Stefnir Ísland í átt að stórri gengisfellingu - eins og svo oft áður?

Ísland hefur lengi verið í klassísku "boom / bust" ferli. Bendi á að þarna er ég ekki að kenna um stjórnvöldum, nema að hluta. Þau geta þó gert eitt og annað til þess að draga úr upphleðslu spennu. Síðan ef það dugar ekki - er hægt að framkvæma róttækari aðgerðir. Á móti er spurning, hvort vilji til slíks er fyrir hendi, eða hvort menn vanmeti hættuna - eða menn horfi á skammtímasjónarmið?

 

Stenst viðskiptajöfnuður Íslands álagið sem er framundan?

1. Fyrirtækið Gam Management er með merkilegan fjárfestingasjóð, sem virðist eiga kringum 350 íbúðir á höfuðborgarsvæðinu. Það sem ég hjó þó eftir, eru áætlanir sjóðsins - - um uppbyggingu: Sjóður Gamma vill byggja 50-60 íbúðir við Hverfisgötu  -  Í nýlegri grein Kjarnans, er viðtal við Gísla Hauksson, framkvæmdastjóra Gamma: Markmiðið að byggja upp öflugt leigufélag. - - "Markmiðið sé að koma á fót öflugu leigufélagi að skandinavískri fyrirmynd, sem nú sé orðið til undir merkjum Leigufélags Íslands ehf. Félagið hafi nú þegar til útleigu áður nefndar 350 íbúðir í eigu sjóða á vegum GAMMA. Sárafáar íbúðir hafi nú þegar verið seldar út úr eignasafni félagsins en flestar íbúð - anna séu nú í útleigu. Þá eigi sjóðurinn Novus, sem er á vegum GAMMA, lóðir fyrir 850 íbúðir víðs vegar um í öllum sveitarfélögum höfuðborgarsvæðisins. Þar sé stefnt á uppbyggingu smárra og meðalstórra íbúða." - - > Takið eftir áformum að reisa 850 íbúðir! Ekki misskilja það, að ég sé á móti þessu félagi, Ísland hefur einmitt lengi skort öflugt fasteignafélag af þessu tagi. En spurningin er um heildardæmið, með öðrum orðum - viðskiptajöfnuðinn.
2. Svo eru stórfelld kosningaloforð Samfylkingar, um byggingu 2.500 - 3.000 búseturéttaríbúða á næstu árum, væntanlega "allt innan kjörtímabils borgarstjórnar":  Vilja byggja 2.500 til 3.000 íbúðir. Ég heyrði nýlega viðtal við Dag, þ.s. hann vildi meina að þetta verkefni mundi "vinna gegn bólum" frekar en vera líklegt að mynda slíka - - en þá er hann að tala um "verðbólu" og út af fyrir sig er það rétt, að svo mikil uppbygging getur haldið niðri verðhækkunum. En þ.e. einungis lítill vinkill í þeirri heildarmynd sem þarf að skoða, þegar metin eru bóluáhrif.
3. Svo er þessi "dæmalausa launahækkun til kennara upp á allt að 29%" - Launahækkun upp á 29 % | RÚV - Plús í kladdann - Samtök atvinnulífsins. Þó svo að samn. feli í sér margvíslegar skilvirkni aukandi breytingar - verður ekki horft framhjá þessari gríðarlegu launahækkun. Þó svo notað sé orðalagið "leiðréttingar" þá er þetta launahækkun.
4. ASÍ hefur gefið það út að "næst verði farið fram á réttmætar leiðréttingar launa" - eiginlega bein tilvitnun í umræðuna hjá félögum kennara, þ.s. eingöngu var notað orðalagið, "launaleiðrétting" - Til­raun til lang­tíma­samn­ings í upp­námi - Nýjar áherslur í kjaraviðræðum ASÍ og SA. Tilvitnun - "Rík­is­stjórn og sveit­ar­fé­lög hafi hins veg­ar að und­an­förnu samþykkt veru­leg frá­vik frá þeirri meg­in­línu sem lá til grund­vall­ar kjara­samn­ing­un­um sem gerðir voru í des­em­ber 2013 og fe­brú­ar 2014." - „Aðild­ar­sam­tök ASÍ geta ekki við það unað að launa­fólki sé mis­munað með þess­um hætti. Það get­ur ekki verið þannig að al­mennt launa­fólk beri eitt ábyrgð á stöðug­leika og lágri verðbólgu á meðan aðrir sæki sér meiri kaup­mátt­ar­auka með meiri launa­hækk­un­um. Það verða all­ir að axla ábyrgð,“ - „Fé­lags­menn ASÍ vildu gera slíka til­raun. Því miður vantaði framtíðar­sýn stjórn­valda og sam­stöðu á vinnu­markaði svo leiðin væri fær. Þess vegna hljóta aðild­ar­sam­tök ASÍ að fara inn í viðræður um næsta kjara­samn­ing á þeim grund­velli að krefjast rétt­mætra leiðrétt­inga á kjör­um sinna fé­lags­manna til jafns við aðra,“ -  - Þá vitum við að ASÍ mun næsta haust krefjast launahækkana í 2-ja stafa tölum, eins og kennarar fengu.

• Það vakti athygli mína að um daginn, var rætt við Sigmund Davíð forsætisráðherra, um hættu á þenslu - og hann tók undir að einhver slík hætta geti verið til staðar. Sagði til skoðunar að "draga úr opinberum framkvæmdum."
• Aðspurður sagði hann áform um skattalækkanir í samræmi við kosningaloforð Sjálfstæðisflokks, enn vera í býgerð.

• Síðan má ekki í heildarmyndinni að ofan - gleyma leiðréttingu lána sem ríkisstjórnin er með í framkvæmd, sem mun koma inn á sama tíma og allt ofangreint.

Ég óttast með öðrum orðum - klassíska neyslusprengingu, þegar allar þessar launahækkanir koma inn. sannarlega verðbólga líka óhjákvæmileg, þ.e. 2015 og 2016. Þegar launahækkanabylgjan gengur í gegn. Það þíðir óhjákvæmilega mikla aukningu gjaldeyrisneyslu.

Svo má ekki gleyma allri húsnæðisuppbyggingunni samtímis - - en allt til húsnæðis er innflutt nema sandurinn í steypuna. Af því leiðir að bygging húsnæðis eykur mjög "gjaldeyrisneyslu" þjóðarbúsins.

Leiðrétting lána ofan í þetta, er síðan eins og rjóminn ofan á.

• Ég er ákaflega hræddur um, að það dugi hvergi nærri til - - að draga úr opinberum framkvæmdum.

Sjá hér spá Hagstofu Íslands: Hagtíðindi.

Hagstofan hefur því miður oft vanmetið ofangreinda þætti. 

 

Niðurstaða

Ég óttast með öðrum orðum að Ísland sé á siglingu í átt til stórrar gengisfellingar. Einfaldlega vegna þess að landið ráði ekki við þá gríðarlegu gjaldeyrisneysluaukningu sem sé í farvatninu.

Á móti má nefna að 2-erlendar fjárfestingar koma inn á nk. 2-árum. Síðan var aukning um 30% í ferðamennsku þ.s. af er ári, jafnvel miðað við svakalegt ár í fyrra. 

Á hinn bóginn, þegar launahækkanabylgjan kemur inn - - þá reikna ég með að það sama gerist eins og alltaf áður. Að Ísland verði dýrara land.

Aukning í ferðamennsku hefur verið svo mikil meðan að Ísland hefur enn verið tiltölulega hagstætt, miðað við árin 2004-2007. En miklar verðhækkanir virðast mér óhjákvæmilegar, þegar "launahækkana" sprenging sú sem virðist í farvatninu - kemur fram. Þá ætti að hægja verulega á aukningu ferðamennsku.

Fjármagns innspýtingin vegna fjárfestinganna 2-ja verður komin inn, fyrir kosningar 2016. Á sama tíma, og innlendar kostnaðarhækkanir - - eru líklega farnar að slá verulega á aukningu í ferðamennsku.

• En neyslubólan- og fjárfestingabólan í byggingum er þá sennilega að komast almennilega á flug.

Ríkisstjórnin væri afar óheppin, ef gjaldeyrisvandræði - hefjast áður en kjörtímabilinu er lokið. En rétt er að muna að ríkissjóður er enn með töluvert þunga greiðslubyrði í gjaldeyri, a.m.k. fram yfir 2018.

Það gæti einnig lafað rétt svo fram yfir kosningar.

Hvað segja þeir sem lesa þetta? Eruð þið sammála því að stefni hugsanlega í ljósi reynslunnar í stóra gengisfellingu? Öðru hvoru megin við nk. þingkosningar?

 

Kv.

Athugasemdir

[Vilhjálmur Stefánsson, 15.7.2014 kl. 14:29]

Margur Maðurinn mætti taka orð þín til greina.Ekki koma Ráðamenn auga á það sem er að ske.

Takk fyrir þínar góðu Greinar..