Væri snjallt af forseta Íslands að beita 25. gr. Stjórnarskrár Íslands?

Sannarlega viljum við flest að forseti Íslands sé sameiningartákn. En hvað er að vera sameiningartákn? Ímsir vilja meina að það þíði að forseti eigi einfaldega að brosa fallega, ferðast um og klippa á borða, klappa fólki á öxlina á góðra vina mótum. Forðast að taka afstöðu til nokkurs hlutar.

Tek fram að ég hugsa þetta ekki í samhengi við áskorun Hagsmuna Samtaka Heimilanna, til forseta Íslands: Hagsmunasamtök leita til forsetans. Vilja að Ólafur beiti sér fyrir skuldug heimili

 

Sameiningartákn, getur allt eins verið SAMVISKA ÞJÓÐARINNAR

Sá sem ferðast um landið, og vekur athygli á því sem þarf að laga. Forseti sem ef deilumál eru uppi í samfélaginu, ræðir við þá sem deila. Leitast við að vera rödd sátta og samlyndis, sætta þá sem deila. Er vakandi rödd samvisku þjóðarinnar.

Stjórnarskrá lýðveldisins Íslands

25. gr. Forseti lýðveldisins getur látið leggja fyrir Alþingi frumvörp til laga og annarra samþykkta.

38. gr. Rétt til að flytja frumvörp til laga og tillögur til ályktana hafa alþingismenn og ráðherrar.

• Lesnar saman virðast þessar tvær greinar bjóða upp á að forseti Íslands, fái þingmann til að flytja frumvarp fyrir sig fyrir Alþingi. 

 

Nú fara kannski einhverjir að æpa, að ég vilji að forseti taki til sín eitthvert vald, sem hann ekki hafi skv. hefð

• Þetta er engin valdataka:

1. Alþingi hefur þann rétt að gera hvað það vill við þetta frumvarp.
2. Ef ráðandi ríkisstjórn hefur þingmeirihluta, getur hún fengið málið fellt eða gleymt inni í nefnd.

• Klárt hefur ekkert upp á sig að nýta þetta í andstöðu við meirihluta þings.

1. Það sem ég er að íhuga, er sá möguleiki að embætti forseta líti á það sem hluta af því hlutverki forseta að vera sameiningartákn; það að bjóða upp á að setja niður deilur.
2. Í dag eru sérdeilis mörg erfið deilumál í gangi, ekki síst kvótamálið. Sem stjórnvöldum hefur gengið erfiðlega að ná sátt um.
3. Að auki finnst mér, að það samrýmist því að vera sameiningartákn, að forseti bjóði upp á að aðilar leiti til embættis forseta, til þess að forseti taki að sér að miðla málum í einhverri tiltekinni erfiðri samfélagsdeilu.

• Forseti hefði fullt samráð við alla aðila, stjórnvöld sem þá aðila sem deila, ef stjórnvöld hafa ekki beint með deiluna að gera.

• Forseti myndi ekki taka að sér mál, ef ráðandi stjórnvöld myndu setja sig mjög ákveðið á móti, enda almennt ekki heppilegt að stjv. og emb. forseta séu að kítast.

• Ef lausn deilu felur í sér þörf á lagabreytingum, væri það þá möguleiki að forseti fengi þingmann til að flytja frumvarp, sem þá innibæri nauðsynlegar lagabreytingar.

 

Önnur hugsanleg noktun forseta á 25. gr.

Það má að auki bjóða upp á, að hópar leiti til forseta í þeim tilgangi, að koma máli á framfæri.

Forseti getur þá, ef tillaga felur í sér lagabreytingu eða tillögu að nýjum lögum, lagt tillögu þess hóps sem leitaði til hans, fyrir Alþingi.

Forseti væri þá ekki endilega að taka nokkra afstöðu efnislega til tillögunnar.

Alþingi hefði áfram vald til að gera hvað sem það vill við það frumvarp.

Ríkisstj. hvers tíma, getur fellt það eða gert hvað annað sem henni sýnist.

 

Niðurstaða

Ég held að það geti samrýmst mjög vel hlutverki forseta, sem sameiningartákns. Að vera fullur þátttakandi í þeirri samfélagsumræðu sem hér er til staðar á öllum tímum. Þá er ég á því, að forseti eigi einna helst vera rödd sátta og samlyndis. Sem hluti af því markmiði, geti verið áhugavert að embætti forseta sé til staðar, sem hugsanlegur málamiðlari þegar erfiðar þjóðfélagsdeilur eiga sér stað. Að forseti geti hvort sem er, haft frumkvæði að því að leggja slíkt lóð á vogaskálarnar, eða boðið upp á að aðilar leiti til embættisins til að fá forseta til að miðla málum í deilu.

25. gr. Stjórnarskrár Lýðveldisins Íslands, geti hugsanlega verið áhugavert tæki í þeim tilgangi. 

Notkun þess verði undantekning. Forseti sé ekki stöðugt að stunda það, að leggja fram frumvörp til Alþingis.

 

Kv.