Spurning til Jóhönnu Sigurðardóttur - "Ertu viss um að þú treystir andstæðingum þínum að fara með þau auknu völd sem breytingar á lögum um Stjórnarráð færa forsætisráðherra"?

Ég ætla að velta upp einni spurningu varðandi umdeildar breytingar á lögum um stjórnarráð Íslands:

Þskj. 1191  —  674. mál. - Frumvarp til laga um Stjórnarráð Íslands.

Þskj. 1192  —  675. mál. - Frumvarp til laga um breytingar á ýmsum lögum vegna heildarendurskoðunar á lögum um Stjórnarráð Íslands.

 

• 675. mál er á sinn hátt merkilegt - en einhver hópur fólks hefur lesið sig í gegnum allt ísl. lagasafnið, og fundið alla staði þ.s. skilgreint er hvaða ráðherra eða ráðuneyti koma að máli!
• Í staðinn koma almennu orðin "ráðherra" eða "ráðuneyti".

Þannig, að þá þarf ekki lengur að breyta fj. laga þó eitt ráðuneyti sé lagt niður - eða málefni færð milli ráðuneyta. 

Slík breyting getur því verið mjög fljótleg - þannig séð skilvirk í framkvæmdinni.

 

I 674. máli, er svo að finna þá breytingu sem mest er umdeild:

2. gr.

    Ráðuneyti í Stjórnarráði Íslands skulu á hverjum tíma ekki vera fleiri en tíu. Fjöldi ráðuneyta innan þeirra marka skal ákveðinn með forsetaúrskurði, sbr. 15. gr. stjórnarskrárinnar, samkvæmt tillögu forsætisráðherra.
    Stjórnarráð Íslands hefur aðsetur í Reykjavík.

                                                                        3. gr.
    Forseti Íslands skipar forsætisráðherra. Forseti Íslands skipar aðra ráðherra samkvæmt tillögu forsætisráðherra. Forseti Íslands veitir forsætisráðherra og ráðuneyti hans sem og einstökum ráðherrum lausn frá embætti samkvæmt tillögu forsætisráðherra.

 

Hugmyndin virðist vera að forsætisráðherra geti hér-með án nokkurs sérstaks fyrirvara:

• Lagt niður ráðuneyti!
• Sett ný ráðuneyti á fót.
• Fært mál milli ráðuneyta. 

Rökstuðningur er á þeim grundvelli, að þetta snúist um hagræðingu - aukningu skilvirkni opinberrar stjórnsýslu.

• Það er bersýnilega unnt að beita þessu nýja fyrirkomulagi með þeim hætti, að skilvirkni sé aukin.

En, það sem er gagnrýnt, er að á sama tíma fela þessar breytingar í sér umtalsverða aukningu valda embættis forsætisráðherra - yfir náttúrulega samráðherrum sínum.

Þetta er í reynd gerbreyting á eðli ráðuneyta - og hefðum um Stjórnarráðið, þ.s. hver ráðherra hefur verið mjög sjálfstæður - hvert ráðuneyti nánast eins og eyland.

Ath., það er í sjálfu sér ekki endiilega gagnrýnisvert - að vilja breyta hlutum.

En þau auknu völd sem þetta færir forsætisráðherra eru umtalsverð!

• Með þessu getur hún þá fyrirvaralaust rekið ráðherra!

• Einfaldlega með því að leggja niður þeirra ráðuneyti - færa þá málaflokka annað.

Ég mynni fólk á þá valdsmannlegu aðgerð Davíðs Oddssonar á sínum tíma, er hann lagði niður Þjóðhagsstofnun, en forstjóri hennar hafði þá um nokkurt skeið komið með aðvaranir um efnahagsstjórnun, sem ekki voru Davíð að skapi.

Mér sýnist að, með þessu sé Jóhanna hugsanlega í samanburði að færa sig upp á skaptið!

Það fer auðvitað eftir því hvernig hún hyggst beita þessu ákvæði!

Marga grunar að til standi að losna við tiltekinn ráðherra VG, sem hefur verið sérstaklega óþægur.

Það er þá pent gert með því að leggja hans ráðuneyti niður - færa þau málefni til annars ráðherra.

 

Hver er punkturinn?

Treystir Jóhanna Sigurðar andstæðingum sínum til að fara vel með þessi auknu völd, t.d. formanni Sjálfstæðisflokksins eða Framsóknarflokksins?

En, þegar völd mikilvægs embættis eru aukin, innan lýðræðisfyrirkomulags, þá þarf alltaf að muna að andstæðingarnir munu fara með þau völd - í framtíðinni.

• Þú átt því aldrei að búa til völd - sem þú treystir ekki þínum verstu pólitísku andstæðingum með að fara.
• Svona mikilvæg breyting má ekki vera - skammsýni

 

Niðurstaða

Spurning hvort aukin samþjöppun valda innan Stjórnarráðsins, sé einmitt sú lexía sem vinstrimenn eiga að velja - í kjölfar ára sem þeir sjálfir telja að ríkisstjórnir hægri manna, hafi verið að misnota völd sín?

Það á alltaf að reikna með möguleikanum á misnotkun valda!

Þú átt aldrei að búa til nýtt vald - innan lýðræðiskerfis, sem þú treystir ekki andstæðingum þínum fyrir!

Því enginn getur vitað fyrirfram - hverjir munu sytja á valdastóli!

---------------------------

Spurning hvort ekki verður enn mikilvægara en áður - að efla embætti forseta, sem mótvægi við hin miklu völd Stjórnarráðsins á Íslandi? Sjá eldri færslu:

Legg til öflugara embætti forseta sem mótvægi við ofurvald Stjórnarráðs/Alþingis!

 

 

Kv.