds.
4.  Utanríkisráðherra mun upplýsa framkvæmdastjórn ESB og formennskuríkið Írland með viðeigandi hætti um þennan umbúnað viðræðnanna.

-----------------------------------

• Takið eftir í lið C, að engar nýjar ákvarðanir verða teknar sbr. engar stjórnvaldsákvarðanir. Þannig, mér virðist ekki mikið unnt að gera. Menn geta skipst á upplýsingum, en ekki tekið nokkra ákvörðun.

Össur leggur mikið upp í úr því, að í lið C. að embættismenn, muni enn geta haldið áfram vinnu. En án þess að stjv. séu til staðar, að leysa úr málum er þau koma upp. Þá sé ég ekki, að það muni mikið gerast. Ég held að yfirlýsing Össurar sé augljós pólitísk froða: Össur ánægður með ákvörðunina

En það er augljós ósigur Samfylkingarinnar, að þessi ákvörðun skuli hafa verið tekin, enda brast t.d. Baldur Þórhalls reiður við, er hann frétti af málinu sbr.: „Kallast þetta ekki að fara inn í kosningabaráttuna með buxurnar á hælunum?“

• Ég held að hann skilji þetta rétt - sem ósigur síns flokks.

Egill Helgason bendir á, að líklega muni þessi niðurstaða enn auka á fylgi Bjartrar Framtíðar, flokkur sem virðist nú vera fyrst og fremst, "outlet" fyrir óánægða Samfóa: Reiði í Samfylkingunni vegna ESB – hvernig á að taka upp viðræður aftur?

• Egill hefur hárrétt fyrir sér, að þetta auðveldi næstu ríkisstjórn það verk, að svæfa málið. Ef þ.e. hennar vilji.

Skv. frétt, er þessi ákvörðun tekin að beiðni VG - það er alveg örugglega rétt: Hægt á viðræðum við ESB að frumkvæði VG.

Egill Helga, bendir á að þetta sé líklega besti dagur Steingríms J. í langan tíma - - ég held einnig, að þar hitti Egill naglann á höfuðið.

En Steingrímur, berst við það verk, að tryggja pólit. framhaldslíf VG. 

En sallast hefur mjög úr þingliði VG undanfarið, útlitið í skoðanakönnunum mjög slæmt.

VG var orðið ljóst, að e-h varð að gera, ekki veit ég hvað formönnum stjórnarflokkana fór á milli í "prívat" - en öflugt hefur það verið. Fyrst að "JÓKA" beygði sig í duftið.

Mér dettur helst í hug, að hótunin hafi verið "stjórnarslit" - en manni virðist vart minni hótun duga.

• Nú velti ég fyrir mér, hvað Samfó mun hugsa fram að kosningum.
• En skv. málflutningi Samfóa nýverið, er tillögu Framsóknarfl. um frestun viðræðna var hafnað.
• Er engin trygging fyrir því, að ESB muni kjósa að starta viðræðum á ný, ef ákveðið verður að setja þær um tíma á "ís." Þetta var þeirra röksemd. En yfirlýsing Framkvæmdastjórnar, virðist segja að þetta hafi líklega verið rangt: ESB enn áhugasamt um aðild Íslands
• Skv. þessu, virðist Framkv.stj. einmitt gefa vilyrði fyrir því, að viðræður geti hafist aftur. Sem virðist, nokkurn vegin fella þau mótrök Samfóa, nokkurra vikna gömul.

En sjálfsagt þíðir það samt einhverjar tafir, þ.s. þeir sem hafa verið að sinna málum Ísl., fara væntanlega til annarra verka á meðan. Ekki víst að akkúrat þeir einstaklingar verði lausir síðar. Svo þá þarf að, útskýra mál fyrir nýjum mönnum.

Þetta sýnir hvílíkt pólitískt froðusnakk, Samfó býður fólki upp á reglulega.

ESB er áhugasamt um aðild Íslands, þó svo ekki muni kannski rosalega mikið um okkur, erum við þó meðlimir er myndu borga með okkur þ.s. þjóðarframleiðsla er ofar meðaltali ESB - þó Ísl. hafi lent í kreppu.

 

Niðurstaða

Hætt er við því, að Björt Framtíð muni nú valta yfir Samfylkinguna í næstu skoðanakönnun. En þangað virðist óánægjufylgi fara frá Samfó. En þegar ég skoðaði fylgi Samfó í síðustu þingkosningum, og samanlagt fylgi í síðustu könnun Samfó og BF. Munar einungis 1,6%.

Ég á fulla von á að, nú séu aðildarsinnar "reiðir."

Sem er auðvitað, okkur sjálfstæðissinnum "visst gleðiefni."

Ósigur Samfó í aðildarmálinu er augljós - hvernig sem menn eins og Össur, leitast við að matreiða málið.

Augljóst er að aðildarviðræðurnar eru komnar að fótum fram. Meginspurningin verði, hvort viðræðurnar verði einfaldlega ekki áfram á ís. En ég bendi á að Tyrkland hefur formlega verið í aðildarviðræðum við ESB í meir en 20 ár, án þess að hreyfing hafi verið á því ferli í mörg ár.

• Það er reyndar mjög hentugt - - að það var ríkisstjórnin sjálf, sem setti viðræðurnar á ís. 
• Ef einhverjir aðrir hefðu tekið sömu ákvörðun -- hefðu viðbrögð Össurar verið allt allt önnur.

 

Kv.

Gylfi Arnbjörnsson gerir sig að fífli!

Gylfi Arnbjörnsson kom með yfirlýsingu í fjölmiðlum á sunnudag, þ.s. hann gagnrýnir harkalega grein aðalhagfræðings Seðlabanka Íslands í sem sjá má á vef visi.is: Hin óumflýjanlegu efnahagslegu þyngdarlögmál.

Hlekkur á gagnrýni Gylfa: Seðlabankinn ræður ekki við krónuna.

"Gylfi undrast skrif aðalhagfræðings bankans, sem í blaðagrein í Fréttablaðinu á fimmtudaginn sagði meðal annars að óráðlegt væri að hækka laun of mikið á of skömmum tíma. Reynslan af kjarasamningunum 2011 sýndi að of miklar launahækkanir skiluðu sér í mikilli verðbólgu. Gylfi segir að þvert á móti skýrist há verðbólga að stærstum hluta af falli krónunnar.

„Það er algerlega ný söguskýring að fall krónunnar t.d. í desember 2012 þegar Landsbankinn var að laga sína afkomu, sé eitthvað sem viðkemur verkalýðshreyfingunni,“ segir Gylfi. „Ég stend bara í forundran yfir þessari söguskýringu Þórarins (aðalhagfræðings).

Hitt er svo aftur það að Seðlabankinn ræður ekki við krónuna þótt hún sé í böndum. Það er vandamál sem við erum að glíma við og það er það sem við þurfum að fá að ræða við atvinnurekendur og ekki bara þá heldur líka stjórnmálaflokkana. Hvernig við getum náð tökum á þessu, því Seðlabankinn ræður ekki við verkefnið.“"

 

Sannleikurinn er sá að óábyrg stefna verkalýðshreyfingarinnar er eitt mesta efnahagsvandamál Íslands í gegnum árin!

Sá grunnsannleikur sem Gylfi af sínu fullkomna ábyrgðaleysi tekur ekki tillit til, er þess sannleika að síðan hrunið átti sér stað hefur ísl. ríkið verið verulega skuldsett - þ.e. ca. 100% af þjóðarframleiðslu, hátt hlutfall þeirrar skuldar í erlendum gjaldeyri. 

Gengið verður að sjálfsögðu að taka tillit til þeirrar staðreyndar, að ríkið þarf að geta greitt af erlendum skuldum - þannig að nægur afgangur af gjaldeyristekjum þarf nauðsynlega að vera til staðar.

• Nefna má einnig, að fjöldi annarra innlendra aðila skuldar í gjaldeyri sem ekki hafa eigin gjaldeyristekjur fyrir því - ekki síst fj. sveitafélaga. Það væri ekki björgulegt, ef erlendir kröfuhafar myndu fara að gera lögtak í eignum sveitafélaga.

• Ekki væri heldur björgulegt, ef ísl. ríkið neyddist til að greiða af skuldum til að forða snöggu greiðsluþroti, með þeim peningum sem teknir voru að láni hjá AGS - - það myndi aldrei ganga upp til lengdar.

Hvernig virkar Ísland?:

1. Það verður að muna það grundvallaratriði að Ísland er gríðarlega óskaplega háð innflutningi, ca. 90% alls neysluvarnings er innfluttur, auk þess ca. sama hlutfall af aðföngum fyrirtækja.
2. Annað sem þarf að muna er að gjaldeyristekjur okkar eru takmarkaðar. 

• Þetta tvennt þíðir, að ef Íslendingar lifa um efni fram. Það er, kaupa meira inn en gjaldeyristekjur eru til fyrir - skiptir ekki megin máli hvort þ.e. neysla fyrirtækja - þegar um er að ræða aðrar fjárfestingar en þær sem stuðla að eflingu gjaldeyristekna, eða neysla almennings, þá gengur á gjaldeyrisforðann.
• Þ.e. gersamlega lífsnauðsynlegt fyrir okkur, að innflutningur sé tryggður. 

• Krónan fellur ávallt, þegar það ástand blasir við - að innflutningur er ekki tryggður nokkra mánuði fram í tímann.

Nú í ástandi stórfellt aukinnar gjaldeyrisskuldsetningar þjóðarbúsins, er ástandið - - viðkvæmara en vanalega. Sem sést á því, hve snögglega gengið lækkaði sl. haust, þegar gjaldeyristekjur landsmanna minnkuðu í kjölfar þess að sumarvertíðinni í ferðamennskunni lauk.

Ég bendi einnig á, að þegar krónan féll stórt v. hrunið. Þá stóð landið frammi fyrir mikilli óvissu vegna einmitt innflutnings. Gjaldeyrisforðinn var nær uppurinn. Óvissa hvort unnt væri að tryggja innflutning nauðsynlegra grunnnauðsynja.

• Það sem krónan gerir trekk í trekk, er að gengisfalla - þegar innflutningur landsmanna kemst í hættu.
• En sú hætta getur bæði skapast vegna þess, að snögglega minnka gjaldeyristekjur sbr. þegar hrunið átti stað, og þá blasi við að mjög hratt gengur á forðann og innan skamms verði hann alfarið uppurinn.
• Eða vegna þess, að innlend neysla er orðin of mikil. Þ.e. meir mánuð eftir mánuð er keypt inn en tekjur eru til fyrir.

• Við Íslendingar ættum að geta lært að stjórna neyslunni - þ.e. lært að kaupa ekki meira inn en við raunverulega eigum pening fyrir - einstaklingar sem fyrirtæki.

Gylfi segir aftur á móti vandann, einungis þann að Seðlabankinn ráði ekki við krónuna, skv. því:

• Tekur hann ekkert tillit til þess vanda, að það verður að tryggja nægan gjaldeyrisafgang, svo ríkið verði ekki gjaldþrota.
• Hann tekur ekkert tillit til þess, að v. þess að megnið af öllu hér er innflutt, þá fer aukinn kaupmáttur ávallt megni til í innflutning.

• Ekki virðist að Gylfi, sé með nokkrum hætti að taka tillit til þeirrar þarfar, að það verður að forða landinu frá gjaldþroti. 
• En til sbr. þá var sambærilegt ábyrgðaleysi innan verkalýðshreyfingarinnar á 8. áratugnum, en miðað við hvernig hann nálgast mál núna, virðist sem að ASÍ sé áhugasamt að endurtaka þann áratug, þegar verkalýðshreyfingin trekk í trekk, krafðist launahækkana umfram þ.s. raunverulega var mögulegt fyrir atvinnulífið að standa undir - - og í hvert skipti, var gengið fellt í kjölfar kjarasamninga.
• Síðan var dæmið endurtekið 12 mánuðum seinna, en þá var stöðugt verið að gera kjarasamninga til eins árs. Þetta þíddi regluleg víðtæk verkföll. Að sjálfsögðu, mun Gylfi segja - - að sú verðbólguskrúfa sem þá myndi eiga sér stað - væri krónunni að kenna.

• Það virðist með öðrum augum, eiga að setja kíkinn fyrir blinda augað. Ekkert læra af sögunni.

 

Samanburður Þórarins G. sýnir fram á, að Ísland væri í dag sambærilegt við Grikkland, ef Ísland hefði gengið inn í Evru!

Skv. skýringu Gylfa. Er vandinn eingöngu - óstöðugur gjaldmiðill. Sem trekk trekk taki launin af almenningi. Það sé því nauðsynlegt - að taka þetta hagstjórnartæki í burtu, þ.e. sjálfstæðan gjaldmiðil.

Gylfi virðist ekki hið minnsta tillit taka til þess vanda - að peningarnir eru ekki til.

Ef maður rifjar upp þann vanda sem myndaðist innan Evrusvæðis, og hefur skilað núverandi skuldakreppu. Þá er grunnorsök hans að, laun hækkuðu meir í öllum öðrum aðildarlöndum evrusvæðis en í Þýskalandi. 

Ég bendi ykkur á samanburð þann sem Þórarinn G. gerir í grein sinni, þ.s. hann dregur upp mynd sem sýnir svart á hvítu þróun launakostnaðar á Íslandi sbr. v. aðildarríki Evrusvæðis, og sbr. v. Þýskaland og Grikkland. Hann bendir á að launakostnaður hafi hækkað hér meir en í Grikklandi.

Þetta er myndin sem Þórarin setur fram, og þar má sjá að eininga-launakostnaður á Íslandi hækkaði í reynd meira en í Grikklandi, en þó var það í Grikklandi þ.s. einingalaunakostnaður hækkaði mest, af öllum aðildarlöndum evru. Þetta þíðir að verðbólga var lægst á evrusvæði í Þýskalandi, þ.e. verð hækkuðu meir í öllum öðrum aðildarlöndum evrusvæðis. Innlendar kostnaðarhækkanir voru því meiri í öllum aðildarlöndum evrusvæðis - mestar í Grikklandi. Það er ekki spurning - - að Ísland væri í sbr. vanda v. Grikkland. Jafnvel þó að ekki hefði orðið bankahrun. Sennilega hefur verkalýðshreyfingin í Grikklandi, haft sbr. skynsama forystu við þá sem í dag, fer fyrir ísl. verkalýðshreyfingu.

Meira að segja rámar mig í að Gylfi hafi samþykkt þá greiningu sem er orðin almennt viðurkennt, að Grikkir hafi skapað sér að miklu leiti þann skuldavanda sem þeir búa við sjálfir, með því einmitt að laun hækkuðu í Grikklandi umfram getu atvinnuvega (en skuldavandi Grikkja er ca. 50/50 v. óráðsíu ríkisvalds og uppsöfnunar vegna viðskipta halla), sem leiddi til viðskiptahalla árum saman - sama þróun átti sér stað á Spáni þ.s. einnig skapaðist viðskiptahalli og sá bjó til uppsafnaðan skuldavanda á nokkrum árum; sem í dag þessar þjóðir eru að ströggla við að skapa forsendur þess að unnt verði að endurgreiða.

• Málið er - að innan evru, er ef e-h er, enn mikilvægara að gæta að sér, með viðskiptajöfnuðinn.
• Því að evran er þannig, að skuldir í henni eru sbr. v. að skulda í erlendum gjaldeyri. Þannig að þjóðir sem skulda í evrum eingöngu, eru þá með gjaldeyrisskuldastöðuna 100% að hlutfalli skulda. Þetta kemur til v. þess, að evran eins og erlendur gjaldeyrir, lýtur ekki stjórn hvers einstaks aðildarlands, heldur aðila utan landamæra viðkomandi lands - í þessu tilviki, Seðlabanka Evrópu.
• Það er ekki unnt að redda sér snögglega með gengisfellingu heldur - ef launakostnaður fer upp í rjáfur eða ef hagkerfið verður fyrir snöggri skuldaaukningu eða snöggu tekjutapi.

Þetta gerir það að verkum, að ef e-h er, þarf að vera enn nærgætnari með uppsöfnun skulda - og stöðu jafnvægis viðskipta gagnvart öðrum löndum.

Gylfi virðist aftur á móti - viðhafa þá 100% óábyrgu hugsun, er ríkti meðal margra innan evrusvæðis árin fyrir hrun, þ.s. því var haldið fram af mörgum - -; að viðskiptajöfnuður einstakra landa skipti ekki máli.

Döh - ég skil ekki þá hugsun. Því það eru ekki öll löndin sem borga skuldir hvers og eins lands, heldur ber hvert land innan evrusvæðis áfram eitt fulla ábyrgð á eigin skuldum.

Eða það hefur kreppan rækilega sýnt fram á.

Ég á a.m.k. erfitt með að skilja nálgun Gylfa, hvernig hann leiðir að því er best verður séð, fullkomlega hjá sér þá þörf, að gæta að viðskiptajöfnuðinum - - nema með því, að hann telji hann ekki mikilvægt atriði.

Hann vill inn í evru - svo væntanlega heldur hann enn, að skuldir skipti ekki máli.

 

Er hægt að láta aðild að evru ganga upp! Svar já!

Tek fram, að fátt bendir til þess að áhugamenn um evruaðild - hafi skilning á því, hvernig sú nálgun yrði að vera.

Það þarf að sjálfsögðu að gæta mjög að viðskiptajöfnuðinum - sem þíðir, að þ.s. að innan Evru þarf að gæta þess, að laun hækki ekki hraðar en í Þýskalandi. 

En á sl. áratug, v. þess að laun hækkuðu í Þýskalandi einungis í takt v. aukningu framleiðni, þá stóð í reynd einingalaunakostnaður í Þýskalandi í stað, meðan að sá hækkaði í öllum öðrum aðildarlöndum evru.

Þetta leiddi til þess, að Þýskir atvinnuvegir, smám saman sigruðu í samkeppninni v. atvinnuvegi hinna landanna - meira að segja sbr. v. Frakkland. 

Það vantaði sem sagt þann skilning, að innan evru - yrði stærsta og öflugasta hagkerfið að vera "benchmark" þ.e. viðmið. 

• Þ.e. ekkert sem bendir til þess, að ísl. verkalýðshreyfing - skilji þetta atriði. 

-----------------------------

Það þarf að vera til staðar skilningur v. verkalýðshreyfinguna, að ef snögg minnkun verður í þjóðartekjum landsmanna - - þá lækki laun helst snögglega.

En næsta staðreynd er sú, að innan evru - yrði Ísland að sjálfsögðu áfram ákaflega sveiflukennt hagkerfi.

-----------------------------

Svo er það þriðja atriðið - Neysla:

• Ef Íslendingar myndu verða eins sparsamir og Þjóðverjar sannarlega eru, þá líklega myndi krónan verða ívið stöðugari, en það einnig myndi auðvelda mjög verulega, að láta dæmið ganga upp innan evru.
• Áfram verður viðskiptajöfnuðurinn, lykilstærð. Og með aðhaldi að launum - yrði þá að stýra innlendri neyslu, að stærstum hluta. Í stað þess að gera það með gengi.

-----------------------------

Fjórða atriðið er: Að það væri mjög gott, að ef landið ætti varasjóð. Ég bendi á að olíusjóður Norðmanna, veitir mjög mikið aukið öryggi fyrir Noreg. Þannig að snöggar tekjusveiflur atvinnuvega, ógna ekki stöðu landsins. Þar með ekki stöðu gjaldmiðilsins.

Margir segja að stór gjaldeyrissjóður sé nauðsynlegur ef við höfum krónu - - en sannleikurinn er sá, að gjaldeyrissjóður landsmanna gegnir fyrst og fremst því hlutverki að tryggja innflutning.

Ekki til að verja krónuna. En, Ísland er áfram mjög háð innflutningi innan evru.

Þ.e. hugsanlegt, að ílla gangi að snögg lækka laun - ef snöggt áfall verður.

Þá myndi vera hætta á því, að landið myndi tapa tiltrú fjárfesta, eins og við sáum í S-Evr. 2010.

• Stór eignasjóður. Myndi því vera ákveðin trygging fyrir því. Að snöggt ytra áfall. Valdi ekki álíka snöggu tapi á tiltrú - er þá myndi skila sér í snöggum fjármagnsflótta, og síðan hugsanlega falli innlends peningakerfis. 
• Stór eignasjóður - vil ég meina, að væri ef e-h er, enn nauðsynlegri. Ef Ísland tekur upp evru. En hann mætti hugsa sem okkar eigin "björgunarsjóð" - en hann myndi kaupa tíma. Segjum að ef við eigum fyrir innflutningi í 3-5 ár. Þá hrynur ekki um leið, traustið á landinu, ef stórt áfall á sér stað.

• Ekki síst að slíkur eignasjóður - myndi stórfellt auðvelda að mæta ERM II stöðugleika markmiðinu þ.e. 2 ár án gengishreyfinga gagnvart evru - - sem annars gæti reynst virkilega, mjög þung þraut. En án slíks sjóðs, gæti það dæmi mistekist mjög auðveldlega, ef kemur hagsveifla á röngum tíma. En "loss of confidence" atburður, myndi líklega leiða til stöðutaka markaðarins gegn tengingunni, sem mjög ólíklegt væri að Ísland væri fært um að verjast. Stór eignasjóður, myndi gera þá útkomu - miklu mun munna líklega.
• Að sjálfsögðu þarf að mæta öllum öðrum stöðugleika markmiðunum - einnig. Skuldamarkmiðið mun taka mörg ár einnig. En einnig það, að safna nægilega digrum eignasjóði.
• Ég hef talað um 20 ár sem eðlilegt viðmið.

-----------------------------

Af öll 4 atriðin væru til staðar - væri unnt að taka upp evru!

• Ég er að tala um margra ára verkefni - að skapa þær forsendur!
• Tek fram, að sömu forsendur - - ef þeim er mætt, myndu stórfellt auka stöðugleika okkar gjaldmiðils.

 

Niðurstaða

Gylfi Arnbjörnsson, virðist orðinn að einu mesta efnahagsvandamáli landsins. En hætta er á því, að hann keyri nú af stað hrinu verkfalla. Sem við höfum alls ekki efni á. Í því skyni að sækja kauphækkanir sem gersamlega er augljóst. Að landið á ekki til neitt fjármagn til fyrir.

Eitt í því er, að ef verkföll standa yfir þegar kosningar nálgast í vor. Væri það sennilega vatn á myllu stjórnarandstöðu.

Kannski heldur hann, að það sé tækifæri í því - að ríkisstjórnin muni nauðbeygð, samþykkja hækkanir af því tagi.

En það mun ekki skila nokkurri raunverulegri lífskjarahækkun - heldur virðist nær algerlega öruggt, að þá mun gengið síga.

Til þess að tryggja jöfnuðinn gagnvart útlöndum - svo landið verði ekki gjaldþrota.

Sem Gylfi, mun nota eina ferðina enn - - til að lýsa yfir frati á krónunni.

En þetta mun þíða - að verðbólga getur verið yfir 10% í maí, ásamt því að vertryggð lán munu hækka.

-----------------------------------

Sumir benda á hagnað sjávarútvegsfyrirtækja - - OK. Ef starfsmenn þeirra, mega hækka - einungis þeirra starfsmenn. En ef þessi tilteknu fyrirtæki hafa umtalsverðan hagnað - þá þíðir það ekki að fyrirtæki í algerlega óskildum rekstri, geti einnig hækkað laun að sama skapi.

Ef verkalýðshreyfingin væri til í að, afnema hinar flötu launahækkanir yfir línuna. Þannig að einungis þær atvinnugreinar þ.s. er til e-h borð, myndu hækka laun.

Þá væri fræðilega unnt að, skila a.m.k. rauntekjuhækkun - sumra launahópa.

 

Kv.

Kreppan vond fyrir gríska skóga!

Rakst á þessa umfjöllun í Wall Street Journal. En það stórblað er greinilega með gríska blaðamenn á sínum snærum í Grikklandi. Og þaðan koma öðru hvoru greinar um áhrif kreppunnar á mannlíf í Grikklandi. Þessi segir frá því - að vaxandi fátækt, sé að stórfellt auka "ólöglegt skógarhögg."

Greeks Raid Forests in Search of Wood to Heat Homes

Við smá umhugsun - virðist það mér rökrétt. Að svo óskaplega alvarleg kreppa sem nú er í Grikklandi, valdi einmitt "ólöglegu skógarhöggi."

En kreppa af því tagi sem er til staðar í Grikklandi nú, nefnist á ensku "economic depression."

"While patrolling on a recent cold night, environmentalist Grigoris Gourdomichalis caught a young man illegally chopping down a tree on public land in the mountains above Athens."

"When confronted, the man broke down in tears, saying he was unemployed and needed the wood to warm the home he shares with his wife and four small children, because he could no longer afford heating oil."

""It was a tough choice, but I decided just to let him go" with the wood, said Mr. Gourdomichalis, head of the locally financed Environmental Association of Municipalities of Athens, which works to protect forests around Egaleo, a western suburb of the capital."

Ein lítil saga - en þetta virðist vera orðið að faraldri sbr. neðangreint.

"The number of illegal logging cases jumped in 2012, said forestry groups, while the environment ministry has lodged more than 3,000 lawsuits and seized more than 13,000 tons of illegally cut trees."

Og takið eftir, hvenær síðast var sambærilegt ástand!

"Such woodcutting was last common in Greece during Germany&#39;s brutal occupation in the 1940s, underscoring how five years of recession and waves of austerity measures have spawned drastic measures."

Akkúrat - í hernáminu á árunum 1941-1945.

Og hve útbreitt það virðist orðið að brenna timbri eða nánast hverju sem er, er farið að hafa slæm áhrif á hreinleika lofts á borgum Grikklands. Sem voru víst ekki þekktar beint fyrir hreinleika lofts á seinni árum.

Smog, on some days visible to the naked eye and carrying the distinct smell of burning wood, has prompted local officials in Athens to discuss mitigation strategies, including proposals to restore heating-oil subsidies.

Einn af yfirmönnum heilsugæslumála í Grikklandi, líkti mistrinu sem farið væri að leika um borgir Grikklands - - við Lundúnaþokuna frægu, sem þekkt var á áratugum áður.

"The average Greek will throw anything into the fireplace that can be burned, ranging from old furniture with lacquer, to old books with ink, in order to get warm," said Stefanos Sapatakis, an environmental-health officer at the Hellenic Center for Disease Control and Prevention...He likened the air conditions in Athens to an instance in postwar London where smog from wood fires blanketed the city for five days in December 1953, contributing to the deaths of more than 4,000 people and leading British authorities to ban the use of fireplaces in the city.

Það er auðvitað sorglegt, verður væntanlega ein af sorgum Grikklands sem er ekki þekkt fyrir mikla skóga, ef ein af afleiðingum kreppunnar - verða gróðursnauðar hlíðar, jarðvegseyðing og skriðuföll.

Spurning hvort Grikkland mun líta út eins og Haiti, en þegar horft er á loftmyndir sem sína landamæri Haiti og Dóminíkanska Lýðveldisins, sem eru ríkin 2 á eynni Hispaniola. Þá sýna þær glöggt, skógiþaknar hlíðar öðru megin en skóglausar, og miklu mun minna búsældarlegar hlíðar hinum megin. Svo ekki þarf að spyrja akkúrat hvar landamærin liggja.

 

Nýjar skattahækkanir í Grikklandi!

Greek parliament approves tax increases

Þegar almenningur er farinn að lifa við sambærileg lífskjör, og afar og ömmur núlifandi Grikkja gerðu undir hæl Nasista. Þá er um að gera - að hækka skatta og opinber gjöld.

• "The state electricity monopoly PPC is set to announce a 10 per cent tariff rise on Monday, the first of three this year."

Þessi aðgerð mun auðvitað auka enn á ólöglegt skógarhögg, gera nýju þokuna yfir grískum borgum, þéttari.

• "“People have made sacrifices, but they are proving worthwhile . . . The economy is responding,” Mr Stournaras told parliament, referring to a better than expected budget performance in 2012 and a shrinking current account balance."

Mjög skemmtileg kveðja frá fjármálaráðherra Grikklands - en þegar kaupmáttur minnkar þá auðvitað hefur fólk síður efni á að versla.

• The tax reforms are aimed at raising an extra €2.5bn of revenues this year, equivalent to 1.25 per cent of national output, despite continuing recession. 

Ríkið tekur til sína, viðbótar 1,25% frá hagkerfinu. Sem er auðvitað leið til þess, að snúa samdrættinum við - ekki satt?

• The economy is forecast to contract by another 4.5 per cent in 2013 on top of a projected 6.5 per cent last year.

Sem er ca. sama og spáð var um samdrátt sl. ár - það eina sem maður hingað til hefur getað treyst á, er það að samdráttur í Grikklandi reynist meiri en reiknað er með.

"The new measures will squeeze middle-class taxpayers by eliminating tax exemptions for insurance premiums and interest on mortgage payments, raising annual property taxes and introducing a 20 per cent capital gains tax from July on trading in the Athens stock market."

Frekari leiðir til að örva efnahagslífið.

"Interest income on bank deposits will be taxed at 15 per cent instead of 10 per cent."

Sem er ágæt leið til þess að tryggja það, að Grikkir sem enn eiga peninga í banka - varðveiti þá þess í stað undir koddanum.

"The corporate tax rate will rise from 20 per cent to 26 per cent but tax on distributed dividends will be cut from 25 per cent to 10 per cent."

Það er óneitanlega huggun harmi, að þegar almenningur er búinn að sjá rafmagnsreikninginn hækka, tekjuskatta einnig, ekki síst eignaskatta - - að þá viti þeir af því; að eigendur fyrirtækja og hlutabréfa almennt skuli fá skatt lækkaðan um ca. helming, á greiddan arð.

-------------------------

Ástæða aðgerðanna er víst, að Grikkland stendur frammi fyrir endurskoðun. Og aðgerðirnar þurfti að samþykkja fyrir nk. mánudag - svo gríska ríkið væri fært að standa við prógrammið.

Einhvern veginn er ég gersamlega viss að samdráttur ársins verður líklega ekki minni en sá á sl. ári, eða árið þar á undan.

Líklega stefni á að gríska hagkerfið hafi dregist saman um 30% frá upphafi kreppu.

 

Niðurstaða

Það lýsir vel hörmununum á Grikklandi, að fólk skuli þurfa að grípa til samanburðar við ástandið sem ríkti á hernámsárum Þjóðverja. Þá stóðu Þjóðverjar fyrir því að arðræna Grikkland - reyndar eins og önnur hernumin lönd. Í dag, eru það ofurskuldir og aðgerðir í því skyni, að mjólka hvern blóðdropa af greiðslugetu - af hálfu erlendra kröfuhafa þ.s. merkilegt nokk Þjóðverjar eru einmitt framarlega í flokki; sem er bakgrunnur núverandi ástands.

Ekki skrítið að hatur á Þjóðverjum sé að ná hæðum, sem ekki hefur sést í tja, 70 ár eða svo.

---------------------------

Ég hef nefnt það áður. Að Grikkland ætti að setja í greiðslustöðvun. Eins og Obama lét gera við General Motors. Það myndi gefa samfélaginu möguleika á að rétta mun fyrr við. Hagkerfið einnig.

En þær aðfarir sem nú eru í gangi - - ég sé ekki hvernig þær geta annað en boðað slæma hluti í framtíðinni. Þ.e. einhverskonar uppreisn, síðan óstöðugleika líklega til margra ára á eftir í Grikklandi.

 

Kv.