ESB reddi okkur!

Vandi Íslands er, að hrúgan af skuldum sem er framundar, er alltof há. Við erum að tala um þörf á vel yfir 100 milljarða afgangi af utanríkisverslun næstu árin - sem er langt, langt yfir því, sem nokkru sinni hefur áður átt sér stað.

 

Sjá umfjöllun Fjárlaganefndar um Icesave frumvarpið hið seinna.

<tekið úr minnihlutaáliti Lilju Mósesdóttur og Ögmundar Jónassan>

AGS gerir ráð fyrir að afgangurinn á vöruskiptajöfnuði verði á bilinu 123–172 milljarðar kr. á ári fram til ársins 2014, en þess má geta að vöruskiptajöfnuðurinn fyrstu átta mánuði þessa árs nam ekki nema 44,7 milljörðum kr. Þjóðarbúið mun ekki standa undir skuldsetningu sem nemur í ár um 310% af VLF nema þessi afgangur gangi eftir og hægt verði að endurfjármagna erlendar skuldir.

 

Var að horfa á Silfur Egils, og er sammála einum viðmælandanum, að hlutirnir gangi ekki upp, og planið sé að ganga inn í Evrópusambandið, í veikri von um að það reddi okkur. Síðan talaði hann um, að annars blasi ekkert annað við, en gjaldþrot og mikið atvinnuleysi, landflótti okkar besta fólks, gjaldeyrishöft til margra ára og þ.s. hanna kallaði, að við yrðum Mexícó Norðursins.

Ég held, að gjaldþrots hlutinn, sé hið minnsta alveg réttur, og einnig atvinnuleysið. Landflótti er einnig mjög líklegur, með mjög ríkann Norgeg við hlið.

 

En, stóra spurningin er hvort, innganga í ESB sé raunveruleg redding?

Þ.s. virðist uppi í ríkisstjórninni, er einhvers konar "free ride" hugmynd, þ.e. að Seðlabanki ESB beinlínis borgi okkur að stórum hluta út úr ógöngunum.

En, margoft hefur komið fram í tali Samfó liða, draumurinn um að ESB - nánar tiltekið Seðlabanki þess - veiti krónunni stuðning, og það helst fljótlega eftir að samningaferli sé formlega hafið.

Fræðilega, gæti verið hægt að fá, svipaðann stuðning og gildir í ERM II - þ.e. +/-15% vikmörk.

Sjálfsagt, er þá draumurinn, að losa um Krónubréfin, og síðan láta ECB (European Central Bank) borga fyrir það að stærstum hluta, þ.e. útflæðið af gjaldeyri sem þá á sér stað.

En, fullkomlega óhjákvæmilega fellur krónan að vikmörkum, og vill niður fyrir þau og þá ef við værum í ERM II myndi ECB koma inn, og dæla inn Evrum á móti útflæðinu, svo gjaldmiðillinn haldist innan þeirra vikmarka.

En, aðild reddar þó okkur ekki úr skuldunum sjálfum, þær verða áfram til staðar. En, ef ESB fengist til að verja krónuna, skv. gengisskráningu er væri okkur hagfelld, þá væri ESB þar með einnig að halda uppi lífskjörum hérlendis. Það væri í reynd, efnahags aðstoð.

Þar stendur hnífurinn í kúnni, þ.e. hvaða gengisskráning? Ef hún væri 180 Evrur per krónu eða ef hún væri 300 Evrur per krónu, eða kannski 250 Evrur per krónu?

En, því lægra sem gengið væri, því lægra væri lífskjara stigið hérlendis, því meira atvinnuleysið og því meiri landflóttinn. 

Ég bendi á, að samningsaðstaða okkar, er ekki endilega mjög góð. En, athugið - há gengisskráning væri í reynd, það að ESB væri að veita okkur efnahags stuðning, sem er ekki endilega víst að meðlimaþjóðir ESB, segjum Búlgaría eða Kýpur eða Pólland, séu til í að samþykkja. En, aðildarsamningur þarf enn þann dag í dag, samþykki allra, þ.e. einróma samþykki.

 

Icesave verðið fyrir ESB innöngu

Ef þetta er þannig, þá er Icesave einfaldlega hugsað af þeirra hálfu, sem verðið sem við þurfum að greiða, til að komast að þessum lukkupotti.

En, munum einnig, að 310 milljarðarnir munu setja stöðugan niðurþrýsting á krónuna, í gegnum öll þau hin næstu 10 - 15 árin, einfaldlega vegna þess að eins og ástandið er í dag, þá er svo mikið útflæði fjármuna úr okkar hagkerfi vegna greiðslna af erkendum lánum, einstaklinga - fyrirtækja - opinberra aðila og ríkisins - þ.e. þeirra aðila er ekki hafa eigin gjaldeyristekjur og þurfa því að borga með eigin krónutekjum, skipta þeim í gjaldeyri; að þrátt fyrir hagstæðann vöruskiptajöfnuð er heildarjöfnuður hagkerfisins neikvæður, og allar spár er ná til 2014 gera ráð fyrir neikvæðum jöfnuði út það tímabil hið minnsta.

Einmitt þetta nettó útflæði, viðheldur stöðugum þrístingi á gengi krónunnar, niður á við.

Þetta veit Samfó að sjálfsögðu, væntanlega einnig ECB, þannig að ef við segjum að ESB samþykkti viðmiðunargengi ársloka 2010, þá - síðan væri krónubréfum sleppt lausum, og síðan eftir það ætti ECB að halda uppi krónunni eftir það; þá í reynd værum við að ætlast til, að ESB borgi að stórum hluta okkar skuldir. En, með því að halda uppi krónunni, og þar með einnig atvinnustigi, og í reynd hagkerfinu, væri ESB raunverulega að standa að hluta til stram af greiðslum okkar skulda.

En, hafið í huga, ef ESB samþykkti svona brjálaðann díl, þá með því að samþykkja að halda uppi krónunni, þá um leið væri ESB að samþykkja að í reynd að veita okkur stórfellda efnahags aðstoð, í formi þess að dæla hingað stöðugt gjaldeyri til að viðhalda krónunni í tiltekinni gengisskráningu, í gegnum þetta slæma tímabil, og þannig að viðhalda hærra stigi lífskjara en annars væri mögulegt, þannig hærri kaupmætti en annars væri mögulegt.

 

Trúir einhver, í raun og veru, að ESB sé góðgerðastofnun?

 Ég bendi á, að ESB hefur látið AGS um að redda þeim, af meðlima löndum ESB, sem hafa lent í allra verstu efnahags kröggunum. 

Sú regla sem gildir í ESB, er að umsækjandi geti fengið aðild að ERM II þegar umsóknarferli er formlega að fullu lokið. En sá tímapunktur kemur, þegar ölll aðildarríkin 26 hafa lokið staðfestingarferli - en það getur tekið á milli 1 og 2 ár, eftir að samningum er að fullu lokið, þeir hafa verið samþykktir og staðfestir af meðlimaríki, og einnig verið formlega samþykktir af Ráðherraráði og þingi ESB. Við erum því, að tala um nokkur ár héðan í frá, þ.s. Ísland reglum skv. getur óskað eftir aðild, að ERM II.

Þ.s. Samfó liðar eru að tala um, væri undantekning sem ég veit ekki til, að hafi hingað til verið nokkru sinni veitt. En, segjum svo að vegna sérstakra aðstæðna, sé ESB til í að veita því áheyrn, þá samt sem áður þ.s. þetta væri undantekning frá aðalreglu, þá þarf einróma samþykki, þ.e. einróma samþykki allra 27 meðlimaríkja ESB.

Ég ætla ekki að fullyrða, að veiting slíks samþykkis þó einróma sé væri fullkomlega ómögulegt, en greinilega er algert skilyrði að allar deilur við tilteknar meðlimaþjóðir hafi verið leistar fullkomlega skv. þeirra vilja, því einróma samþykki þíðir að sjálfsögðu að allir verði að vera sammála; síðan náttúrulega spurningin hvort t..d Búlgaría, Kýpur, Pólland, Eystrasalt-löndin, sem eru fátækari en Ísland að meðaltali, séu til í að veita slíka sérstaka neyðaraðstoð til okkar.

Við verðum að muna, að meðlima lönd ESB, eru mjög misjafnlega stödd, í efnahagslegum skilningi.

 

Niðurstaða

Ríkisstjórninni, er sennilega fullkunnugt að stefnan gengur ekki upp, svo stefnan raunverulega er - mjög sennilega - látum ESB redda okkur. 

Þá þurfa menn að velta fyrir sér, hverjar líkur þess að ESB sé tilbúið til slíks, séu. Þá þarf að hafa í huga að ESB inniheldur þjóðir sem eru mjög misjafnt staddar í efnahagslegu tilliti, t.d. Búlgaríiu, Rúmeníu - sem eru umtalsver fátækari, og ekki augljóslega líkleg til að vera full af samúð gagnvart vandræðum fólks, á umtalsvert hærra lífskjara stigi. Enn gildir, að allar meðlima þjóðir ESB þurfa að veita samþykki sitt, nýjum aðildarsamningi. Sannarlega hefur aðildarsamningi aldrei verið hafnað, fram að þessu, en þ.s. gerist er að meðan samningaferlið stendur yfir, þá láta meðlimaþjóðir vita hvað það er sem þær sætta sig ekki við, þannig að slík ágreiningsmál hafa fram að þessi alltaf verið agfreidd áður en lokið hefur verið við gerð aðildarsamnings. Þannig, að deilur valda einfaldlega því, að gerð aðildarsamnings dregst á langinn, þar til að umsækjandi hefur látið undan.

Menn verða að hafa í huga, að umsóknarferlið mun taka nokkur ár, jafnvel þó að við setjum allar kröfur, nema um efnahagslega reddingu, til hliðar.

Ef þjóðin hafnar aðild, í þjóðaratkvæðagreiðslu, væri allt þetta unnið fyrir gíg og við stödd á byrjunarreit.

Stóra spurningin gagnvart stjórnvöldum, er hvort þau geta haldið sjó í efnahagslegum skilningi þar til að aðildarsamningur er í höfn, og þau geta presenterað gagnvart þjóðinni, stóru reddingunni. 

Auðvitað, er það stór spurning, í ljósi þess, að Norðurlönd langt í frá stjórna ESB, hversu glæsilegur sá samningur verður. En, við getum þó hið minnsta treyst því, í ljósi umfjöllunar stjórnvalda um Icesave samninginn í sumar, að hvernig sem sá samningur verður, þá verður honum líst sem stórfenglegum árangri og glæsilegri reddingu fyrir hagsmuni þjóðarinnar - bara ef hún segir "já"!

 

Kv.


« Síðasta færsla | Næsta færsla »

Athugasemdir

1 Smámynd: Gísli Ingvarsson

Ég verð að segja að þú tekur skynsamlega á umræðunni miðað við mörg fyrri skrif. notar ekki tækifærið til að skjóta alla umræðu í kaf. aðdáunarvert. þar sem ég er allur af vilja gerður til að fara í téðar aðildaviðræður hef ég samt ekki séð fyrir mér að ESB sé alsherjar hjálpar og reddingarsamtök og tel of mikla áherslu lagða á að ESB sé okkar tækifæri til að milda skuldakreppuna þó ég ætli ekki að útiloka þann möguleika.

Ég er svo einfaldur að trúa því sem mér er sagt að ESB sé samningur margra misleitra þjóða til að vinna að sameiginlegum markmiðum sem eiga að verða öllum til hagsbóta þegar fram líða stundir. Ég sé ekki að það taki frá okkur sjálfsagðan rétt til að ráða því sem við viljum um okkar eigin mál í efnahagslegu og menningarlegu tilliti ef það er einlægur vilji þjóðarinnar sem ég dreg heldur ekki í efa að sé fyrir hendi.

Hinsvegar sé ekki fyrir mér að við munum breyta ESB með aðildarviðræðunum. Einsog ég hef marg sagt er ég miklu hræddari við mína landsmenn að þeir kunni ekki að vinna heiðarlega í samstarfi við aðrar þjóðir en að ég óttist að aðrar þjóðir ætli að knésetja okkar frumkvæði og sjáfsbjargarviðleitni. Hvað munu t.d. útgerðarmenn gera þegar þeir geta selt kvóta á ESB markaði? Ég ætlast ekki til að fá svar við því núna, bara skoða málið.

Gísli Ingvarsson, 22.11.2009 kl. 17:00

2 Smámynd: Einar Björn Bjarnason

Tja, Gíslli - ég er reyndar þeirrar trúar, að hagkerfið muni líklega hrynja í annað sinn, áður en viðræðum er lokið.

En, viðurkenni að þ.e. ekki öruggt. En, mín tilfinning þ.e. "gutfeeling" er að líkur til þess, séu heldur meiri en minni.

Þannig, að þessi spekulation muni reynast, fremur akademísk, þ.s. erfitt er að sjá að þegar atvinnuleysi, tekur nýtt stökk ekki minna en það gerði á útmánuðum þessa árs, og einnig að við fáum nýja 6-8% dýfu í þjóðarframleiðsluna; að rekstur ríkissjóðs gangi án, mjög umfangsmikilla sparnaðaraðgerða, þ.e. uppsagna þúsunda ríkisstarfsmanna.

Að sjálfsögðu, hryndi lánsmat Íslands í rusl, og AGS planið, væri fokið út um gluggann. Einnig greiðsluáætlun um Icesave.

"Default" væri þá fullkomlega "imminent".

Reyndar, hef ég verið þeirrar skoðunar, að "default" væri óhjákvæmilegt allat hríð síðan, Geir H. var enn að tala um skuldir færu ekki yfir 0,9 VLF.

Hef efasemdir um að stjórnin standi af sér þá orrahríð úti í samfélaginu, sem þá verður. Ef hún fellur, sem ég myndi telja heldur líklegra en ekki, en þó alls ekki víst, þá er alls ekki víst að það væri pólitík fyrir því, að ljúka við þessa umsókn.

Ég skil alveg, hvað "default" þíðir, þ.e. við munum þurfa að læra að lifa á því sem við framleiðum, þ.e. getum einungis flutt inn þ.s. við eigum fyrir að borga. Afleiðing, er augljóslega nokkur vöruskortur og einnig, að mörg fyrirtæki sem eru háð innflutningi um starfsemi sína, falli. Það væri stærtur hluti seinni aukningar atvinnuleysis.

---------------------------------------

Við erum í kreppu, sem annaðhvort mun verða svipað alvarleg og finnska kreppan - sem er það skársta sem við getum lent í.

Eða, að hún verður eins slæm og bandar. kreppan á 4. áratugnum, en að mínu mati er margt líkt með því sem gerðist á Ísl. fyrir núverandi kreppu og gerðist í Bandar. fyrir hrunið 1929. Þá erum við að tala um atvinnuleysi, allt að milli 20-30%, lækkun þjóðarframleiðslu um svipaða tölu, áður en viðsnúningur hefst.

Í fyrra fallinu, verður atvinnuleysi á milli 10-20%, og samdráttur einnig mun minni. Ef allt gemgir vel, þá sleppum við það vel.

Kv.

Einar Björn Bjarnason, 22.11.2009 kl. 19:14

3 Smámynd: Gísli Ingvarsson

Mér finnst fullkomlega ástæða til að óttast aðra dýfu en hún kæmi vegna ytri aðstæðna einsog nýrri fjármagnsþurrð í alþjóðlegum viðskiptum. Einsog umræðan fer fram í mörgum kreðsum erlendis þá er slík ógn hangandi yfir USA, Japan og.... ESB yrði með í þeirri sveiflu enda vandséð hvernig nokkur mundi koma óskaddaður frá því.

Það sem ríkisstjórnin gerir núna mun engu breyta þar um og slíkar hamfarir geta auðveldlega fellt ríkisstjórnina en það er ekki þar með sagt að eitthvað betra taki við. Enda hver gæti stjórnað í slíku "default" ástandi einsog þú kallar það.

Ég get ekki séð annað en að þessi ríkisstjórn sé að reyna að vinna að trúverðugleika þjóðarinnar gagnvart erlendum fjármagnseigendum. Það þarf meirháttar alþjóðahrun til að það takist ekki á næstu árum. Þess vegna finnst mér ekki rétt að bíta í hæla Steingríms og co á meðan þessi vinna fer fram því hún er grundvallarmál sem allir stjórnendur yrðu að ljúka hvar í flokki sem þeir standa. VG er ekki í þessu af því að þá langar til þess eða þeir séu örugglega bestir heldur vantreysta þeir framsókn og sjálfstæðisflokki til að ganga í verkið. Og ég skil það ég treysti þeim ekki. Samfylkingin þá? hún er ein af hrunflokkunum? tja VG valdi þá með sér og treystir þeim greinilega betur. Svona er staðan: vantraust og vanhæfi meira og minna allra. Við erum ekki betur sett með stjórnarkreppu núna eða næstu tvö árin. "default" er ekki pólitískur valmöguleiki. Bjarni Ben og Sigmundur Davíð? Ég segi pass.

Gísli Ingvarsson, 22.11.2009 kl. 22:35

4 Smámynd: Einar Björn Bjarnason

Mér langar til að benda þér á eftirfarandi:

Skýrsla AGS fyrir G20 fund  

Orðsending Christine Lagarde til AGS

Boom and Gloom

Sérstaklega margt áhugavert, er kemur fram í AGS skýrslunni, svo sem mat þeirra að núverandi hagvöxtur i iðnríkjunum sé ekki sjálfbær. Þannig, að "double dip" er sannarlega ekki óhugsandi, enda varar AGS við því, að binda enda á "stimulus" aðgerðir of fljótt.

Boom and Gloom, er ágætur pistill er byrtist í NewWeek, en í honum kemur fram umræða um svokallaða "shadow bubble", þ.e. meiningin þar, er að hækkun á Nstaq um 60% og meðalhækkun í Evrópu um 30% sé ekki byggð á raunhæfum forsendum, þannig að nýtt hrun á mörkuðum, sé í spilunum. 

Ég er sammála þeim pistli. Afleiðing þess, er ekki endilega að kreppan skelli af fullum þunga á ný erlendis, þó það geti sannarlega átt sér stað, en slíkur skellur mun koma aðilum niður á Jörðina og sína mönnum fram á, að þrátt fyrir eyðslu, er ekki framundan neitt betra, en ár af mjög hægum hagvexti á vesturlöndum.

Hér heima, verður vegna þess, ekki endilega stór breyting önnur en sú, að væntingar stjórnvalda um hagvöxt munu verða enn augljóst hlægilegar.

Ég spái því, að ríkisstjórnin lendi í vandræðum um mitt fjárlagaár, þ.s. augljóst er að Seðlabanki stórlega vanmetur áhrif vaxtastefnunar, þ.e. samdráttaráhrifin af henni, þannig að framvinda efnahagsmála ætti að verða undir væntingum, sem ætti að leiða til lélegra tekjustreymis til stjórnvalda bæði frá veltusköttum en einnig frá nýju sköttunum, en reiknað var með. Á sama tíma, reikna ég með að ríkisútgjöld fari fram úr, því sem gert er ráð fyrir.

Ég reikna einnig með, að líkur séu til að bankarnir komist í vandræði, um mitt næsta ár - ef Seðló hefur ekki lækkað vaxtastig mjög verulega mánuðum fyrir þann tíma. En, að mínu mati, eykur vaxtastigð afskriftir verulega, á sama tíma og það dregur úr tekjum þeirra, þ.s. ný lán eru of dýr og því fáir sem taka þau, þannig að fé heldur áfram að safnast upp á innlánsreikningum.

Sem sagt, "crunch time" sé mitt næsta fjárlagaár, cirka.

Kv.

Einar Björn Bjarnason, 22.11.2009 kl. 22:56

5 Smámynd: Jón Lárusson

Ég verð að segja að mat ykkar á annari dýfu í útlandinu er nokkuð sem ég hef verið að benda á, enda "bear trap" nokkuð sem er hæglega í spilunum. Ég vil meina að við getum ekki tekið þessum "uppgangi" úti fyrr en eftir að vísitölur hafa tekið til baka rúmlega 50% af fallinu, eða eitthvað í kringum 10.500 - 11.000 stig hjá S&P 500. Núverandi vöxtur er keyrður áfram af innspýtingu fjármagns frá ríkinu og það getur ekki haldið því áfram út í hið óendanlega. Var að heyra af sí versnandi ástandi í Frakklandi, en þar hefur margfaldast sá fjöldi fólks sem leitar fjárhagsaðstoðar hjá sveitarfélögum.

Gísli, varðandi hvað sé í boði, þá er ég þeirrar skoðunar að það sé ekkert hægt að nota það sem boðið hefur verið uppá hingað til og er nú statt á þingi. Það eru allir flokkar mengaðir af því sem hefur gerst og er að gerast, auk þess sem þeir fylgja allir sömu fílósófíunni. Þ.e. við erum hér fyrir fjármangið, en ekki öfugt. Ég mæli til þess að fólk kynni sér þær hugmyndir sem koma fram á www.umbot.org, en þar er bent á lausnir sem myndu breyta öllum tölum sem komu fram í greininni.

Það er hægt að koma okkur út úr þessu ástandi, en þá þurfum við að venda skútunni 180° og taka algerlega upp nýjar aðferðir og ekki síst nýjan hugsunarhátt.

Jón Lárusson, 22.11.2009 kl. 23:15

Bæta við athugasemd

Nauðsynlegt er að skrá sig inn til að setja inn athugasemd.

Um bloggið

Einar Björn Bjarnason

Höfundur

Einar Björn Bjarnason
Einar Björn Bjarnason
Stjórnmála- og Evrópufræðingur. Áhugi á stjórnmálum, Evrópumálum, alþjóðamálum, málefnum Miðausturlanda, trúmálum, vísindum og tækni, og margt fleira.
Mars 2024
S M Þ M F F L
          1 2
3 4 5 6 7 8 9
10 11 12 13 14 15 16
17 18 19 20 21 22 23
24 25 26 27 28 29 30
31            

Eldri færslur

2024

2023

2022

2021

2020

2019

2018

2017

2016

2015

2014

2013

2012

2011

2010

2009

2008

Nýjustu myndir

  • Mynd Trump Fylgi
  • Kína mynd 2
  • Kína mynd 1

Heimsóknir

Flettingar

  • Í dag (28.3.): 3
  • Sl. sólarhring: 3
  • Sl. viku: 36
  • Frá upphafi: 845414

Annað

  • Innlit í dag: 3
  • Innlit sl. viku: 33
  • Gestir í dag: 3
  • IP-tölur í dag: 3

Uppfært á 3 mín. fresti.
Skýringar

Innskráning

Ath. Vinsamlegast kveikið á Javascript til að hefja innskráningu.

Hafðu samband