Icesave 2!

Eins og fram koma á Sunnudaginn 18. október, þá hefur ríkisstjórnin náð nýju samkomulagi við Hollendinga og Breta, þ.s. viðaukum verður bætt við Icesave samninginn, og ímsu af þeim fyrirvörum er Alþingi samþykkti í sumar, komið með þeim hætti inn í samninginn sjálfan.

Í annan stað, verðu fyrir bragðið til samningur, sem verður um margt skárri en sá samningur, sem Steingrímur J. kallaði snemma í sumar, það skársta sem hægt hefði verið að ná fram, miðað við aðstæður. Hið minnsta, eru þau ummæli hans og svipuð ummæli aðstoðarmanns hann, þannig gerð ómerk.

Aftur á móti, þá felur þetta nýja samkomulag í sér nokkra eftirgjöf þeirra fyrirvara, sem Alþingi samþykkti í sumar. Tekið skal fram, að skammstöfunin TIF þíðir, Tryggingasjóður Innistæðueigenda og Fjárfesta.

Icesave samningarnir <upphafleg útgáfa>:

Samingurinn við: Holland

Samningurinn við: Bretland

 

 Forsætisráðuneytið: Viðræður um Icesave lokið - niðurstaða liggur fyrir.

• Frá og með 2016 verða takmarkanir á árlegum afborgunum og byggja þær á sambærilegum viðmiðunum og ákveðin voru með 3. gr. laga nr. 96/2009, þ.e. miðað er við að á tímabilinu 2017–2023 fari heildargreiðslur ekki yfir 6% af aukningu vergrar landsframleiðslu frá árinu 2008. Þá eru sett ákvæði í samningana sem miðað að því að gera framkvæmd þeirra sem liprasta með tillit til ákvarðana á VLF og áhrifa af gengisbreytingum.
• Árlegir vextir verða ávallt greiddir og afborganir sem eru ekki greiddar að fullu vegna greiðsluhámarks munu bætast við höfuðstólinn.
• Til þess að síður reyni á hámörk greiðslna fallast Breta og Hollendingar á að Íslendingar geti hvenær sem er ákveðið einhliða að fjölga gjalddögum afborgana úr 32 á átta árum í 56 gjalddaga á 14 árum. Leiði lenging greiðslutímans ásamt því þaki, sem sett er á árlegar greiðslur, til þess að ekki takist að greiða upp eftirstöðvar þess lengist greiðslutíminn enn frekar, eða um fimm ár í senn.
• Óbreytt er að Ísland á eftir sem áður kost á því að greiða meira inn á lánið en fastbundið er.

Best að skoða ofannefnd ákvæði saman. En, eins og fram kemur vísbending um, þá geta þessi ákvæði valdið því að það muni lengjast mjög verulega í þessu láni. En, 6% af hagvexti ef efnahagsframvinda Íslands verður slök á næstu árum, ásamt því að enginn afsláttur er gefinn af greiðslum vaxta, getur þítt það að sum árin verði vart um neinar niðurgreiðslur á láninu að verulegu marki að ræða. Í versta falli, gætum við lent í sömu gidlru og sumir ísl. húsnæðiseigendur, að vera fyrst og fremst að borga vexti á meðan höfuðstóll láns, haldist nokkurnveginn óbreyttur.

Ljóst er að efnahagsframvinda í nágrannalöndum okkar, þ.s. bæði í Evrópu og Bandaríkjunum, verður slök á næstu árum. Eins og ég hef oft bloggað um áður, þá telur Framkvæmdastjórn ESB sjálf, að geta Evrusvæðisins til hagvaxtar muni skreppa saman um helming, niður í 0,7%. Á sama tíma, mun mjög veruleg skuldsetning heimila í Bandaríkjunum valda því að á næstu árum verður neysla ekki sá drifkraftur hagvaxtar á næstu árum, sem hann hefur verið síðustu 20 árin.

Þannig, að báðum meginn Atlantshafsins, verður efnahagsframvinda slök næstu árin eftir kreppu. Þetta getur ekki annað en, skaðað framtíðarhagvöxt Íslands, þ.s. við erum mjög háð því að selja okkar afurðir til þessara svæða. Með öðrum orðum, okkar efnahagsframvinda, verður einnig sköðuð af þessum sökum, án þess að taka með í reikninginn þann skaða sem okkar eigið hrun mun valda á okkar enfahagsframvindu, á næstu árum.

 

Sjá mitt eigið blogg:  Framtíð hagvaxtar í Evrópu

"IMF : Recession Loosens Grip But Weak Recovery Ahead "

Spá Framkvæmdastofnunar ESB:

"Directorate General for Economic Affairs: : Quarterly Report 2009"

Potential Growth Stuctural unemployment Investment ratio as percentage of output

2007  1,8%                   8,7%                                       8,7%

2008  1,3%                  9,0%                                        9,0%

2009  0,7%                 9,7%                                         9,7%

2010  0,7%                10,2%                                        10,2%

 

Þannig, að þ.e. full ástæða að hafa áhyggjur af þessum ákvæðum.

 

 Forsætisráðuneytið: Viðræður um Icesave lokið - niðurstaða liggur fyrir.

• Fallist er á að TIF leiti úrskurðar þar til bærra aðila á því hvort kröfur sjóðsins gangi við úthlutun úr búi Landsbanka Íslands hf. framar öðrum hluta krafna vegna sömu innstæðu. Komist íslenskur dómstóll að þeirri niðurstöðu, að fengnu ráðgefandi áliti EFTA dómstólsins og sem er ekki í ósamræmi við niðurstöðu íslenskra dómstóla, falla sjálfkrafa niður þau ákvæði lánasamninganna að endurheimtur úr þrotabúinu skiptist á tryggingasjóðina í hlutfalli við kröfur þeirra. Skiptingin verður þá í samræmi við niðurstöðu dómstóla.

Þarna er um að ræða, það samingsákvæði að búa til 2. kröfur úr einni. Þ.e. að í stað þess að líta svo á að þ.s. TIF beri að borga 20þús. Evrur skv. reglum um innistæðutryggingar, þá þíði það einfaldlega að TIF gangi inn í kröfu innistæðueigenda upp að því marki, borgi viðkomandi upp að þeirri upphæð, en áfram eigi viðkomandi sína kröfu á þrotabúið óskipta. En, skv. samningnum þá hafa Hollendingar og Bretar kröfu til jafns, þ.e. jafnan forgang, þ.s. samningurinn lítur svo á, að með því að borga innistæðueigendum út hafi skapast ný krafa þeirra sem hafi jafnan forgang. En, hinn hefðbundni skilningur er sá, sem barist var fyrir á Alþingi, að TIF eigi eina forgangkröfu, sem sé ekki neitt brot á jafnræðis reglu ESB, þ.s. með því að borga innistæðueigendum hafi Hollendinga og Bretar einungis tekið yfir innistæðukröfur sinna þegna. En, skv. hefðbundnum reglum, breyti það ekki þeim rétti TIF að ganga inn í kröfu hvers innistæðueigenda upp að 20þús. Evra markinu, sem þíði að TIF eigi með rétti forgang að eignum Landsbankans sáluga, þar til hann hefur náð að greiða sín lögbundnu 20þús. Evrur.

Í þessu gerði ísl. samninganefndin herfileg mistök, og þ.s. verra er, margítrekað hefur Indriði aðstoðarmaður fjármálaráðherra, maldað í móinn og einnig fjármálaráðherra.

Forsætisráðuneytið: Viðræður um Icesave lokið - niðurstaða liggur fyrir. 

• Staðfest er að ákvæði lánasamninganna frá 5. júní sl. um takmörkun friðhelgisréttinda taki ekki til eigna sem njóti friðhelgi skv. Vínarsamningnum um stjórnmálasamband, eigna Seðlabanka Íslands og eigna á Íslandi sem nauðsynlegar eru fyrir eðlilega starfsemi Íslands sem fullvalda ríkis.

Hérna er verið að gera tilraun til að lagfæra önnur herfileg mistök saminganefndarinnar, sem samdi við Hollendinga og Breta um upphaflega útgáfu Icesave samningsins, þ.e. hið galopna ákvæði um eftirgjöf friðhelgis réttinda á eigum ríkisins. Skv. því ákvæði, þá er alls engin takmarkandi skilgreining, hvað gat hugsanlega verið undir hamrinum. En, áhugavert verður að skoða, hvort "eignir sem nauðsynlegar eru fyrir eðlilega starfsemi Íslands sem fullvalda ríkis" eru skilgreindar eða nákvæmlega tilgreindar með einhverjum hætti, í nýjum Iceave samningi. En, ef einungis er um að ræða, mjög almennt og teyjanlegt orðalag, sem þetta að ofan, en ekki t.d. tekið fram akkúrat hvaða eignir eru undanskildar; þá verður mjög erfitt að treysta á slíkt ákvæði. Vitað var þegar, að erlend sendiráð íslendinga og eignir seðlabanka, eru undanskildar vegna ákvæða alþjóðasamninga um friðhelgi slíkra eigna.

Forsætisráðuneytið: Viðræður um Icesave lokið - niðurstaða liggur fyrir. 

• Staðfest er að lánasamningarnir hafi ekki áhrif á umráð ríkisins yfir náttúruauðlindum landsins, nýtingu á þeim og fyrirkomulag á eignarhaldi yfir þeim.

Þ.e. ágætt að fá þessa yfirlísingu. En, um þetta á einnig, að grandskoða þarf með nákvæmum hætti, það orðalag sem ríkisstjórn Íslands hefur nú samið um, við Hollendinga og Breta.

Forsætisráðuneytið: Viðræður um Icesave lokið - niðurstaða liggur fyrir. 

• Staðfestur er að lánasamningarnir hafi verið gerðir á grundvelli svokallaðra Brussel viðmiðana.

Samkvæmt Brussel viðmiðunum, átti að taka tillit til þeirra fordæmalausu aðstæðna, sem Ísland og Íslendingar, eru að ganga í gegnum. Sem sagt, það átti að gæta sanngyrnissjónarmiðs, í samningum við Hollendinga og Breta um Icesave, með okkar aðstæður í huga.

Ég held að fáir hérlendis, hafi talið að samningarnir eins og þeir litu út í upphafi, hafi gert það.

Við skulum dæma um þetta, eftir nákvæma skoðun á hinum nýja sáttmála, við Hollendinga og Breta, um Icesave.

 

Forsætisráðuneytið: Viðræður um Icesave lokið - niðurstaða liggur fyrir.  

Viðaukasamningarnir eru gerðir með fyrirvara um samþykki Alþingis og kalla á að gerðar séu breytingar á lögum nr. 96/2009. Breytingar skv. lagafrumvarpinu eru þríþættar:

Í fyrsta lagi er í breytingunum ákvæði um óskoraða ríkisábyrgð á lánasamningunum við TIF eins og þeir standa eftir að skilyrði og viðmiðanir fyrri laga hafa verið felld inn í samningana sbr. framangreint.

Í öðru lagi er í lagafrumvarpinu tekið fram að ekkert í lögunum, þ.m.t. ábyrgðin, feli í sér viðurkenningu á því að Íslandi hafi borið lagaleg skylda til að ábyrgjast lágmarkstryggingu innstæðna í útibúum LÍ í Bretlandi og Hollandi. Ef þar til bær úrlausnaraðili komist að þeirri niðurstöðu í samræmi við Evrópurétt að slík skylda hafi ekki verið til staðar, skuli íslensk stjórnvöld efna til viðræðna við aðila lánasamninganna og eftir atvikum ESB og aðila að EES um áhrif þeirrar niðurstöðu.

 

Þetta síðasta, vekur einkum athygli. En, ef kemur í ljós að okkur bar ekki að greiða Icesave, þá fellur Icesave lánið ekki með neinum sjálfkrafa hætti niður, eða, þá er ekki viðurkennt að við höfum sjálfkrafa gagnkröfu á Hollendinga og Breta. Heldur á einungis að ræða málið. 

Þetta virðist frekar veikt ákvæði, ef þ.e. orðað með þessum hætti. 

Einnig þarf að sjá, nánar um orðalagið, hvort skilgreint er nánar hvað átt er við um "þar til bær úrlausnaraðili".

Hið minnsta vil ég sjá, að klárt sé að greiðslur falli niður, og einnig að vextir séu ekki reiknaðir, á meðan að málið er rætt. 

----------------------------------------

Klárlega er Icesave málið, komið í fullann gang á ný. Góð spurning, hvort Icesave deilan hin seinni verður eins hatrömm og langvinn, og Icesave deilan hin fyrri.

 

K.