Er friður í Ísrael mögulegur?

Ég er einn af þessum bjartsýnu einstaklingum sem trúa því að allt sé manninum fært, þegar kemur að deilum sem eingöngu snúast um þarfir og/eða hugmyndir hópa. Sérstaklega þegar mjög auðvelt er að sýna fram á, að báðir hóparnir geta grætt og það mikið, af varanlegum friði.

Ég rakst um daginn á áhugaverða viðtalsgrein í ensku útgáfunni af Der Spiegel. Viðtalið er við Sari Nusseibeh sem er einn þekktasti og virtasti fræðimaðurinn meðal palestínumanna. Sjá:

'The Pursuit of a Two-State Solution Is a Fantasy'

 

Fyrst eru það grunnþarfir!

Það fyrsta eru varnir og ytra öryggi -  til að útskýra þann punkt hef ég brugðið upp tveim kortum af Ísrael, þ.s. annað er landslagskort hitt dæmigert kort sem sýnir landamæri.

Með því að bera saman þessi kort, ætti að vera auðvelt að skilja af hverju ísraelski herinn leggur svo mikla áherslu á að stjórna ytri landamærum sem markast af ánni Jórdan, Dauðahafinu og þ.s. í Biblíunni er kallað Galíleuvatn.

Þetta er einfaldlega varnarlína gagnvart hugsanlegri innrás frá þeirri átt, ásamt því að hæðirnar fyrir ofan sem eru byggðir Palestínumanna þ.e. svokallaður Vesturbakki, dóminera svæðið varnarlega en fallbyssustæði þar geta mjög auðveldlega gert láglendið við ána að svokölluðu "dauðasvæði - en þar er ekkert skjól."

Ísrael er eiginlega ekki verjanlegt án hæðanna sem eru meginbyggðir Palestínumanna. En hæðirnar dóminera einnig láglendið við ströndina, sem eru meginbyggðir Ísraela. Byssustæði í hæðunum geta einnig á skömmum tíma breytt öllum borgum og bægjum á því svæði í rústahrúgur, borgunum í grafreiti.

Þ.s. þetta segir, er að út frá þeim grunnhagsmunum að verja landið, sé það gersamlega óhugsandi að gefa eftir Vesturbakkann.

Út frá eigin hagsmunum Ísraela sé það því óhugsandi að veita Palestínumönnum raunverulegt sjálfstæði í eigin fullvalda ríki. Ísrael myndi ekki geta sætt sig við annað en verja áfram sömu ytri landamæri, að hafa enn herstöðvar á mikilvægum stöðum á svæðinu, svo áfram verði unnt að tryggja hinar ytri varnir, og að ekki verði það svæði notað hugsanlega til árása á láglendið við ströndina.

 

Hef verið þeirrar skoðunar að eitt sameiginlegt ríki sé eina hugsanlega færa lausnin, alla tíð síðan Ariel Sharon hóf að reisa sinn ófræga múr.

Lausn verður að taka tillit til grunnþarfa beggja aðila, þ.e. þess rétt Ísraela að tryggja ytri varnir og á móti, rétt beggja hópa til að lifa í eigin landi, í friði og vonandi vaxandi velsæld!

Velsæld er alls ekki óraunhæft markmið, því að Ísrael er mjög tæknilega þróað ríki, þar hefur verið þróaður mjög góður hátækniiðnaður. 

Á sama tíma eru Palestínumenn miklu mun fátækari, en ef þeir fá að fara um allt svæðið til að vinna, þá getur það bætt mjög samkeppnisfærni heildarhagkerfisins, sem verður þá háþróað áfram, en samtímis með ódýrt vinnuafl til staðar innan sama lands.

Hagsæld gæti virkilega vaxið mjög hratt meðal Palestínumanna, en Gyðingar sem væntanlega væru aðaleigendur fyrirtækjanna áfram, myndu græða heilmikið einnig.

Velsæld beggja hópa myndi aukast. Landið gæti orðið miðja vaxandi velsældar á svæðinu öllu sem á ensku kallast "the Levent" eða Botn Miðjarðarhafs.

En þetta er mjög gamalt svæði, sem í fyrndinni var oft mjög auðugt - íbúar Ísraels, Líbanons og Sýrlands, eru sögulega séð kaupmenn og millimenn í viðskiptum. 

En einfalt væri fyrir viðskiptaveldi að stækka út frá Ísrael/Palestínu inn í Jórdaníu, Líbanon og Sýrland. Ef það væri friður á milli aðila.

Svæðið gæti því orðið meginmiðstöð hagvaxtar í Miðausturlöndum.

Því miður eru miklir fordómar uppi, annars vegar þeirra sem fyrirlíta Ísrael og hins vegar milli þeirra sem fyrirlíta Palestínumenn, báðar fylkingar í átökunum eiga sér fylgismenn sem fordæma hinn aðilann, standa með sínum mönnum gagnrýnislítið.

• Ég held það sé óheppilegt, að vera með þeim hætti í öðru hvoru liðinu.

• Ég sjálfur er hvorki stuðningsmaður Ísraela né Palestínumanna, kýs að líta á málið hlutlægt, án þess að kjósa málsstað annars hópsins umfram hins.

• Fólkið sem býr í þessu landi, hafi klárt þörf fyrir frið - myndi græða mjög mikið á því ástandi, eins og útskýrt er að ofan.

• Vandi er gríðarleg tortryggni, hatur sem einnig er gagnkvæmt.

• Spurning hvort einhver von er til þess, að augljósir gagnkvæmir hagsmunir fái að komast yfir þá stóru hindrun, sem hið uppsafnaða hatur og tortryggni er?

• Því má ekki gleyma að það eru fjölmennir öfgahópar í báðum meginfylkingum, sem sjá sér hag í því að sá frekara hatri - berjast gegn hverskonar nálgun til sátta, og hefur orðið vel ásmegin í því, að koma í veg fyrir að heildarhagsmunir landsmanna nái fram að ganga.

En ég lít á þetta sem eitt land!

Skoða því málið út frá íbúum þess, sem heild!

 

Hvernig gæti eins ríkis lausn hugsanlega verið?

Ég held að það sé ágætis hugmynd hjá Sari Nusseibeh um sambandsríki. Í hans augum er það meginatriði að Palestínumenn njóti mannréttinda alls staðar innanlands. Að þeir fái að fara um landið vítt, og starfa alls staðar innan þess.

• Augljóslega myndi ísraelski herinn áfram sjá um ytri landamæri.

• Hann hefði herstöðvar áfram í öllum landshlutum.

• Ef sá her er áfram fyrst og fremst skipaður Gyðingum, ætti það að róa Gyðinga - fullvissa þá um það að þeirra öryggi sé áfram tryggt.

• Palestínumenn hafa þá eigin lögreglu en ekki her, á sínum megin svæðum.

• Gazasvæðið og Vesturbakkinn væri áfram sérstakar stjórnsýslueiningar, og líklega áfram stjórnað af meirihluta Palestínumanna á þeim svæðum, ásamt eigin löggæslu.

• Má sjálfsagt ræða hvort það þar væru fylkisstjórar, þannig að þau svæði væru formleg fylki., með mikilli heimastjórn.

• Það þyrfti að vera sameiginlegt sambandsþing. Það getur verið skipað skv. samkomulagi, sem myndi fela í sér að þeir hópar sem byggja landið fá hver um sig tiltekinn fj. þingmanna.

• Best væri að hver hópur hefði neitunarvald um breytingar á stjórnarskrá, þannig að einungis væri unnt að breyta henni í allsherjar samkomulagi.

• Ríkisstjórn, nú er spurning hvort það væri forsetakerfi eða þingbundið kerfi. En ég held að nauðsyn krefji að Gyðingar hafi alltaf neitunarvald, en aðrir hópar minna víðtækt þ.e. um stjórnarskrárbreytingar.

• Þetta væri eina leiðin til þess að Gyðingar geti hugsanlega sætt sig við að ríkisstjórn væri skipuð með öðrum hætti en þeim, að þeir réðu nær öllu þar, eða þingið væri skipað með öðrum hætti en þeim, að þeim væri alltaf tryggður hreinn meirihluti.

• En þ.e. einnig hugsanlega hægt að hafa það þannig, að Gyðingar hafi alltaf meirihluta þingamna og meirihluta ráðherra.

• Þá væri á móti unnt að skilgreina tiltekin mál þannig, að þau krefjist aukins meirihluta. Þannig að Palestínumenn ef þeir standa saman, geti alltaf stöðvað breytingar sem þeim líst ekki á.

Þetta getur auðvitað þítt að mjög langan tíma taki að koma breytingum í gegn, jafnvel þeim smávægilegustu.

Stjórnun sameiginlegs ríkis verði mjög svifasein.

Á móti, ætti þetta að geta smá lagast eftir því sem frá lýður og tortryggni minnkar.

Eru einhverjar líkur á þessu?

1. Það eru miklar breytingar í gangi á svæðinu, en veldi Bandaríkjanna er í hnignun, en á sama tíma eru 2 rísandi stórveldi, þ.e. Íran og Tyrkland.
2. Íran í dag nánast ræður Írak, Sýrlandsstjórn er í vasanum á írönum sem eru einu bandamenn Sýrlandsstjórnar og hafa íranskir byltingaverðir verið að veita stjórnarher Sýrlands stuðning, en í Sýrlandi ræður minnihluti Alavíta ríkisstjórn, her, og helstu öryggisstofnunum landsins. Þeir eru hliðargrein shíta. Nokkurs konar sértrúarhópur meðal þeirra. Síðan ræður Íran einnig mjög miklu í Líbanon í gegnum stuðning við Hesbollah flokk líbanskra shíta. Að auki bendir flest til að Íranar séu að þróa kjarnorkuvopn. Þeir sannarlega hafa verið að þróa langdrægar eldflaugar einnig. En undanfarin ár hafa þeir skotið á loft a.m.k. tveim gerfihnöttum.
3. Tyrkland er einnig mjög vaxandi veldi, en þar hefur verið mjög mikill efnahagslegur uppgangur. Tyrklandsstjórn hefur fram að þessu ekki verið með miklar leikfimisæfingar í hermálum, kosið frekar að beita efnahagslegum styrk þ.e. bjóða viðskiptasamninga. En þ.e. engin goðgá að segja að tyrkneski herinn sé sá næstöflugasti innan NATO. Þ.e. næst á eftir her Bandaríkjanna sjálfra.
4. Ísrael lítur á Íran sem óvin. En á sama tíma, getur það ekki treyst því að Tyrkland sé vinur.

Ég lít á þessar breytingar sem vonarneysta. Því þ.e. alveg ljóst að þ.e. komin af stað mjög kröftug samkeppni um völd og áhrif milli Írans þ.e. shíta, og milli Tyrklands og Saudi Arabíu þ.e. súnníta; um það hvaða múslímaríki verði það voldugasta á svæðinu öllu.

Þarna er í gangi hrein barátta um stærð yfirráðasvæðis.

Ísrael kemur ekki nema mjög óbeint inn í þetta!

Meginspurningin stefnir í að vera ekki lengur um Ísrael, heldur er það gamall slagur milli súnníta og shíta, sem er að stinga sér upp á yfirborðið, og virðist kominn á flug.

Þ.s. súnnítar styðja súnníta innan Íraks og innan Sýrlands, meðan shitar þ.e. Írana styðja shita í Írak og Sýrlandi, auk þess minnihluta shíta víðsvegar um Miðausturlönd.

Þetta eru á leiðinni að verða bitur átök!

1. Í því felst tækifæri fyrir lausn mála í Ísrael, því málið er að lönd eins og Egyptaland og Jórdanía, þau hafa ekki endilega áhuga á að verða leiksoppar samkeppni milli Írans og Tyrklands.
2. Eina þriðja valdið á svæðinu, er Ísrael. Skv. köldu hagsmunamati er Ísrael því náttúrulegur bandamaður þeirra beggja, ef sem líklegt er þau hafa ekki áhuga á að endurtaka það að vera undir hæl Tyrkjaveldis. 
3. En nú fer lýðræði vaxandi í Egyptalandi, það er líklegt til að þvælast fyrir slíkri bandalagsmyndun, en Ísrael hefði einnig hag af slíku bandalagi, vegna vaxandi sýnar á ógn frá Íran, að auki treystir Ísrael ekki Tyrkjum nærri því 100%.
4. Það er því líkur á því, að það skapist þörf fyrir Ísrael til að loks ganga að einhverskonar endanlegu samkomulagi við Palestínumenn, svo ríkin 3 geti myndað saman hóp sem verði þriðja veldið á svæðini í sameiningu.

Ég sé fyrir mér þessa þörf myndbyrtast innan næstu 10 ára.

En ég reikna fastlega með því að Íran verði kjarnorkuveldi innan þess tíma.

Að auki með því að Tyrkland a.m.k. íhugi sjálft að eignast sprengjuna.

 

Niðurstaða

Eins og fram kemur að ofan, þá er ég ekki beint stuðningsmaður Ísraels né beint stuðningsmaður Palestínu, heldur tek ég hlutlausa afstöðu til deilu þessara tveggja hópa sem byggja það litla land, sem var á eldri tíð einfaldlega kallað "landið heilaga."

Ég er bjartsýnn um það að þessi deila sé leysanleg á næstu árum.

Tel líkur á því að augljósir hagsmunir íbúanna muni fyrir rest, fá fullnægingu.

Sé það sem raunhæfann möguleika að svæðið fyrir botni Miðjarðarhafs verði miðstöð hagvaxtar og hagsældar á svæðinu öllu, vél sem drýfi löndin í næsta nágrenni áfram.

Hver veit, Miðjarðarhafið gæti aftur orðið mikilvægt eins og það var einu sinni.

Þá væru löndin við norður strönd þess ekki lengur á jaðri, heldur yrði Miðjarðarhaf aftur að miðju án þess endilega, að mikilvægi Atlantshafs sem svæðis myndi hverfa. 

Því myndi fylgja aukin hagsæld beggja vegna, er þ.s. ég er að meina - en botn Miðjarðarhafs var alltaf áður fyrr í mjög nánum verslunar samkiptum við löndin allt í kringum Miðjarðarhaf.

Þau viðskipti voru stór þáttúr í því að skapa þann drifkraft sem Miðjarðarhafssvæðið hafði í fyrndinni.

Miðjarðarhafs syðmenningin gæti alveg komið aftur.

 

Kv.