Hagvöxtur á Íslandi 2012 einungis 1,6%

Ég verð að segja að þetta kom mér virkilega ekki á óvart. En þ.e. ekki lengra síðan en í fyrstu vikuna í febrúar. Að seðlabanki Ísland var að spá 2,2% hagvexti það ár, sem var lækkun fyrra mats úr 2,5%.

Þannig að mældur hagvöxtur er 0,9% neðan við þá spá sem Seðlabanki Ísland lagði fram á sl. ári, og ríkisstjórnin hafði sem viðmið.

Hvað þíðir þetta? Augljóslega að tekjur ríkisins muni reynast mun lakari á sl. ári - þegar lokauppgjör verður gefið út?

Landsframleiðslan 2012

1. Landsframleiðsla 2012 1.708 ma.kr.
2. Hagvöxtur 2012 1,6% sbr. 2,9% 2011.
3. "Einkaneysla 2012 2,7%.
4. Einkaneysla 53,6% af landsframleiðslu..."Í sögulegu samhengi er þetta hlutfall mjög lágt, en það var á bilinu 55–60% fram til ársins 2007."
5. Samneysla 2012:  -0,2% "...fjórða árið í röð sem samneysla dregst saman..."
6. Samneysla 2012 25,5% af landsframleiðslu.
7. Fjárfesting 2012: 4,4%. "Að frádreginni fjárfestingu í skipum og flugvélum dróst fjárfesting á síðasta ári saman um 4,7%...
8. Fjárfesting 2012: 14,4% af landsframleiðslu. "...hefur þetta hlutfall verið í sögulegu lágmarki síðustu fjögur árin. Sambærilegt hlutfall fyrir OECD ríkin í heild hefur verið mun stöðugra, um eða rétt undir 20% undanfarinn aldarfjórðung."
9. Atvinnuvegafjárfesting 2012: 8,6%. "...2011 jókst hún um 27,9%"
10. Fjárfesting í íbúðarhúsnæði 2012: 6,9%. "....samanborið við 5,4% aukningu árið 2011"
11. Fjárfesting hins opinbera 2012: -17% "Samdráttur í fjárfestingu hins opinbera á síðasta ári skýrist að stærstum hluta af mikilli fjárfestingu í varðskipi á árinu 2011 og að því frátöldu nam samdráttur í fjárfestingu hins opinbera á síðasta ári 4,1%."
12. Þjóðarútgjöld 2012: 1,9%. "Árið 2011 jukust þjóðarútgjöld um 4,1%"
13. Útflutningur 2012: 3,9%.
14. Vöruútflutningur 2012: 3,1%
15. Þjónustuútflutningur 2012: 5,2%.
16. Innflutningur 2012: 4,8%.
17. Vöruinnflutningur 2012: 1,4%.
18. Þjónustuinnflutningur 2012: 10,6%.
19. Afgangur af vöru- og þjónustuviðskiptum 2012: 108 ma.kr. "...samanborið við 139 milljarða króna árið áður."
20. "Meiri aukning innflutnings en útflutnings að raungildi olli því að landsframleiðsla
    jókst nokkru minna en nam vexti þjóðarútgjalda, eða 1,6% samanborið við 1,9%
    aukningu þjóðarútgjalda."
21. "Viðskiptakjör versnuðu nokkuð á árinu 2012 eða sem nam 2% af landsframleiðslu fyrra árs og er það annað árið í röð sem þau versnuðu (um 1% árið 2011)."
22. "...þjóðartekjur jukust meira en nemur vexti landsframleiðslu eða um
    3,7% samanborið við 1,6% vöxt landsframleiðslu...jukust þjóðartekjur einnig meira
    á árinu 2011 en nam vexti landsframleiðslu, 6% á móti 2,9%."
23. "Þjóðartekjur á liðnu ári nema svipaðri fjárhæð að raungildi og þjóðartekjur áranna 2004 og 2008."

Ég get sannað það að þetta kom mér ekki á óvart?

Það vildi svo til að ég sendi inn athugasemd á Eyjuna þann 6/2 sl.

--------------------------------------------------

Hagkerfið kólnar: Minni hagvöxtur, veikari króna og hægari fjölgun vinnustunda

"Flest bendir til þess að hagvöxtur sl. árs hafi einungis verið milli 1-2% ekki milli 2-3%. Að auki hafa fiskverð farið lækkandi síðan sl. haust. Og lækkað snarpt við upphaf þessa árs.

Ef ekki verður gríðarleg aukning í ferðamennsku þetta sumar - ofan á aukningu sl. sumars.

Stefnir í lífskjarahrap í haust. Og þá skiptir engu hver tekur við stjórn mála.

Þetta er einnig kostnaður við það klúður ríkisstjórnarinnar að hafa mistekist algerlega að starta þeirri miklu atvinnuuppbyggingu sem hún lýsti yfir að til stæði, vorið 2009 skv. yfirlísingu ríkisstjórnarinnar sem finna má stað í stjórnarsáttmála.

Öll þessi glötuðu tækifæri þíða einmitt - hagvaxtardoða, lægri lífskjör - og eins og sést í annarri frétt; algert neyðarástand innan heilbrigðiskerfisins er lykilfólk ætlar sér að hverfa til útlanda.

Sem ekkert getur komið í veg fyrir úr þessu, því röð atvinnuuppbyggingarklúðra ríkisstjórnarinnar þau 4 ár sem hún hefur setið, þíðir að peningurinn er ekki til - til að mæta kröfum heilbrigðisstéttanna, þannig að það stefnir í hrun þjónustu heilbrigðiskerfisins nú á næstu mánuðum.

Til hamingju með árangurinn - ríkisstjórn velferðar. Ríkisstjórn velferðar er að verða að einu mesta gríni Íslandssögunnar.

Svo alvarlegt er ástandið í þjóðfélaginu út af ráðsmennnsku ríkisstjórnarinnar, að það verður ekki mögulegt fyrir nýja ríkisstjórn að stöðva þetta hrun í heilbrigðiskerfinu. Því verður ekki bjargað úr þessu. Heilbrigðiskerfið fer líklega aftur ca. 30 ár.

Ekki heldur því hruni lífskjara sem líklega á sér stað þetta ár - - nú verðum við að leggjast á bæn, um rosalega gott ferðamannasumar. En ríkisstjórnin reddar engu úr þessu."

--------------------------------------------------

• Eins og ég sagði, hagvöxtur milli 1 og 2%.
• 1,6% er einmitt mjög nærri þeirri miðju.

Ég verð að segja eins og er, að ég er enn ákaflega svartsýnn hvað þetta ár varðar, eins og sjá má í athugasemd minni að ofan frá því í febrúar.

Það vill nefnilega svo til, að Ísland hefur fundið fyrir dragsúgnum frá Evrópu.

Við erum svo háð henni, vegna þess hve hátt hlutfall okkar viðskipta er þangað.

Versnandi viðskiptakjör eru að stærstum hluta vegna lækkandi fiskverðs í Evrópu.

Þó það virðist ekki mikið, viðskiptakjör 2% lakari. Munar um þetta, því útflutningur er rúmlega helmingur landsframleiðslunnar.

Það þíðir, að minna er þá unnt að flytja inn.

Lífskjör verða lakari strax.

 

Ég tel að kreppan í Evrópu verði verri þetta ár!

Fyrir bragðið megum við þakka fyrir, að ef hagvöxtur verði rétt ofan við 0.

Ég held, að 80% líkur séu á að hann verði milli 0 - 1%. 50% líkur á að hann verði milli 0 - 0,5%.

Ég er sem sagt ekki endilega að reikna með hruni, heldur því að dragsúgurinn frá Evrópu þyngist, þ.e. lækkun fiskverða haldi áfram. Viðskiptakjör versni enn.

Hagvöxtur hérlendis, sem var þokkalegur sæmilega þannig séð 2011, verði enn í rénun þetta ár.

Og úr því sem komið er, ekkert sem fái því breytt.

• Þetta ár sé glatað ár, og muni engu skipta hver tekur við eftir kosningar. 

Það verði engin aukning lífskjara - heldur nokkurn veginn svo að þau standi í stað.

--------------------------

Svo fremi að engin stóráföll verða, þá sé þetta líklegasta útkoman í ár.

 

Það er að sjálfsögðu ekki ríkisstjórninni að kenna að þ.e. kreppa í Evrópu

En við getum kennt henni um, að hafa ekki notað tækifærin árin 2010 og 2011. En 2010 var töluverð bjartsýni. Evrópa virtist vera að snúa við inn í hagvöxt. Bandaríkjastjórn var þá einnig töluvert bjartsýn. Það ár, ríkti meiri bjartsýni í alþjóðasamfélaginu um framvinduna en nú ríkir.

En kreppan sneri aftur 2011 seinni hluta árs. Tækifærið var þessi ca. 17 mánuðir frá upphafi árs 2010 fram til ca. maí 2011. En þá sneri evrukrísan til baka mjög harkalega. Og frá haustinu 2011 hefur verið ljóst, að Evrusvæði væri ekki laust við kreppuna.

Og síðan hafa allar hagtölur verið á verri veginn.

-----------------------------

Þessir 17 mánuðir mynduðu glugga. Sem var besta tækifærið til að koma einhverju af stað hérlendis. Þegar fjárfestar voru bjartsýnni. Og líklegri til að vera fáanlegir til að taka áhættu.

• Núna í mun verra efnahagsástandi.
• Þá verður mun erfiðara að sannfæra erlenda aðila, um það að taka stórfellda áhættu. Þ.e. að leggja í dýra fjárfestingu sem tekur mörg ár að skila arði.

Ef unnt hefði verið að starta stórum fjárfestingum innan þessa tímaramma, þá væru þær framkvæmdir líklega enn í gangi.

Og það hefði verulega munað um það, sbr. að þá væri sannarlega hagvöxtur í rénun.

En allar tölur væru þó hærri.

Og gengið væri hærra.

Og þar með lífskjör ívið betri.

-----------------------------

Dýrt að klúðra tækifærum!

 

Niðurstaða

Afstaðið kjörtímabil hefur verið að miklu leiti tími glataðra tækifæra. En því miður verð ég að segja að, framtíðin er ekki íkja björt. Það er, Bandaríkin hafa startað svokölluðu "budgetary sequestration" þ.e. þar er hafin niðurskurðarstefna útgjalda eins og innan Evrópu. Það þíðir, að sú aukning hagvaxtar sem menn hafa verið að vonast eftir frá Bandaríkjunum þetta ár, verður alveg örugglega ekki. 

Á sama tíma dregur hágengi evrunnar sem hefur verið síðan ca. ágúst 2011, úr samkeppnishæfni ríkjanna á evrusvæði í vanda, sem þurfa einmitt að auka sinn útflutning. En eftir að Draghi kom með loforð sitt um kaup á skuldum ríkja í vanda án takmarkana. Hefur svokölluð evrukrísa hætt að vera bremsa á gengi evrunnar. Þannig, að gengi hennar hefur farið að myndbirta eðlilega gengisstöðu evru. Miðað við það hver peningastefna seðlabanka viðkomandi gjaldmiðla er.

En þó Mario Draghi segi að hans peningastefna sé "accomodative" er eigi að síður svo, að peningastefna "Federal Reserve" og "Bank of England" er mun lausari, auk þess að í næsta mánuði tekur við nýr seðlabankastjóri í Japan og sá ætlar að lækka gengi hennar með peningaprentun. Og þær væntingar eru þegar farnar að spila sig inn í verðið á jeni á mörkuðum vs. evru.

Hágengi evru eru slæmar fréttir fyrir evrusvæði. Það hágengi mun magna kreppuna á evrusvæði þetta ár. Seðlabanki Evrópu er að fremja meiriháttar "axarskaft." Að halda vöxtum óbreyttum. Og vera ekki að stuðla að lækkun evrunnar. Með því að slaka á stefnunni.

Punkturinn er sá, að fyrir ríki N-Evr. er gengið ekki sérlegur vandi, þ.s. framleiðsla þeirra er yfirleitt með hærri virðisauka. Þannig að skiptigengi er minna hlutfall af söluverði. 

En S-Evr. með að jafnaði ódýrari framleiðsluvörur, lægri gróða per selda vöru; þá skiptir gengið verulegu máli. Og hærra gengi, þíðir því að í þeim löndum - mun þurfa að þrýsta launum enn frekar niður þetta ár, vegna hágengisins og líklega frekar hækkunar á gengi evru sem örugglega er framundan. Sem auðvitað mun leiða til, að kreppan í þeim löndum verður verulega dýpri en spár stofnana ESB gera nú ráð fyrir.

-----------------------------

Þetta auðvitað þíðir fyrir Ísland - frekara hrun á saltfiskverði, en saltfiskur er einkum seldur til Íberíuskaga. 

Og þ.s. Frakkland er farið að hegða sér eins og löndin í S-Evr., að þar munu líklega verða frekari umtalsverðar verðlækkanir á fiski.

Hugsanlega mun markaðurinn innan Þýskalands halda sér nokkurn veginn.

• Þetta þíðir líklega að bilið milli Norður og S-Evr. breikkar í ár.

Dýpkandi kreppa í Evrópu getur haft hliðaráhrif yfir á Bandaríkin, víxlverkan þarna á milli er helsta áhættan um það að hugsanlega verði verri atburðarás en sú sem ég tel líklega núna.

-----------------------------

Þessi laka framvinda þýðir auðvitað að fjárfestar verða tregir til.

Það verður erfitt að fá fjárfestingar, alveg burtséð frá því hver tekur við.

Því miður!

 

Kv.

Dýpkandi kreppa, verðbólga vel innan við 2%, dugar ekki til að Seðlabanki Evrópu lækki vexti!

Samkvæmt verðbólguspá Seðlabanka Evrópu, verður verðbólga líklega 1,6% að meðaltali á evrusvæði þetta ár, og einungis 1,3% árið eftir. Þar sem viðmið ECB varðandi verðbólgu er að hún skuli vera innan við 2% en þó ekki fjarri því marki. Og samtímis, hefur Seðlabanki Evrópu viðurkennt að 4. ársfjórðungur 2012 var verri en bankinn hefur áður talið, og hefur að auki fært hagspá sína fyrir þetta ár niður í -0,5%.

Þá vekur það nokkra athygli, að Seðlabanki Evrópu skuli halda vöxtum óbreyttum 8. mánuðinn í ár.

Vextir áfram 0,75% sem Mario Draghi kallar "accomodative."

 

Ég vitna í mjög áhugavert svar, við spurningu blaðamanns:

Mario Draghi, President of the ECB, Vítor Constâncio, Vice-President of the ECB, Frankfurt am Main, 7 March 2013

• "As I said in the Introductory Statement, the downward revision is due to a carry-over from a weak fourth quarter of last year, but the recovery path is by and large unchanged."

Hann telur sem sagt, að verri 4. fjórðungur 2012 sé ekki neikvæð vísbending, er enn á því að hagkerfi evrusvæðis muni rétta af sér þetta ár, og snúa við til hagvaxtar fyrir árslok.

• "We are actually seeing a dichotomy between the hard data which, as you said a moment ago, are on average disappointing and a broad indicator of soft data, of survey data, of sentiment data, which almost uniformly are positive."

Þetta er áhugavert - hann viðurkennir. Að mældar útkomur, þ.e. hvað hagkerfið er raunverulega að gera, hefur hingað til gefið dökka mynd.

En að á sama tíma, hafa markaðir og væntingar fyrirtækja - farið nokkuð upp.

• "We have to distinguish, here, the outlook for the short term, which shows weak consumption, weak investment overall, weak domestic demand and high unemployment."

Þetta er þ.s. raunverulega er að gerast.

• "But in the medium term, we continue seeing the beginning of a gradual recovery, which is basically caused by three factors."

Þarna er hann að tala um framtíðina nokkur næstu ár. Heldur því fram að sá viðsnúningur sem enn eru engin merki um, sé á leiðinni.

• First, stronger world demand, meaning more exports.

Ég velti fyrir mér, hvaðan þetta "stronger world demand" á að koma. En þ.e. alveg útséð með það, að hagvöxtur verði meiri þetta ár í Bandaríkjunum en það síðast - nú þegar ljóst er að Obama hefur samþykkt, að svokallað "Budgetary Sequestration" skuli hefjast, þ.e. flatur niðurskurður á öll útgjöld bandar. alríkisins.

Minni hagvöxtur í Bandaríkjunum en annars hefði verið, ætti þá að þíða að neysla mun ekki aukast.

Spurning um Kína, en það land hefur hingað til ekki sýnt áhuga á að verða útflutningsland fyrir aðra, reyndar gengur Þjóðverjum vel - v. eftirspurnar eftir þýskum bílum, snyrtivöruframleiðendum gengur nokkuð vel. En heilt yfir selur Kína mun meir til Evrópu en það flytur inn þaðan.

• Second, our monetary policy stance, which will remain accommodative as long as needed, and we will remain in fixed rate full allotment mode as long as needed. 

Þarna er hann eiginlega búinn að lofa því að halda vöxtum "lágum" eins lengi og þörf er á.

Hann neitaði að lofa að lækka vexti síðar. 

• And the third factor: Some countries, especially the ones that have front-loaded the fiscal adjustment, will actually see a gradual reduction in the contractionary effects of the fiscal consolidation. And that’s going to be another factor which gradually, by the year end probably, will also contribute to this recovery."

Bravó - sum lönd sem áður hafa þurft að skera mikið. Þurfa minna að skera niður í ár.

 

Setjum "accomodative" peningastefnu Draghi í samhengi!

Þegar fréttirnar bárust út, að Draghi ætli að vera "accomodative" áfram.

Þá hækkaði gengi evrunnar gagnvart dollar um 1% og 2% gagnvart jeni.

• Munið, að hærra gengi evru skaðar útflutning.

Markaðurinn bjóst við vaxtalækkun, eftir allt saman með verðbólgu skv. mælingu í febrúar komin í 1,8%. Og að auki, fyrstu vísbendingar um framvindu efnahagsmála allar slæmar.

Þ.e. verri 4. fjórðungur en áður var reiknað með. Síðan margvíslegar mældar hagtölur ekki gefið byr undir væng fyrir bjartsýni, t.d. minnkun pantana erlendis frá til þýskra iðnfyrirtækja í janúar um 3% miðað við desember, í stað aukningar sem áður var búist við.

Tölur frá Spáni, Frakklandi og Ítalíu. Sem benda til lakari stöðu á sl. ári. En áður var reiknað með.

-----------------------------

En þrátt fyrir þetta. Að Draghi viðurkenni, að hið "harða data" gefi hingað til slæmar fréttir.

Þá segir hann - verið óhræddir.

Þetta fer allt að batna á morgun.

Og þess vegna er engin ástæða til að lækka vexti!

• Hann hefur ekkert í höndunum annað en vaxandi trú markaða á framtíðina, sem raunverulega byggir eingöngu á loforði sem hann sjálfur gaf á sl. ári.
• Og síðan, trú hans sjálf á það - að stefnan muni alveg örugglega virka.

-----------------------------

Til samanburðar, þá viðhefur "Bank of England" og "Federal Reserve" 0 vexti.

En auk þess, eru báðir að prenta peninga. Sem er ígildi þess að hafa neikvæða vexti. 

Auk þess er gamli seðlabankastjóri Japans að hætta, og við tekur annar. Sem er ráðinn með það markmið, að auka verðbólgu í Japan í 2%. Sem vitað er að verður gert með prentun.

• Þannig - að "accomodative" stefna Mario Draghi.
• Er samt miklu stífari en stefna hinna.

Hann enn tala um það, að hans "accomodative" stefna sé að styðja við hagkerfið.

Meðan Bretland og Bandaríkin, og síðan mun Japan bætast við; ætla að halda vöxtum á 0 samtímis að þau prenta m.a. til að halda niðri gengi sinna gjaldmiðla. Svo útflutningur vaxi ásmegin.

En Seðlabanki Evrópu, sem mun sjá evruna styrkjast stöðugt gagnvart þeim gjaldmiðlum, þ.s. peningastefnan er í reynd mun stífari; mun uppskera það að stöðugt hærra gengi evru - hamli gegn vexti útflutnings.

Á sama tíma, og hagvöxtur í Bandaríkjunum verður líklegast - ekkert skárri í ár en sl. ár, því engin viðbótar eftispurn þaðan.

1. Það virðist vanta þann skilning - að gengið skiptir máli þegar kemur að samkeppnishæfni.
2. En því hærra sem það verður, því meir þurfa lönd t.d. í S-Evr. að þrýsta launum niður. 
3. Sem þá lamar innlenda eftirspurn enn meir, eykur atvinnuleysi, eflir óánægju almennings enn frekar.
4. Og auðvitað, heldur áfram að smætta heildarumfang þeirra hagkerfa.

Mér sýnist ekki ljóst að þessi stefna muni ganga upp. Þvert á móti.

 

Að lokum: Evrópa getur sennilega hætt að hafa kosningar!

En ein enn ummæli Draghi vöktu athygli mína, í svari við spurningu annars blaðamanns:

• "You also have to consider that much of the fiscal adjustment Italy went through will continue on automatic pilot."

Hann bendir á að óvissan á Ítalíu - skipti engu máli að þessu sinni.

Því að mörkuð stefna mali áfram eftir sem áður.

Peter Spiegel - The so-called fiscal compact is now law of the land

"In all eurozone countries, the so-called “fiscal compact” is now law of the land, severely constraining policy makers’ ability to do anything but stick to demanding deficit and reform targets."

Þetta er einmitt málið - öll aðildarríki evrusvæðis gerðu hinn svokallaða "Stöðugleikasáttmála" að landslögum.

Og sá bindur ríkin skv. lögum, til að fylgja mjög ströngum viðmiðum um halla á fjárlögum - þannig að niðurskurðarstefnan er orðin að landslögum.

Með öðrum orðum - það skiptir litlu máli. Þó haldnar séu kosningar. Nýir flokkar, geta ekki breytt stefnunni.

-----------------------

Peter Spiegel réttilega bendir á, að þetta hljóti að hvetja kjósendur í löndum þ.s. óánægja fer vaxandi. Til þess, að halla sér í vaxandi mæli að flokkum, sem leggja til "róttækar" lausnir.

 

Niðurstaða

Ég á alls ekki von á því, að trú Draghi um viðsnúning fyrir árslok, komi til með að rætast. Mér finnst orð hans, að hann sé til í að vera "accomodative" eins lengi og þarf, benda til þess. Að "ECB" ætli sér ekki neðar í vöxtum. En séu til í að halda þeim þetta lágum áfram.

Það verður áhugavert að sjá - eftir því sem fram vindur árið. En Japan mun fljótlega hefja prentun. Og þá fer væntanlega jenið að falla hratt gagnvart evru. 

Og Japanir eru meginkeppinautar Evrópu á mörkuðum, bæði í Bandaríkjunum og í Asíu.

Þegar eru Bretar og Bandaríkjamenn að prenta til að halda niðri gengi sinna gjaldmiðla, sem eðlilega minnkar eftirspurn í þeim löndum eftir innfluttu, og styrkir stöðu þeirra útfl. atvinnuvega.

Meðan að Evr. útfl. atvinnuvegir, vegna þess að peningastefna "ECB" er í reynd mun stífari, búa við stöðugt hækkandi gengi - þar með stöðugt vaxandi gengisóhagræði. Sem innan samhengis evrulanda, er þá einungis unnt fyrir þau lönd að mæta, með enn frekari samdráttaraukandi niðurskurði og launalækkunum, sem þá magnar upp kreppuástand þeirra land enn frekar og innlenda óánægju.

Hágengi evru - að sjálfsögðu þannig mun þá dýpka kreppuna á evrusvæði!

Og stóra vonin um viðsnúning. Snýst um aukinn útflutning. Sem verður þá stöðugt meir fjarlægari draumur. Ég skynja sem sagt - að stefnan sé ósamkvæm sjálfri sér!

Sterkari evra - íti stöðugt áfram lengra inn í framtíðina þeim markmiðum sem löndin eiga að ná fram um samkeppnishæfni, svo þau geti náð fram þeim árangri sem ætlast er til.

Að gera eins og Þýskaland - að verða útfl. hagkerfi.

Auk þess, "budgetary sequestration" er hafið í Bandaríkjunum, þ.e. "Austerity" þar einnig. Sem ætti að tryggja að það verði ekki neitt af þeirri aukningu hagvaxtar þetta ár, sem áður margir hafa verið að búast við.

Ég held með öðrum orðum þessi von um útflutningsdrifinn hagvöxt fyrir Evrópu alla - sé tálsýn!

En þ.e. einmitt sem hinn svokallaði "fiscal compact" sníst um, að gera alla Evrópu að Þýskalandi, samtímis því að hún á öll að stefna að auknum útflutningi. 

Auk þess, hvar þeir markaðir eru - ekki á plánetu Jörð!

 

Kv.