Þarf að búa til verðbólgu á evrusvæði! Hún þarf að vera yfir 5% cirka í áratug!

Þetta er áhugaverð niðurstaða sem lesa má út úr merkilegri ritgerð: The Euro’s Three Crises. Þetta er áhugaverð rannsóknar-ritgerð, sem sýnir m.a. fram á þann áhugaverða hlut.

• Að það bæti mjög líkur á því, að lönd geti kostnaðarlækkað sig í samanburði við önnur lönd, ef meðalverðbólga er nægilega há.

• En ef hún er mjög lág, þá verði ekki kostnaðarlækkun framkvænd, nema með mjög erfiðum efnahagsaðgerðum sem fylgi mjög erfiðar efnahagslegar hliðarverkanir.

Hann bendir á að eftir 10. áratuginn séu bara 3 dæmi um umtalsverða innri kostnaðaraðlögun landa, þ.e. Eistland cirka 7% raunlækkun, og Írland cirka 4%. Japan sé þriðja dæmið.

En áratugina 2 á undan, hafi fjölmörg dæmi verið um það, að lönd hafi hlutfallslega kostnaðarlækkað sig, með því einfaldlega að vera með lægri verðbólgu en samkeppnislöndin.

• Þetta sé í eðli sínu til muna auðveldara í framkvæmd ef meðalverðbólga sé á bilinu hærri en 5%, en ef hún er milli 2-3% eins og tímabilið eftir 10. áratuginn.

• En til að kostnaðarlækka, þarf land með of háan kostnað, að hafa lægri verðbólgu en þau lönd sem það hefur glatað samkeppnishæfni við yfir nægilega langt tímabil.

Hann gerir einnig samanburðarrannsókna á Bandaríkjunum, en  vegna þess að Bandaríkin eru stórt landsvæði með mörgum fylkjum og þau hafa verið til í meir en 100 ár með sameiginlegan gjaldmiðil, þá er unnt að rannsaka þetta all ítarlega með skoðun á Bandaríkjunum.

" Shambaugh (2012) uses price data for 27 U.S. metro areas from 1961 to 2010 (not all regions are available at the beginning of the sample) to see if metro areas can have falling prices relative to the rest of the U.S. currency union.32 Using the same standards for an internal devaluation, but comparing each metro area to the median inflation rate for the nation,

• Table 1 shows that in the U.S., internal devaluations do take place prior to 1991, albeit rarely.
  
• With 2 exceptions, though, they do not happen at all after the U.S. moved to a lower inflation period post 1990.33
  
• U.S. inflation averaged over 5% from 1968 to 1990
  
• but averaged 2.5% from 1991 to 2010.
  
• There were also no internal devaluations in the period 1961-8 when inflation averaged just 1.7%."

Það ætti öllum að vera gersamlega augljóst, að ef verðbólgan er mjög lág eins og hún er á evrusvæði, þá er til mikilla muna erfiðara að hafa lægri meðalverðbólgu en önnur lönd innan sama svæðis, en ef verðbólga svæðisins að meðaltali væri töluvert hærri, þ.e. 8-10%.

 

Þetta sé ekki síst bagalegt, vegna þess hve stór kostnaðarvandi tiltekinna aðildarlanda evrusvæðis er:

1. "Greek prices rose roughly 30% since 1999 relative to Germany (20% compared to the euro area ex-Germany). "
2. "Spain’s prices rose by 20% and 10% respectively."

• "To regain competitiveness at a rate of 5% over 3 years would require a decade of internal devaluation in Greece."

Veltið þessu fyrir ykkur:

• Það þarf 30% verðhjöðnun í Grikklandi miðað við Þýskaland.

• Það þarf 20% verðhjöðnun á Spáni miðað við Þýskaland. 

Og á sama tíma mun Þýskaland heimta að verðbólgu verði haldið innan við 3%, helst sem næst 2%.

Það verður virkilega stórt trix að framkvæma innri kostnaðaraðlögun í þetta lágu verðbólgu-umhverfi.

 

Niðurstaða

Það myndi bæta mjög líkur á því að lönd í vanda innan evrusvæðis, myndu gefa framkvæmt svokallaða innri kostnaðaraðlögun miðað við önnur lönd innan evrusvæði, ef verðbólga innan evrunnar myndi að meðaltali vera í heilann áratug yfir 5%.

Ef hún verður áfram innan við 3%, verður innir kostnaðaraðlögun hrikalega erfið í framkvæmd, sérstaklega þegar það er haft í huga hve stór hún þarf að vera í S-Evrópu.

Ég held að ég hafi rétt fyrir mér, þegar ég segi - að svo stórar kostnaðaraðlaganir hafi aldrei áður í hagsögu heimsins, verið framkvæmdar í þetta stórum löndum, í umhverfi þetta lágrar verðbólgu.

-------------------

Ég hvet alla til að lesa ritgerðina sem ég hlekkja á að ofan!

 

Kv.

Hvar á að gera jarðgöng?

Um þetta er reglulega rifist, og sitt sýnist hverjum. Vandinn er ekki síst að hvaða göng eru mikilvægust fer gersamlega eftir því út frá hvaða forsendum þú skoðar málið. Þú færð gersamlega ólíka röð í mikilvægi eftir því hvort þú raðar dæminu upp skv. efnahagslegum forsendum eða hvort þú raðar því upp eftir félagslegum forsendum.

 

Efnahagslegar forsendur

Í reynd sára einfalt, sníst um það hvar það skilar mestum þjóðhagslegum gróða að setja upp jarðgöng. Vanalega er hagkvæmara að tengja saman fjölmenna staði en fámenna. Þá er útgangspunkturinn - hvar er unnt að skapa gróðavænleg atvinnusvæði, eða gera slík sem fyrir eru enn öflugari.

Þarna er ekkert tillit tekið til félagslegra þarfa.

Þ.e. einmitt út frá þessu sjónarmiði sem jarðgöng undir Vaðlaheiði eru sigurvegarar. En mælt út frá félagslegum óþægindastuðli, eru þau í allt annarri forgangsröð - eins og sést á þeirri gagnrýni að svæðið þurfi mun minna á göngunum að halda en mörg önnur svæði.

Ef aftur væri horft á að hámarka fjárhasglegann ávinning af gangagerð, þá væru næstu göng í beinu framhaldi, göng undir Fjarðarheiði sem tengir Seyðisfjörð við Egilsstaði.

• Það sem þá vinnst, er að hafa láglendisveg alla leið frá Seyðisfirði til Eyjafjarðar.

• Það myndi þíða, að Seyðisfjörður yrði útflutningshöfn og innflutnings, fyrir allt svæðið frá Austfjörðum alla leið til Eyjafjarðar.

• Í reynd væri þá komin staður eða svæði, sem gæti keppt við Reykjavík.

Ef svo væri haldið áfram að miða við þjóðhagslega hagkvæmni eingöngu, þá ætti í framhaldi af Fjarðarheiðargöngum, að gera flr. göng á Austfjörðum til að tengja svæðið betur við meginsvæðið - Seyðisfjörð/Egilsstaði - til að efla svæðið enn frekar.

 

Ef mælt út frá félagslegri þörf

Þá líklega þarf mest að gera göng á Vestfjörðum, því ekkert svæði hefur stærri óþægindi sem unnt er að taka af með gangagerð en Vestfirðir. En vegalengdir í sumum tilvikum margfaldast á vetrum, því láglendisvegir í tilvikum eru gríðarlega mikið lengri í km. talið. Í tilvikum lenging um meir en 100km. til að komast í þjónustu.

Þetta svæði er á hinn bóginn síðast í röðinni, ef mælikvarðinn er þjóðhagsleg arðsemi, sem ræðst af því hve Vestfirðir eru fámennir.

Vestfirðingum hlýtur að finnast þeir afskiptir - en vandinn er hjá þeim að í lýðræðissamfélagi, vinna oftast nær þeir sem eru fjölmennari yfir hagsmuni þeirra sem eru fámennari.

Þarna sést rifrildið um þörf vs. ávinning í hnotskurn.

Sannarlega eru göngin í gegnum Vaðlaheiði mjög aftarlega í forgangröð út frá félagslegum mælikvörðum.

En þau vega mun meir en göng á Vestfjörðum, ef miðað er við þjóðhagslegann ávinning, vegna þess að þau stækka fjölmennasta atvinnusvæðið á landsbyggðinni.

Það gerir þau göng mikilvægust út frá þjóðhagslegum ávinningi, sem mælir fyrst og fremst, hvað skilar mestum peningum.

 

Niðurstaða

Göng undir Vaðlaheiði verða næstu jarðgöng gerð á Íslandi, vegna þess að Eyjafjarðarsvæðið og Noðurland Eystra vill þessi göng, og það er fjölmennasta svæðið á landsbyggðinni.

Hefur því einnig mest pólitísk áhrif á Alþingi.

Í lýðræðisfyrirkomulagi, vanalega vinna hagsmunir þeirra fjölmennu yfir hagsmuni þeirra fámennu.

Ég spái því að Vestfyrðingar haldi áfram að vera aftarlega í röðinni, vegna þess hve fámennt það svæði er, þó svo að mælt út frá félagslegum mælikvarða, sé þörf þeirra fyrir jarðgöng langmest.

Virkilega hlýtur þeim að finnast þetta ósanngjarnt.

En heimurinn er ekki sanngjarn.

Hann hleður alltaf undir þá sterku - þá fjölmennu.

 

Kv.