Það getur farið þannig að Genfar-yfirlísing Rússlands, aðildarþjóða ESB, Bandaríkjanna og stjórnvalda Úkraínu, hafi enga merkingu fyrir stöðu mála!

Fyrir forvitna hlekkur á texta yfirlísingarinnar: Geneva Statement on Ukraine. Texti yfirlísingarinnar er ekki langur. Það vekur athygli að engu orði er minnst á Krímskaga. Sjálfsagt eru aðildarþjóðir samkomulagsins orðnar áhyggjufullar um þróun mála innan Úkraínu.

Four-way talks call for end to Ukraine violence

Geneva talks produce agreement on defusing conflict

Ukraine Talks End With Accord on Steps to De-Escalate Conflict

U.S. and Russia Agree on Pact to Defuse Ukraine Crisis

Four-way talks end with agreement on calming Ukraine tensions

U.S., Russia, Ukraine, EU call for end to Ukraine violence

 

Ástæða þess að ég segi, að það geti verið að þessi yfirlísing muni verða merkingarlaus

Er sú að það getur vel verið, að upplausnarástandið innan Úkraínu sé farið að lifa sínu lífi.

Með öðrum orðum, utanaðkomandi aðilar svo sem Rússar, eða Bandaríkin eða ESB - séu ekki með stjórn á því. Það sama eigi við stjórnvöld Úkraínu.

"All  illegal  armed  groups  must  be  disarmed;  all  illegally  seized  buildings  must  be  returned  to   legitimate  owners;  all  illegally  occupied  streets,  squares  and  other  public  places  in  Uk rainian   cities  and  towns  must  be vacated."

Þetta eru sannarlega virðingarverð markmið - sérstaklega í ljósi þess að því fylgir í næstu málsgrein, að sérhver sá sem skilar inn stolnum vopnum - yfirgefur opbinberar byggingar sem hafa verið teknar yfir; fái fulla sakaruppgjöf.

Vandinn er sá, að ég óttast að ekki sé boðið upp á næga eftirfylgni. Þó svo að það verði "monitoring mission" á vegum ÖSE. Þá mundi slík vart hafa meir en eigin lífverði, hvergi er minnst á að senda inn "SÞ liða" eða "liðssveitir" til að aðstoða við það verk að fylgja þessu fram.

En undanfarnir dagar hafa sýnt að ríkisstjórn Úkraínu, virðist hafa fullkomlega misst stjórn á tveim héruðum í landinu, þ.s. rússneskumælandi íbúar eru í meirihluta. Þó svo að "aðgerðasinnum" í þeim héröðum sé heitið sakaruppgjöf. 

Þá er algerlega óvíst, að látið verði af núverandi mótmælastöðum. Eða að þeir sem hafi tekið vopn ófrjálsri hendir úr vopnabúrum hersins muni skila þeim. Eða að þeir sem hafa tekið yfir opinberar byggingar. Muni yfirgefa þær og afhenda aftur til aðila á vegum úkraínskra stjórnvalda.

• Það auðvitað getur verið, að áhrif yfirlísingarinnar verði "mikil" og allt sem þar kemur fram gangi eftir, þegar eftirlitsmenn frá Rússlandi, aðildarríkjum ESB og Bandaríkjunum - mæta á staðinn; til að hafa eftirlit.
• Þar sem því er lofað að hafin verði víðtæk umræða um nýja stjórnarskrá fyrir landið. Það loforð í samhengi við loforð um sakaruppgjöf - - getur alveg haft mikið að segja.

Ég ætla ekkert að fullyrða að mótmælendur muni fara sínu fram, að ástandið muni halda áfram að velta upp á sig stjórnlaust.

Ég er einfaldlega að benda á, að á þessari stundu er sennilega ekki unnt að spá fyrir um hvort áhrif yfirlísingarinnar verða: Mikil - lítil eða jafnvel, alls engin.

 

Niðurstaða

Næstu daga verða að leiða fram hver áhrif hinnar nýju yfirlísingar Bandaríkjanna, Rússlands, aðildarþjóða ESB og Úkraínu verða. Þau áhrif geta verið farið yfir allt sviðið, frá því að vera mikil í að vera nákvæmlega engin. Að snjóboltinn innan Úkraínu haldi áfram, að atburðarásin sé einfaldlega þegar orðin stjórnlaus. Eða, að Bandaríkin, aðildarþjóðir ESB og Rússland, hafi enn slík áhrif á rás atburða. Að þeir aðilar geti í sameiningu ákveðið - að stöðva snjóboltann. Þegar stjórnvöld Úkraínu virtust vera búin að missa alla stjórn á rás atburða.

 

Kv.

Stendur Úkraína frammi fyrir nýju Yalta samkomulagi? Þ.s. Rússland og Vesturlönd, ákveða framtíðar skipan innan Úkraínu?

Ég fæ ekki betur séð an að allur kraftur sé úr þeirri "afskaplega veiku" tilraun stjórnvalda í Kíev, að senda liðssveitir til Donetsk og Luhansk héraða í A-hluta Úkraínu. Þ.s. andstæðingar stjórnvalda í Kíev, hafa tekið völdin í fjölda borga og bæja, að auki hafa vegatálmar mannaðir mótmælendum sprottið upp um víðan völl, og að því er best verður séð - - dugað til að hindra för hersveita úkraínskra stjórnvalda á vegum þeirra héraða.

Fyrir bragðið lítur staða stjórnvalda í Kíev, afskaplega - afskaplega veikt út. Fyrir fund um stöðu mála í Úkraínu sem stendur til að halda á fimmtudag 17/4. Þar munu fulltrúar stjórnvalda í Úkraínu, fulltrúar stjórnvalda helstu ríkja Vesturvelda og auðvitað fulltrúar stjórnvalda í Rússlandi - - hittast og funda um málið.

1. Vitað er að fram verður lögð krafa Pútíns, um það að Rússland og Vesturveldi skipti "nefnd" sem "aðstoði" Úkraínu við það að semja nýja stjórnarskrá. 
2. Krafa Rússlands er að sjálfstæði einstakra héraða verði aukið mjög mikið, þeim veitt mikið sjálfforræði - - ég er ekki viss um akkúrat hve mikið sjálfforræði Rússar heimta. Þ.e. hvort þeir meina fyrirbærið "Federation" eða "Confederation." Það orð sem næst kemur að lísa fyrirbærinu "confederation" á íslensku gæti verið "ríkjasamband," reyndar er það fyrirbæri ekki til "nákvæmlega skilgreint" - en punkturinn er að "Confederation" er lausara samband. Eiginlega ástand sem gengur ekki langtum skemmra fullu sjálfstæði. Það mætti ímynda sér, að ef Úkraína yrði "Confederation" í stað "Federation" þá væru ákvæði þess efnis, að einstök héröð gætu ákveðið að yfirgefa "sambandið" með því að halda atkvæðagreiðslu íbúa. Það gæti verið sameiginlegur forseti - - áfram. En í "Confederation" gæti verið að ekki væri til staðar "sameiginleg ríkisstjórn" þ.e. líklega væri hvert svæði með sína ríkisstjórn. En í "Federation" væri til staðar "sameiginleg ríkisstjórn" og væntanlega réttur til þess að skattleggja allt landið, skv. samþykki sambandsþings. En í "Confederation" ástandi, væri óvíst að slíkur réttur til skattlagningar væri til staðar - - það mætti þess í stað hugsa sér það fyrirkomulag, að hvert hérað innheimti alla skatta en léti hlutfall af hendi til sameiginlegra mála. Mörgu leiti ekki ósvipað núverandi fyrirkomulagi innan ESB. ESB mætti kalla "Confederation." 
3. Rússar tala um það, að hvert hérað hafi rétt til að velja, t.d. hvort það vildi viðskipti við Rússland fremur en við Evrópu t.d., hafandi það í huga - - virðist mér tillaga þeirra vera meir í átt að "Confederation."
4. Það er sem sagt skilningur minn skv. fréttum, að Rússar séu að heimta að einstök héröð fái það mikið sjálfforræði, að samband héraða innan úkraínska sambandsríkisins, yrði sennilega afskaplega veikt. Miðstjórnarvald innan Úkraínu væri þá skorið "mikið niður." Ef þetta er réttur skilningur, þá væri það nánast tillaga um að "leggja Úkraínu niður" en skilja eftir laust samband nærri sjálfstæðra héraða, sem hvert um sig hallaði sér að þeim sem það vildi.

En ég er ekkert viss um að slík tillaga sé líkleg til að "róa ástandið."

Jafnvel þó hún væri samþykkt, þ.e. samþykkt að skrifa nýja stjórnarskrá sem veitti nær algert sjálfforræði til þeirra héraða sem Úkraína í dag samanstendur af.

En vandinn er sá, að það "mundi ekki endilega augljóslega" stöðva rás atburða í átt að hugsanlegu "borgarastríði" sem getur verið í gangi.

Til þess að menn átti sig á af hverju - - þá eru einstök héröð í S-hluta Úkraínu, skipt milli rússn.mælandi og úkraínsku mælandi. Þ.e. blanda frá um 20% Rússar upp í rúm 40%. En í héröðum fyrir utan Luhansk og Donetsk, eru Rússar allst staðar "minnihluti" en á sama tíma "fjölmennur minnihluti."

Það eiginlega - - óttast ég. Skapar hættu á átökum þá "innan hvers svæðis" um framtíðarstefnu hvers svæðis um sig.

Það getur þegar verið orðið erfitt að stöðva þá þróun - - nú eftir að svo virðist að íbúar í Donetsk og Luhansk, hafi tekið að mestu yfir stjórn sinna héraða!

Expectations low as ministers hold Ukraine peace talks

Kiev’s weak grip on east falters

Ukraine's Efforts to Regain Control of East Sputter

Separatists take armored vehicles, humiliating Ukraine forces

 

Fátt virðist geta hindrað að Luhansk og Donetsk héröðin yfirgefi Úkraínu á næstu vikum

Aðgerðir úkraínskra stjórnvalda virðast hafa endað í "hreinni niðurlægingu" en skv. frásögn WSJ þá náðu rússneskir "aðgerðasinnar" á vald sitt 6 brynvörðum farartækjum Úkraínuhers. Að því er best verður séð, gáfust hermennirnir "upp" eftir að faratækin höfðu verið umkringd um nokkurn tíma, af reiðum hópi fólks sem innihélt vopnaðan kjarna. Það er engin leið að vita hvort þ.e. satt eða logið, að þeir hafi "gengið í lið" með uppreisninni eða ekki. En þ.e. a.m.k. hugsanlegt. En vopnaðir aðilar sem gættu þeirra faratækja, sögðust aðspurðir af blaðamanni, vera fyrrum liðsmenn hers Úkraínu.

Þetta getur verið rétt, vegna þess að mórallinn innan úkraínska hersins virðist afskaplega á lágu plani, þ.e. gríðarleg spilling í gegnum árin, laun mjög lág, tæki og búnaður í lamasessi, sama á við um þjálfun - - það bárust meira að segja fréttir af því, að hermenn hafi þegið mat frá hópi aðgerðarsinna á öðrum stað og verið fegnir.

"Ukrainian forces attempted to establish an operating base in the town of Kramatorsk and moved units from a nearby military air base into the city. According to Ukraine's defense ministry and a witness who spoke by phone, a column of six armored vehicles was halted by an angry mob of civilians and then commandeered by heavily armed men wearing military-style uniforms."

"The six vehicles then took up positions around a cafe near the city council building, and dozens of masked men in fatigues—with no insignia—and carrying automatic weapons and sniper rifles formed a cordon around them." - "When asked who they were, a masked soldier patrolling near the vehicles claimed the unit was part of the 25th brigade of Ukraine's airborne forces that had switched sides."

Ég á ekki von á því að Vesturlönd og Rússland muni ná samkomulagi, eftir að hafa íhugað það nánar hvort að það væri líklegt til að leysa vandann, að auka mjög mikið sjálfstæði héraða - - er ég langt í frá lengur viss um að svo sé.

En mér virðist blasa við, að innan þeirra héraða sem eru verulega skipt milli hópa, þá séu líklegar að rísa í kjölfarið upp deilur milli hópanna - - um þá stefnu sem þeirra héröð skulu taka.

• En líkur eru á að Úkraínskumælandi, styðji stjórnina í Kíev.
• Meðan að rússneskumælandi, séu á móti henni.

Klofningurinn sem sé líklega að halda áfram í landinu með brotthvarfi Luhansk og Donetsk héraða, líklega síðan haldi áfram - - innan þeirra héraða sem séu skipt milli hópanna.

Það sé í þeim klofningi - - sem ástand mála geti þróast yfir í "borgarastríð."

 

Niðurstaða

Mig grunar að úr því sem komið er, sé lítill grundvöllur fyrir sátt milli þjóðahópanna sem byggja landið sem heitir Úkraína. Þjóðernishyggja hvors íbúahluta - stefni að markmiðum sem erfitt sé að samræma. Meðan að rússnesku mælandi vilji áfram halla sér að Rússlandi, vilji úkraínskumælandi frekar halla sér að Evrópu. Það sé þessi deila um "grunn stefnu landsins" sem sé að kljúfa landið.

Þetta sé spurning um "hvorn menningarheiminn" fólkið vill.

---------------------------

Undir niðri kraumar gamalt hatur frá hamförum 20. aldar - - Úkraínskumælandi muna enn eftir hungursneyðinni í Úkraínu á 3-4. áratugnum, sem drap milljónir. Afleiðing samyrkjubúskaparvæðingar Stalíns.

Það var að mörgu leiti hefnd úkraínskra þjóðernissinna í Seinni Styrjöld, er þeir gengu í lið með nasistum er þeir réðust á Sovétríkin. Þá var hermönnum nasista tekið tekið sem frelsurum í mörgum héröðum innan Úkraínu, ekki þó þ.s. rússn.mælandi voru fjölmennir.

Það að margir Úkraínumenn síðan börðust með nasistum, hafa Rússar aldrei síðar meir fyrirgefið. Alltaf lifir meðal Rússa - sú hugsun að úkraínskir þjóðernissinnar séu "fasistar."

• Ég hef á tilfinningunni, að þegar rússneska pressan rifjar upp þjónkun úkraínskra þjóðernissinna við nasista í Seinni Styrjöld, þá láti þeir vera að minnast á milljónir Úkraínskra bænda sem dóu hungurdauða á 3. og 4. áratugnum.
• Fólk gjarnan man þ.s. hentar þeirra málsstað hverju sinni - að muna.

Eins og átök Króata og Serba í fyrrum Júgóslavíu sýndu fram á, þ.s. er til staðar að mörgu leiti sambærileg bitur forsaga, þá getur gamalt hatur gosið upp að nýju af miklu krafti - fljótlega eftir að átök hefjast fyrir alvöru.

 

Kv.