Vopnamálið - stormur í tebolla, eða alvarlegt mál?

Mín prívat afstaða er - stormur í tebolla. Ég hef ekkert annað en fjölmiðla að miða við. En skv. því sem fram hefur komið, voru vopnin komin til landsins þegar í febrúar sl. Þau virðast hafa verið fengin af Landhelgisgæslunni hingað til lands. Síðan bendir fátt til þess að hún hafi látið ráðherra vita af því. Þau hafi verið varðveitt mánuðum saman í læstri hirslu á Kefló sem Landhelgisgæslan á.

Skv. Verdens Gang sbr. umfjöllun Eyjunnar - Verdens Gang: Byssumál lögreglunnar getur orðið ríkisstjórninni að falli -- á norski herinn verulegt magn af MP5 byssum - Heckler & Koch MP5. Norska lögreglan hafi t.d. keypt fyrir slikk nokkur hundruð nýlega, sem um hafi verið nokkur umræða í Noregi. 

Þetta þykja ekki merkileg vopn í dag, svokölluð "submachine gun" sem skítur sambærilegum skotum og notaðar eru af handbyssum. Því hafa þær verið vinsælar oft af lögreglu, sem á þá einnig gjarnan frá Hekler&Koch handbyssu sem notar sömu skothylki.

Þá notar lögreglan bara eina tegund af skothylkjum. Þykir hagkvæmt.

Gallinn þ.s. þetta eru ekki "öflug skot" er að þau ráða ekki við "kevlar vesti" eða þaðan af öflugari hlífðarbúnað, ef andstæðingur er búinn slíkum. Þess vegna eftir þekktan skotbardaga í Bandar. þá hefur bandar. lögreglan tekið öflugari "hríðskota riffla" í notkun í staðinn: North Hollywood shootout

• Það virðist síðan gerast nýverið að "Innanríkisráðherra" heimilar ísl. lögreglunni, að taka við 150 MP byssum, sem þá þíðir væntanlega að "Landhelgisgæslan" heldur eftir 100.
• Ekki hef ég hugmynd um, hvað "Landhelgisgæslan" hyggst fyrir með þau vopn. En tæknilega séð má hugsa sér gæslumenn hafa vopn um borð í skipunum í læstum skápum. Til hugsanlegrar notkunar við töku landhelgisbrjóta.

 

Er ástæða að ætla að það sé hættulegt fyrir borgarana að lögreglan sé vopnuð?

Ég held að "eðlilegra" sé að miða við reynslu Norðmanna - - en þ.e. eftir norskri fyrirmynd sem er farið. Í blaðagrein sem ég sá vitnað til í af netverja, má sjá eftirfarandi upplýsingar:

1. Rogaland--- "Tre ganger avfyrte norsk politi sine våpen i fjor – det samme som året før." - "To av de tre skuddene traff og skadet mennesker. Det tredje var et varselskudd." - "Norsk politi har ikke drept noen siden 2006."
2. Síðan má nefna að Víkingasveitin hefur skotið einn einstakling, eftir að sá skaut lögreglumann í höfuð af stuttu færi hlífðarfatnaður sem betur fer tók það skot en lögreglumaður féll aftur fyrir sig niður stiga sennilega vissi sá sem skaut manninn ekki líðan hans er hann tók það skot - - þetta er eina skiptið sem ég veit til þess að "Víkingasveitin hafi beitt vopnum sínum á vettvangi" öll árin sem hún hefur verið til.

Svo má nefna málið á "Hnífsdal" fyrir nokkrum árum: Sérsveit lögreglu yfirbugaði byssumann á Hnífsdal í nótt  ---  Sér­sveit lög­regl­unn­ar kölluð út vegna vopnaðs manns í Hnífs­dal

• Gallinn við það að búa við það, að einungis Víkingasveit hefur vopn, er auðvitað sá að þá er eins gott að - - enginn brjóti af sér meðan veðrið er vont.
• En Víkingasveitin er kannski 2-3 tíma að mæta á staðinn, við bestu aðstæður. Ef veðrið er vont - - getur verið að ómögulegt sé fyrir hana að mæta. Vegna þess að flugvellir eru lokaðir.

1. Eigum við ekki að segja - - að spurningin með vopnin sé einmitt varðandi stór undantekningatilvik. Ef lögreglan hefur vopn t.d. á stöðinni í næsta bæjarfélagi í læstri hirslu. Þá er a.m.k. unnt að nálgast þau í skilgreindu neyðartilviki.
2. Ef vopnin eru í bifreiðum - - eru þau "heldur aðgengilegri" og kannski því fyrir bragðið "líklegri til að vera notuð" en ef þau eru læst inni á lögreglustöð. Auðvitað kemur á móti, að sums staðar úti á landi er langt til næstu stöðvar kannski 200km. Það gæti alveg tekið töluveðran tíma að sækja vopn.

Þetta verðum við að vega og meta skv. líkum.

Skv. reynslu norsku lögreglunnar þ.s. vopn eru höfð í bílunum læst í sérstökum kistli í skottinu, þá eins og fram kemur að ofan, var vopni beitt í 3-skipti sl. ár og 3-skipti árið á undan. 

Enginn verið skotinn síðan 2006. Noregur er auðvitað rúmlega 10-falt fjölmennara land. Taka þarf tillit til þess, þannig skv. því - - má alveg hafa þau tilvik í huga í hlutfallinu 1/10.

• Það gæti þítt, að vopni sé beitt þriðja til fjórða hvert ár t.d. 

Ef vopnin eru ekki í bílunum heldur á næstu stöð, þá getur tíðnin verið enn lægri.

Mig grunar að ótti sumra um stigmögnun í vopnaeign sé ástæðulítill. En það virðist ekki reynsla Norðmanna að slíkt sé í gangi.

 

Niðurstaða

Ég læt liggja milli hluta - hvort lögreglan á að þiggja þessi vopn. Í annan stað virðist þörfin ekki svakaleg þ.s. ekkert alvarlegt hefur hingað til gerst. Bendi þó á, að það að ekkert alvarlegt hafi hingað til gerst - segir í reynd ekkert um líkur. Það getur t.d. heppni hafa ráðið í tilvikum. Einstaklingar í rugli hvort sem þeir eru fullir eða á einhverju verra - geta verið frekar óútreiknanlegir.

Á hinn bóginn, bendir reynsla Norðmanna ekki til þess, að tilvist vopna með þeim hætti sem venja hefur verið um í Noregi. Skapi mikla tíðni vopnanotkunar af hálfu lögreglunnar, eins og má ætla af ótta sumra sem hafa verið að ræða málið í fjölmiðlum. Það má því segja - - að ótti við lögregluna sé "ástæðulítill."

Mín ályktun er þá sú, að ef lögreglan vill þessi vopn. Þá má hún fá þau - ég óttast ekki að ísl. lögreglan misbeiti þeim frekar en sú norska. Mér virðist reynsla norsku lögreglunnar ekki styðja ótta sumra um að lögregla sé að beita vopnum í tíma og ótíma. Á sama tíma, ef niðurstaðan er sú að hún þiggur þau ekki. Þá er ég alveg rólegur yfir þeirri útkomu - - ég treysti með öðrum orðum mati lögreglunnar á því, hvort hún þarf þau eða ekki. Ef hún þiggur þau ekki, þá væntanlega væri það mat hennar að þörfin sé ekki brýn.

Stormur í tebolla!

 

Kv.

Athugasemdir

[Ásgrímur Hartmannsson, 25.10.2014 kl. 17:00]

Eins og þetta snýr að mér, þá er áróðurinn þannig að hvenær sem er geti einhver tekið uppá að taka smá Breivik einhversstaðar, og þá finnst fólki voða sniðugt að lögreglan geti mætt með viðeigandi vopn.

Þegar allir eru dauðir.

Mín niðurstaða er: ef lögreglan þarf öll þessi vopn, þá þarf almenningur þau líka.

[Snorri Hansson, 25.10.2014 kl. 17:49]

       Frétta mennskan er upphlaup.

1.       Lanhelgisgæsla og lögregla hafa að  alltaf haft vopn.

2.       Vopn verður að endurnýja öðruhvoru að sjálfsögðu.

3.       Almenningur velur ekki  tæki fyrir þessa aðila.

4.       Vopnin á að geima í öruggum geimslum og vonandi þarf aldrei að nota þau til annars en til æfinga.

5.       Best væri að sérsveitin sjái alfarið um erfiðustu málin.

 

[Einar Björn Bjarnason, 25.10.2014 kl. 18:26]

Ásgrímur, lögreglan er með það hlutverk að gæta öryggis borgara. Þess vegna erum við með lögreglu - ekki sjálfskipaða hópa sem sjálfir sjá um málið eins og í tíð Þjóðveldisins svokallaða. Ég get því ekki samþykkt það -- að borgarar eigi að vera álíka vopnaðir og lögregla. Af hverju setur þú þá mið við almennu lögregluna, því ekki víkingasveitina líka?

Kv.

[Einar Björn Bjarnason, 25.10.2014 kl. 18:32]

Landhelgisgæslan hefur alltaf notað gömul vopn, man enn eftir byssunni - sem var frá því fyrir Fyrra Stríð, var það ekki á gamla Þór, sem gæslan neyddist að smíða skothylki sjálf fyrir því þau voru löngu orðin ófáanleg. Samþykki alveg að almenningur sé ekki bær aðili til að ákveða þarfir þessara aðila. Tja, við mundum ekki láta almenning um að taka ákvarðanir um meðferð sjúklinga á sjúkrahúsum. Þess vegna höfum við sérfræðinga - að sumar ákvarðanir þarfnast sérþekkingar. Auðvitað á sérsveitin alltaf að höndla erfiðu málin - vopn varðveitt á lögreglustöð væru bara fyrir alger neyðartilvik. Og sennilega aldrei notuð í flestum tilvikum.

Kv.

[Ásgrímur Hartmannsson, 25.10.2014 kl. 20:30]

Já, vissulega þarf sérfræðinga í öll verk. Þess vegna er tilgangslaust að kenna fyrstu hjálp. Venjulegt fólk er ekki læknar.

[Einar Björn Bjarnason, 25.10.2014 kl. 21:52]

Láttu ekki eins og kjáni, borgarar landsins mega handtaka svokölluð "borgaraleg handtaka" en þeim ber þá strax að kalla til lögreglu, væntanlega ef þú aðstoðar einstkling í bráða heilsufars vanda þá kallar þú eins fljótt og auðið er til sjúkrabíls. Ef læknir er til taks, þá aðstoðar þú hann ef hann þarfnast aðstoðar - annars sér sá um málið. Með sama hætti, ber borgurum landsins að aðstoða lögreglu, ef hún óskar þess - annars að fara eftir hennar tilmælum.

Kv.

[Ásgrímur Hartmannsson, 26.10.2014 kl. 00:23]

Ekki fæ ég séð hvernig borgarar landsins ætla að fara að því að handtaka 2-3 vopnaða menn... Jafnvel bara 1 væri erfiður viðureignar.

En það stendurm einmitt til, opinberlega og samkvæmt lögum, að við þurfum að bíða þolinmóð eftir lögreglu við slíkar aðstæður.

Tekur virkilega enginn eftir vandamálinu?

[Jón Valur Jensson, 26.10.2014 kl. 02:26]

Já, Einar Björn, stormur í tebolla gjaldþrota vinstrimennskunnar.

Góður vopnakostur lögreglu er góður kostur!

[Ómar Ragnarsson, 26.10.2014 kl. 13:22]

Þegar herir endurnýja búnað sinn í öðrum löndum, er fjallað um það frá byrjun í fjölmiðlum og eins og önnur stór innkaup opinberra stofnana.

Rétti tíminn til þess að fjalla um þetta mál í rólegheitum var þegar "kaupsamningurinn" var gerður og málið hefði hlotið yfirvegaða umfjöllun strax, kannski í einn til tvo daga.

En það var ekki hægt þá, því að viðkomandi ráðamenn ákváðu að vera með þvílíkt pukur í málinu, að það hefur tekið fjölmiða heila viku að komast að hinu sanna, sem annars hefði verið upplýst allt samstundis.

En rétt eins og oft áður vilja margir kenna fjölmiðlunum einum um "storm í vatnsglasi", ekki ráðamönnunum sem ætluðu sér í upphafi að gera "þegjandi samkomulag" um að kaupsamningurinn um vopnin yrði leyniplagg og afvegaleiddu umræðuna dag eftir dag með því að teygh lopann út og suður í heila viku .

[Jón Valur Jensson, 26.10.2014 kl. 15:47]

Þessi alhæfing Ómars, að "þegar herir endurnýja búnað sinn í öðrum löndum, er fjallað um það frá byrjun í fjölmiðlum og eins og önnur stór innkaup opinberra stofnana," r alveg út í bláinn og án ábyrgðar. Vafalítið á þetta við um innkaup sumra ríkja á meiri háttar herbúnað eins og heila línu af orrustu- og varnarflugvélum, en hér er hins vegar um smámál að ræða og teldist vera það í flestum löndum, enda er ekki nokkur ástæða til að vantreysta okkar öryggisstofnunum. Og það yrði ekki hið minnsta gagn að því að setja ákvarðanatöku um endurnýjun á byssulager lögreglu og Landhelgisgæzlu undir fordómafulla fyrir fram afskiptasemi einhverra amatöra og dilettanta sem hafa þörf fyrir að agnúast út í gerðir stjórnvalda og gera það í "fjölmiðlum", blöðum og kannski fyrst og fremst í óábyrgum skrifum á netinu.

[Einar Björn Bjarnason, 26.10.2014 kl. 17:42]

Ómar, það sem virðist í gangi - er að fólk upplifir þetta mál með mjög ólíkum hætti. Ég er alveg viss um að stjórnvöld líta málið ekki þannig, að það sé sambærilegt við það - - að endurnýja mikilvægt vopnakerfi hers. Þau sjái það meir í ætt við, að t.d. endurnýja tæki á spítulum landsins, eða kaupa bættan búnað fyrir björgunarsveitir landsins.

------------------

Þarna liggi hundurinn grafinn, því ef þetta er mál nær þeim skala, þá er meðferð málsins ekkert óeðlileg - - en þ.e. ekki krafa um þinglega meðferð ef þ.e. keyptur betri búnaður fyrir björgunarsveitir eða fyrir sjúkrahús.

---------------------

Ef aftur á móti, verið væri að íhuga endurnýjun varðskipaflotans. Þá held ég að enginn mundi deila um það, að málið ætti að fá langan undirbúning - vera rætt á þingi.

**Enda um stóra fjárfestingu þá að ræða.

-------------------------

Þ.e. einmitt með vopnakerfi fyrir heri, að þá er alltaf um að ræða stóra fjárfestingu.

**Þ.e. ekki síst sá partur, sem gerir slík mál erlendis, að þinglegum málum. Ekki það "per se" hvort verið er að kaupa vopn.

------------------------------

Ég er fremur viss um, að það mundi ekki fara fyrir norska herinn, ef herinn mundi kaupa eitt epa tvöþúsun hríðskotariffla.

**En ef til mundi standa, að kaupa 100.000 - - þá væri kostnaðarumfang á allt öðrum grunni.

-------------------------------

Það sé einmitt svo, eins og ég sagði, að erlendis miðist umfang máls við stærð fjárfestingar - - frekar en það, hvort um sé að ræða vopnabúnað, eða tæki fyrir sjúkrahús eða fyrir löggæslu.

**Ef við miðum út frá því, þ.e. ekki nema 10-15 millj. kr.

**Þá sé ekki umfang málsins slíkt, að það kalli á þá meðferð, sem þú varst að tala um - - þ.e. langa forumfjöllun, samfélagslega umræðu o.s.frv.

-------------------------------

Auðvitað má rífast um þetta atriði hægri og vinstri. Íslendingar geta að sjálfsögðu tekið þá ákvörðun. Að sérhver kaup á vopnum, hvort sem er fyrir lögreglu eða Landhelgissægslu, eigi - skuli - fá þinglega meðferð.

**En hefð í öðrum löndum, virðist mér ekki vera sú - meginregla sé með þeim hætti.

**Heldur eins og ég sagði, miðist umfang frekar við "kostnað." Hvort um er að ræða stóra eða litla fjárfestingu.

Kv.