Sennilega rökréttast að álíta Sjálfstæðisflokk í - oddastöðu!

En einungis er augljóslega unnt að mynda 3-ja flokka stjórn með Sjálfstæðisflokki.
Og Sjálfstæðisflokkur eins og sést að neðan, getur myndað starfhæfan meirihluta með hvaða tveim öðrum flokkum sem er -- eða 13 tæknilega mögulegir mismunandi starfhæfir möguleikar!

Sverrir Sv. Sigurðarson, tók saman mögulegar stjórnarmyndanir - alla tæknilega mögulegar meirihlutastjórnir á og sendi hlekk á mynd sem hann hafði búið til: Tíminn þegar Framsókn þótti tæk í vinstri stjórn.

Það sem þægilegt er að notast við - samantekt hans, þá set ég hana nú inn:

Fyrst 3ja. flokka stjórnir!

1. 41 þingmenn, Sjálfstæðisfl. - Vinstri Grænir - Píratar.
2. 39 þingmenn, Sjálfstæðisfl. - Vinstri Grænir - Framsóknarflokkur.
3. 38 þingmenn, Sjálfstæðisfl. - Vinstri Grænir - Viðreisn.
4. 35 þingmenn, Sjálfstæðisfl. - Vinstri Grænir - Björt Framtíð.
5. 34 þingmenn, Sjálfstæðisfl. - Vinstri Grænir - Samfylking.
6. 39 þingmenn, Sjálfstæðisfl. - Píratar - Framsókn.
7. 38 þingmenn, Sjálfstæðisfl. - Píratar - Viðreisn.
8. 35 þingmenn, Sjálfstæðisfl. - Píratar - Björt Framtíð.
9. 34 þingmenn, Sjálfstæðisfl. - Píratar - Samfylking.
10. 36 þingmenn, Sjálfstæðisfl. - Framsókn - Viðreisn.
11. 33 Þingmenn, Sjálfstæðisfl. - Framsókn - Björt Framtíð.
12. 32 þingmenn, Sjálfstæðisfl. - Framsókn - Samfylking.
13. 32 þingmenn, Sjálfstæðisfl. - Viðreisn - Björt Framtíð.

Fjögurra flokka stjórnir!

1. 35 þingmenn, Vinstri Grænir - Píratar - Framsókn - Viðreisn.
2. 32 þingmenn, Vinstri Grænir - Píratar - Framsókn - Björt Framtíð.

Fimm flokka stjórnir!

1. 32 þingmenn, Vinstri Grænir - Framsókn - Viðreisn - Björt Framtíð - Samfylking.
2. 32 þingmenn, Píratar - Framsókn - Viðreisn - Björt Framtíð - Samfylking.
3. 34 þingmenn, Vinstri Grænir - Píratar - Viðreisn - Björt Framtíð - Samfylking.
4. 35 þingmenn, Vinstri Grænir - Píratar - Framsókn - Björt Framtíð - Samfylking.

 

Nú getur fólk spáð og spekúlerað!

• Augljóslega eru stjórnir með einungis 32 þingmenn, ekki raunverulegir möguleikar.

• Mig grunar að Samfylking eftir útkomuna í kosningunum, fari líklega ekki í stjórn!
  --Nema kannski sem hluti af - vinstri tilraun.

Áhugaverður möguleiki virðist mér ríkisstjórn Sjálfstæðisflokks - Framsóknar og BF!
--En með meirihluta upp á 2-þingmenn, er um tæknilega starfhæfa stjórn að ræða!

Auðvitað hefur stjórn með Sjálfstæðisfl. - Framsóknarfl. og VG - meirihluta upp á 8 þingsæti, því mjög gott borð fyrir báru, ef innanflokks erjur koma upp.
--En formaður VG - hefur a.m.k. enn sem komið er, virst útiloka stjórn með Sjálfstæðisfl.

• BF-hefur a.m.k. ekki með neinum formlegum hætti, útilokað neitt!
  --Það gæti því vel verið að BB - ræði við BF.

Sannarlega er að auki mögulegt að mynda stjórn Sjálfstæðisfl. - Framsóknarfl. og Viðreisnar.
--Ég hef þó á hinn bóginn, mikla andúð á hugmynd þess flokks um myntráð: Verður uppganga flokksins -Viðreisnar- til þess að á næsta kjörtímabili þurfi að setja ný gjaldeyrishöft?.

 

Það sem gerir málin flókin, eru hve margir útiloka!

Formaður Viðreisnar - hefur sagst ekki vilja koma sem 3-ja hjól undir vagn fallinnar ríkisstjórnar.
--En það á eftir að reyna á hvort hann meinar slíkt einnig, að kosningum afstöðnum.

1. En ef hann útilokar Framsókn og Sjálfstæðisfl.
2. VG útilokar sömu flokka einnig.
3. Og Píratar að auki gera það sama!

Yrði stjórnarmyndun bersýnilega gríðarlega tafsöm og erfið!
--En einungis ein 5-flokka stjórn er möguleg án Framsóknar og Sjálfstæðisfl.

Katrín líklega verður treg til samstarfs til hægri, a.m.k. fyrst um sinn!
--En ég get alveg séð VG skipta um skoðun, ef stjórnarkreppa stendur í einhvern verulegan tíma, m.ö.o að líklega muni BB ekki takast stjórnarmyndun með VG - í fyrstu umferð!

Mér virðast möguleikar BB m.ö.o. vera, ef maður gefur sér að formenn Viðreisnar og BF séu til í tuskið:

1. 36 þingmenn, Sjálfstæðisfl. - Framsókn - Viðreisn.
2. 33 Þingmenn, Sjálfstæðisfl. - Framsókn - Björt Framtíð.
3. 32 þingmenn, Sjálfstæðisfl. - Björt Framtíð - Viðreisn.
   --Heldur tæpur meirihluti þó, sennilega minnst líklegur af möguleikunum þrem!

Slík stjórnarmyndun gæti þó reynst erfið innan Sjálfstæðisflokks og Framsóknar - vegna þess að hvort tveggja í senn BF og Viðreisn, eru aðildarsinnaðir og líklega vilja ekki mynda stjórn, nema fá það í gegn að kosið verði um spurninguna um aðildarumsókn og farið í nýtt umsóknarferli ef almenn kosning fer með þannig.

::Það gæti m.ö.o. farið svo að BB skili keflinu!

 

Ég held að sennilegar sé að formaður Viðreisnar fái keflið næst, en formaður Pírata!

Vegna þess, að það feli í sér fleiri raunverulega stjórnarmöguleika, að formaður Viðreisnar fái keflið frá Guðna - en formaður Pírata!

Viðreisn gæti þá reynt 2-stjórnarmyndanir samtímis, til að hámarka sína möguleika.

1. Stjórn með Sjálfstæðisfl. og Framsókn eða Bjartri Framtíð.
2. Stjórn með Pírötum - VG - BF og Samfylkingu.

Þarna yrði stjórnarmyndunartilraun BB - að hafa mistekist.
--Ef hún mistókst vegna deilna innan Sjálfstæðisfl. og Framsóknar, vegna kröfu aðildarsinna um aðildarviðræður - gætu viðræður undir forystu formanns Viðreisnar reynst mjög erfiðar.

En kannski með hugsanlega stjórn með vinstri flokkunum - sem hótun!
--En þá þarf hún auðvitað að líta svo út að myndun hennar geti heppnast.

M.ö.o. að þetta viðræðuferli gæti tekið verulegan tíma.

 

Segjum að formaður Viðreisnar skili keflinu fyrir rest - þá er ef til vill rökrétt, að Katrín Jakobsdóttir fái keflið!
Á þessum punkti, væru stjórnarmyndunarviðræður búnar að ganga -- 2 hringi. Og búnar að taka mjög langan tíma, kannski lengur en 2-mánuði.
--Fjárlög augljóslega komin í algert "fokk."

Á þessum punkti ætti að vera ljóst orðið - að stjórnarmyndun á vinstri væng, gengur ekki.
--Þannig, að með keflið sjálf á lofti, gæti það verið - að Katrín mundi treysta sér til að ræða við Sjálfstæðisflokk og Framsókn um myndun stjórnar!

• Það yrðu líklega einu stjórnarmyndunarviðræðurnar er væru reyndar á þeim punkti.
  --En þá væri þrautreynt orðið að stjórnarmyndun með aðildarsinnuðum flokkum gengi ekki vegna innri andstöðu í Sjálfstæðisfl. og Framsóknarfl.

Ef stjórnarkreppa stendur þetta lengi!
Gæti það farið svo að ný stjórn taki ekki til starfa fyrr en á útmánuðum nýs árs!

 

Niðurstaða

Þetta eru að sjálfsögðu allt vangaveltur - en mig grunar þó að Katrín geti ekki a.m.k. strax reynt stjórn með Framsókn og Sjálfstæðisflokki, fyrr en fullreynt þykir að vinstri stjórn með 5-flokkum sé virkilega fullkomlega vonlaus!
--Jafnvel þó það sé líklega fyrirsjáanlegt, sé afstaðan í það miklum tilfinningahita, að líklega getur Katrín ekki myndað stjórn með hægri flokkum - fyrr en stjórnarkreppa hefur staðið nægilega lengi til að málið sé algerlega fullreynt.

Ég held að rökrétt sé að Bjarni Ben fái umboð til stjórnarmyndunar frá Guðna fyrst.
--En meðan að VG-treystir sér ekki til að mynda stjórn með hægri flokkunum, þá séu einu raunhæfu möguleikar BB - líklega með annað hvort BF + Framsókn eða Viðreisn + Framsókn.

Stjórnarmyndanir er geta orðið erfiðar fyrir Sjálfstæðisfl. og Framsóknarflokks! Myndanir er geta farið út um þúfur, vegna andstöðu innan þeirra flokka!

Ef sú andstaða reynist sterk - gæti slík stjórnarmyndun einnig reynst ómöguleg, ef Guðni afhendi umboðið til stjórnarmyndunar yfir til formanns - Viðreisnar.
--Og sennilega getur Viðreisn ekki myndað 5-flokka stjórn með vinstri flokkum í staðinn.

Þannig að umboðið gæti endað hjá - Katrínu Jakobs, og ekki fyrr en í 3-umferð orðið mögulegt að mynda stjórn!
--Þá eftir hugsanlega lengstu stjórnarkreppu lýðveldissögunnar!

Fólki er velkomið að koma með sínar skoðanir á líklegum stjórnarmyndunum!

 

Kv.

Verður uppganga flokksins -Viðreisnar- til þess að á næsta kjörtímabili þurfi að setja ný gjaldeyrishöft?

Þegar ég skrifa þetta líta kosningatölur þannig út að Viðreisn líklega lendir í - oddaaðstöðu.
Ástæða þess að ég hef miklar áhyggjur af þeirri þróun, eru hugmyndir flokksins um svokallað --> Myntráð eða "currency bord."

Þessi hugmynd hefur fram að þessu vakið litla athygli þjóðarinnar.
En full ástæða er að þjóðin skoði þetta atriði af fyllstu athygli!

 

Myntráð er í reynd ca. sama fyrirkomulag og gullfótur!

Það hefur einnig sömu megin galla og gullfótarkerfi!

1. Grunnhugmyndin er sú sama, að - útiloka gengisfellingar, skv. þeirri hugmynd að allt þá meina ég allt, sé betra en gengisfelling.
2. Eins og þegar gullfótarkerfi er notað -- er ríkjandi gjaldmiðill hafður 100% skiptanlegur yfir í annan gjaldmiðil.
3. Það þíðir auðvitað, sem einnig er megin veikleiki gullfótarkerfis og myntráðskerfis, að alltaf og ætíð þarf að tryggja að nægilegt magn sé af - þeim gjaldmiðli sem innanlands gjaldmiðill skal vera 100% skiptanlegur fyrir.
4. Ástæða að sú regla --> Er einnig meginveikleiki þeirra kerfa, þar með meginástæða þess að gullfótarkerfi og myntráð hafa í nokkrum þekktum tilvikum, hrunið með ákaflega harkalegum hætti.
5. Er sú, að það eru einungis takmarkaður fjöldi mögulegra leiða til að redda málum, ef vandræði skapast við að tryggja stöðugleika 100% skipti-reglunnar.

 

Vandræðin skapast nær alltaf af sömu ástæðu, þ.e. að einhverra hluta vegna - verður viðskiptahalli, sá getur orðið til vegna þess að kreppa leiði fram hnignun atvinnuvega eða að almenn laun hafa hækkað of mikið og neysla er að framkalla viðskiptahalla!

1. Viðskiptahalli leiðir þá til þess - að gjaldeyrinn streymir út úr gullfætinum þ.e. "gullið sjálft ef notast er við gull" eða "skiptigjaldmiðillinn t.d. ef notast væri við evru."
2. Það að sjálfsögðu -- ógnar reglunni um 100% skipti milli innanlands gjaldmiðils, og gjaldmiðilsins sem notaður til skipta.

Beinar launalækkanir: Ég held að við getum afgreitt þá útkomu að stjórnvöld geti þvingað fram beinar launalækkanir hér á Íslandi - sem afar ósennilegan!
--En við urðum öll vitni að því, þegar hægri stjórnin bognaði og brotnaði undan verkfalla bylgju á kjörtímabilinu - þ.s. krafist var launahækkana langt umfram stöðguleika viðmið.

Menn ættu að muna þetta - þ.e. kjarasamningar við kennara upp á tuga prósenta hækkanir, kjarasamningar við lækna og hjúkrunarstéttir einnig upp á stórar prósentu tölur -- og að auki kjarasamningar á almennum vinnumarkaði, sem enduðu einnig í nokkuð hressilegum prósentu tölum.

Punkturinn er auðvitað sá - að ríkisstjórnin gaf eftir yfirlýst stöðugleika viðmið.
--Manni virðist afar ósennilegt þar af leiðandi, að nokkur ríkisstjórn á Íslandi - gæti mögulega þvingað fram, gegn vilja verkalýðshreyfingar, beinar launalækkanir.

Þannig að þá sé sennilega óhætt að afgreiða þá - lausn í burtu.

Myntráð og stýring gullfótar, getur gripið til þess ráðs, að stöðugt minnka peningamagn í umferð: Þetta er frekar örvæntingarfullt úrræði til að bjarga gullfæti eða myntráði, frá bráða hruni. Þ.e. þekkt að þessu var beitt á kreppuárunum í Bretlandi áður en Bretland yfirgaf gullfótinn á 4. áratugnum, og einnig í Evrópu. Að auki var þessu úrræði beitt af Argentínu, árin rétt fyrir þjóðargjaldþrot Argentínu 2000, en eftir að kreppan þar hófst.

En tæknilega er unnt að mæta þeim vanda, að viðmiðunargjaldmiðill hvort sem þ.e. gull eða t.d. evra - streymir út, þannig vernda 100% skiptiregluna, með þessari aðferð.

Gallinn er sá, að þetta er óskaplega - samdráttaraukandi. En þá er verið að minnka stöðugt peningamang í umferð - og í kapítalísku hagkerfi, er peningamagn sjálft lífsblóð hagkerfisins.

Svo harkalegt var ástandið í Argentínu - rétt áður en Argentína kastaði myntráðinu. Að skortur á peningum var orðinn slíkur - að fyrirtæki voru sjálf farin að gefa út sína gjaldmiðla. Á tímabili skiptu slíkir, ópinberir gjaldmiðlar, mörgum tugum.
--Vegna þess að það vantaði peninga í hagkerfið, svo það gæti starfað eðlilega, samþykktu aðilar oftast nær - ef um var að ræða fyrirtæki t.d. í útflutningi, að taka við þessum bráðabirgðalausnum.

Ástandið varð þetta alvarlegt í Argentínu - vegna þess að ekki tókst að stöðva stöðuga hnignun atvinnuvega sem þá var í gangi, sem leiddi stöðugt til nýs og nýs viðskiptahalla -- þó að tæknilega hefði hratt vaxandi atvinnuleysi með því að slá á neyslu átt að hafa stöðvað þann viðskiptahalla fyrir rest.

• En þessi samdráttar-leið - svo fremi sem atvinnuvegir eru ekki í stöðugri hnignun, vegna þess að samkeppnishæfni er hrunin, t.d. ef viðmiðunargjaldmiðill hefur hækkað mjög í andvirði; á endanum stöðvar viðskiptahalla.

Með þeirri einföldu -fúnksjón- að atvinnulausir kaupa minna, þ.s. þeir hafa minni peninga.
--M.ö.o. stýring viðskiptajöfnuðar með atvinnuleysi.

En samtímis, getur hagkerfið skroppið harkalega saman.
--Þá er eins gott að ríkið skuldi ekki mjög mikið fyrir, því samdráttur einn og sér hækkar skuldir miðað við þjóðarframleiðslu.--> Einmitt það atriði, leiddi fyrir rest til gjaldþrots Argentínu - en skuldir þess ríkis við kreppu-upphaf, voru ekki mikið yfir 50% af þjóðarframleiðslu.

1. Það þarf vart að nefna, að mikið atvinnuleysi, mundi skapa þjóðfélags ólgu.
2. Og sennilega mjög miklar óvinsældir stjórnvalda.

Að kaupa stöðugt gjaldeyri og þar með fjármagna viðskiptahalla með skuldsetningu ríkissjóðs: Það þarf vart lengi að fjalla um það úrræði - augljóslega getur það einungis gengið til skamms tíma. En um væri að ræða, gjaldeyris skuldsetningu ríkissjóðs.

Á endanum mundi ríkið missa lánstraust, og þeirri aðferð væri þar með - sjálfhætt!

Ný gjaldeyrishöft: Þetta virðist mér langsamlega sennilegasta úrræðið. En mér virðist augljóst að engin íslensk ríkisstjórn - gæti haldið út þær svakalegu óvinsældir ásamt þjóðfélagsólgu - sem sú aðferð að vernda kerfið með því að minnka peninga í umferð án nokkurs vafa mundi orsaka.
--En ég sé ekki hvernig nokkur ríkisstjórn gæti haldið lengi velli ef hér mundi vísvitandi vera búið til fjölda-atvinnuleysi í háum prósentu tölum.

Augljóslega sjá allir fyrirfram - að ekki gengur heldur að skuldsetja ríkið.

--> Þannig að ný höft blasa við sem hin augljósa redding!

1. Segjum að myntráð hafi verið lögfest og virkjað - síðan skapist verulegur viðskiptahalli einhverjum tíma eftir að það kerfi hefur verið lögfest og er starfandi - sem getur vel gerst ef einhver af megin atvinnuvegum þjóðarinnar dalar eða ef ný bylgja stórra launahækkana gengur yfir.
2. Þá er ekki unnt að fella gengið!

• Það þíðir, segjum að höft hafi verið tekin upp sem redding -- meðan að lausn er fundin -- --> Þá verða þau ekki leyst, nema að innri aðlögun þ.e. launalækkanir hafa komist til framkvæmda!
• Það gæti tekið töluverðan tíma - að sannfæra stéttafélög vinnandi fólks, að samþykkja slíkt --> Ef það þá tækist, nokkru sinni.

M.ö.o. að það kaldhæðna ástand gæti skapast --> Að myntráðskerfi leiði Ísland inn í haftakerfi sem mundi verða erfiðara úrlausnar, en nokkur þau höft sem áður hafa verið hér!

 

Hverjar eru líkur þess neikvæðar afleiðingar verði?

Ísland er greinilega nærri toppi á hagssveiflu! Nú er í gangi stórfelld endurnýjun dýrra hluta t.d. bifreiða - heimilistækja - innréttinga, hjá almenningi.
--M.ö.o. er mikið flutt inn um þessar mundir.

Það að stórar launahækkanir leiddu ekki til - verðbólgu og viðskiptahalla, bjargaðist af tveim ástæðum:

1. Gríðarlegur vöxtur ferðamennsku, hefur tryggt næga aukningu gjaldeyristekna til að halda í við hratt vaxandi neyslu.
   --En t.d. nýlega kom fram í fjölmiðlum að Reykjavík er nú orðin langsamlega dýrasta borgin á Norðurlöndum, fyrir þá sem vilja gista á hótelum.
   Kostnaður við ferðalög til Íslands hefur stöðugt verið að aukast, hvert ár.
   --Við vitum ekki hver sársaukamörk fyrir ferðamenn eru!
   Einungis að þau eru til staðar - þ.s. ferðamenn er hingað koma, eru venjulegt fólk upp til hópa, ekki milljónamæringar eða milljarðamæringar.
2. Margvíslegar hugmyndir eru um að --> Setja ný gjöld á ferðamennskuna, til að fá aukið fé í kassann - t.d. til að fjármagna uppbyggingu á ferðamannastöðum.
   --Hugmyndir um - gjald á gistingar.
   --Hugmyndir um - aðkomugjald.
   Aðrar gjalda-hugmyndir virðast hafa fallið vegna andstöðu innan samfélagsins.
   **Galli við þessar 2-hugmyndir, er að slík gjöld - eru strax sýnileg ferðamönnum, sem ætla að koma til landsins.
3. Þar með, er algerlega hugsanlegt, að þau stuðli að -- viðsnúningi í ferðamennsku til fækkunar, eða a.m.k. því að færri komi hingað en annars ætla sér.
   __Ef slík gjöld bætast ofan á allar þær innlendu kostnaðarhækkanir sem þegar hafa orðið.

Á einhverjum punkti kemur samdráttur í þessa grein!
--Þá má reikna með því, að viðskiptahalli myndist nánast samstundis!

Ég held að það séu töluverðar líkur á að það gerist á nk. kjörtímbili.
--Líkur þess að það skapist vandræði með - myntráðskerfi - byggjast þá á líkum fyrir samdrætti í ferðamennsku, eða a.m.k. því að stórfellt hægi á aukningu.

Svo geta menn vegið og metið -- þær líkur hver fyrir sig!

 

Niðurstaða

Ég er alls ekki að segja að myntráðskerfi - geti ekki gengið upp.
Ég er á hinn bóginn að segja, að til þess að það sé sennilegt að virka til lengdar.
Þá þurfi að skapast samstaða innan samfélagsins um þá leið - að lækka laun með skipulegum hætti, ef það skapast viðskiptahalli.
Eða, að það þarf að vera við völd ríkisstjórn - með mjög harðan og stífan vilja til að stjórna þrátt fyrir það sem gæti orðið mjög útbreidd mótmælahreyfing, beita þeim miskunnarlausu úrrræðum sem þá þyrfti - til að brjóta á bak aftur skæruverkföll -- m.ö.o. þyrfti mjög öflugar lögreglusveitir vel búnar og nægilega fjölmennar, auk þess nægilega hollar stjórnvöldum til að vera tilbúnar til að - berja á sínum samborgurum hópum saman.

• M.ö.o. þyrfti annað af tvennu --> Víðtæka samstöðu um innri aðlögun <-- Eða lögregluríkis fyrirkomulag, með nokkurs konar einræðisherra við völd.

Ég held að við getum með töluvert háum líkum - útilokað hvort tveggja!

Ef Viðreisn stjórnaði með -- vinstriflokkunum, væri það fullkomlega fjarstæðukennt.
Einnig afar ósennilegt -- ef Viðreisn stjórnaði með hægri flokkunum, að þeir treystu sér til slíks heldur.

Ísland gæti þá verið læst í höftum frekar lengi - eða þangað til að viljinn til innri aðlögunar mundi myndast!
--En eins og tilvik Argentínu sýndi, er ekki hægt að yfirgefa myntráðs fyrirkomulag, nema með því -- að búa til nýjan innlendan gjaldmiðil er ekki væri bundin slíku kerfi.

Höft gætu þá a.m.k. verið eins lengi og á tímabilinu frá 1946 - 1959.

 

Kv.